Cấu tạo, chức năng của hệ hô hấp và một số bệnh thường gặp

Hệ hô hấp là cơ quan quan trọng của cơ thể và cũng là cơ quan dễ chịu các tổn thương nhất. Hãy cùng bài viết dưới đây đi tìm hiểu về cấu tạo, chức năng của hệ hô hấp và một số các bệnh thường gặp ở hệ hô hấp.

Cấu tạo của hệ hô hấp

Hệ hô hấp có cấu tạo được chia thành hai phần lấy nắp thanh quản làm ranh giới bao gồm:

• Đường hô hấp trên (ở trên nắp thanh quản) bao gồm: Mũi, họng, hầu, xoang, thanh quản. Có nhiệm vụ lấy không khí ở bên ngoài cơ thể, sưởi ấm và làm ấm không khí trước khi đưa vào phổi. 
• Đường hô hấp dưới (ở dưới nắp thanh quản) gồm: Khí quản, phế nang, cây phế quản, phổi, màng phổi,... có nhiệm vụ thực hiện trao đổi khí và lọc không khí.

Chức năng của hệ hô hấp: Cấu tạo và chức năng của từng bộ phận 

Hệ hô hấp có chức năng hít thở và trao đổi khí, cung cấp oxy và loại bỏ CO₂. Ngoài ra, hệ này còn giúp tạo âm thanh qua thanh quản, hỗ trợ khứu giác khi các thụ thể mùi trong mũi được kích thích. Hệ hô hấp cũng bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại như bụi và vi khuẩn, đồng thời điều hòa huyết áp nhờ enzyme ACE trong phổi.

Mũi 

Mũi là phần đầu tiên của hệ hô hấp. Mũi gồm có ba phần là mũi ngoài, mũi trong (ổ mũi) và các xoang cạnh mũi. Chức năng chủ yếu của mũi là dẫn khí, sưởi ấm và làm sạch không khí trước khi đưa chúng vào phổi, đồng thời mũi cũng là cơ quan khứu giác.

Hầu - họng

Đây là nơi giao giữa đường ăn và đường thở, đây cũng là nơi nhạy cảm bậc nhất, rất dễ mắc các bệnh. Họng có chứa vòm họng cùng vòng bạch huyết các amidan,... Hầu - họng chính là cửa ngõ quan trọng giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân bên ngoài, nếu như các bộ phận này bị viêm thì sẽ lây xuống thanh quản, phế quản,...

Thanh quản

Thanh quản được cấu tạo bởi sụn và các sợi cơ, ngoài ra còn có hệ thống mạch máu và thần kinh. Thanh quản có chức năng chính quan trọng đó chính là phát âm, lời nói phát ra do luồng không khí thở ra sẽ tác động lên các khối nếp thanh quản, vị trí của các nếp thanh âm và sự căng có ảnh hưởng đến tần số âm thanh. 

Khí quản

Khí quản là một ống dẫn khí có hình lăng trụ nối tiếp từ phía dưới thanh quản ngang mức đốt sống cổ sáu với hệ phế quản của phổi. Khí quản phân chia làm hai đoạn ở phần cuối nối với hai phế quản chính khí quản trái và phải. Ngang mức đốt sống ngực 4 hoặc 5, thuộc hệ hô hấp dưới. Chức năng của khí quản bao gồm dẫn không khí đi vào đi ra và điều hòa lượng không khí vào phổi, giúp tăng khả năng trao đổi khí ở phổi.

Phế quản

Phế quản được chia làm hai bên:

• Phế quản chính phải bao gồm: 10 phế quản phân thùy được chia thành ba nhánh lớn là phế quản thùy trên, phế quản thùy giữa cùng phế quản thùy dưới. Phổi phải có 3 thùy tương ứng đó là: Thùy trên, thùy giữa và thùy dưới.
• Phế quản chính trái gồm: 10 phế quản phân thùy được chia thành hai nhánh lớn là phế quản thùy trên và phế quản thùy dưới, phổi trái cũng có 2 thùy tương ứng là thùy trên và thùy dưới.

Chức năng của phế quản là đưa không khí lưu thông từ ngoài vào phế nang và ngược lại. Phế quản có các chi nhánh đến các thùy phổi, chính vì thế mà có hình dáng giống như cành cây.

Phổi 

Con người có hai lá phổi được cấu tạo bởi các thùy. Phổi bên trái thường nhỏ hơn phổi bên phải vì tim nằm ở phía bên trái. Mỗi lá phổi theo nghiên cứu đã được chứng minh có dung tích khoảng 5000 ml khi gắng sức hít vào. Phổi có hình thể bao gồm mặt ngoài, mặt trong, màng phổi. Phổi giúp cơ thể trao đổi khí oxy và CO2, ngoài ra tế bào phổi còn có chức năng giúp cơ thể duy trì cuộc sống tế bào biểu mô và tế bào nuôi mô. Tham gia vào quá trình tổng hợp các chất quan trọng và quá trình chuyển hóa.

Một số bệnh thường gặp ở hệ hô hấp

Đầu tiên, hệ hô hấp trên là các cơ quan ở phía ngoài cùng tiếp xúc với không khí nên rất dễ bị tổn thương bởi chịu nhiều các tác động của môi trường bên ngoài. Các bệnh thường gặp ở hệ hô hấp trên sẽ bao gồm:

• Cảm lạnh;
• Viêm họng cấp;
• Viêm mũi dị ứng;
• Viêm xoang;
• Lệch vách ngăn mũi;
• Viêm thanh quản cấp;...

Một số các bệnh có thể gặp ở hệ hô hấp dưới như:

• Viêm phổi;
• U phổi;
• Lao phổi;
• Viêm phế quản;
• Viêm tiểu phế quản;...

Các bệnh lý của đường hô hấp dưới được đánh giá là nghiêm trọng hơn so với đường hô hấp trên. Chính vì thế mà chúng ta luôn cần cảnh giác và bảo vệ thật tốt cho sức khỏe. Mắc các bệnh về đường hô hấp sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới chất lượng cuộc sống của chính chúng ta.

Trên đây là toàn bộ cấu tạo và chức năng của hệ hô hấp cùng với một số bệnh thường gặp phải ở bộ phận này. Khi nhận thấy cơ thể có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, hãy tới ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời khi cần thiết. Bảo vệ được sức khỏe của hệ hô hấp nói riêng và cả cơ thể nói chung.

Phương Thảo

Nguồn tham khảo: Tổng hợp