Chẩn đoán và điều trị chứng ngủ lịm hiệu quả

Ngủ lịm là một chứng bệnh khá phổ biến hiện nay, gây ra tình trạng buồn ngủ, mất tập trung và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, việc chẩn đoán và điều trị chứng ngủ lịm hiệu quả vẫn là một thách thức đối với các chuyên gia y tế.

Chứng ngủ lịm là gì?

Chứng ngủ lịm không chỉ làm bạn cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi và uể oải mà còn có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe cơ thể. Đây là một hiện tượng phổ biến, những người mắc chứng này thường gặp khó khăn trong việc tập trung, tăng cân và mắc các vấn đề liên quan đến tâm lý như lo âu, trầm cảm.

Để tìm hiểu về chứng ngủ lịm, ta cần phải xem xét một rối loạn giấc ngủ khác cũng có liên quan đến nó, đó là ngủ nhiều. Ngủ nhiều là tình trạng ngủ quá nhiều, thường xuyên ngủ suốt ngày. Đối với người trưởng thành, việc ngủ trên 10 giờ mỗi ngày được coi là ngủ nhiều. Thuật ngữ này được dùng để chỉ những bệnh nhân than phiền về việc ngủ suốt ngày và thậm chí có thể bất ngờ ngủ khi đang đi lại. Tuy nhiên, ngủ nhiều không phải là do mệt mỏi và việc phân biệt này không dễ dàng. Ngủ nhiều là một bệnh ít gặp hơn so với mất ngủ, nhưng không phải là hiếm trong lâm sàng. Ngủ nhiều thường là do ngủ lịm, nghiện ma túy hoặc thuốc.

Mặc dù tình trạng này không gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống, nhưng nó vẫn làm bệnh nhân cảm thấy khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe. Bệnh nhân thường bị rơi vào trạng thái buồn ngủ đột ngột và khó giữ được tình trạng tỉnh táo. Việc phân biệt giữa ngủ nhiều và ngủ lịm là điều cần thiết để đưa ra chẩn đoán và điều trị.

Ngủ lịm là một bệnh lý gây ra sự mất kiểm soát về giấc ngủ, khiến bệnh nhân rơi vào giấc ngủ đột ngột mà không thể cưỡng lại được, và thường kèm theo tình trạng ngủ quá nhiều. Điều này không phải là hiếm, và chiếm tỷ lệ từ 0,02 đến 0,16% ở người lớn, thường có tính chất gia đình. Ngủ lịm không phải là một dạng của động kinh hay các bệnh tâm thần khác. Nó có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng thường gặp nhất ở tuổi vị thành niên và thanh niên. Bệnh tiến triển chậm và kéo dài suốt đời, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Dấu hiệu và triệu chứng ngủ lịm

Ngủ lịm là một loại bệnh gây ra sự ngủ quá nhiều, có thể xảy ra bất cứ lúc nào và có các triệu chứng phụ như giấc ngủ REM (vận động nhãn cầu nhanh) trong lúc thức. Bệnh nhân đột ngột rơi vào giấc ngủ mà không thể cưỡng lại được, kéo dài từ 10 - 20 phút và sau đó tỉnh giấc và cảm thấy thoải mái. Bệnh này có thể gây nguy hiểm trong khi lái xe hoặc làm việc với máy móc.

Triệu chứng phổ biến nhất của ngủ lịm là cơn buồn ngủ không thể cưỡng lại, có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Mất trương lực cơ là một triệu chứng phổ biến khác, gây ngã khi đứng. Bệnh nhân sẽ liệt tất cả các cơ xương và sau đó rơi vào giấc ngủ. Các triệu chứng khác bao gồm ảo giác trong lúc dở thức, dở ngủ.

Ngủ liệt là một triệu chứng ít gặp hơn của ngủ lịm, thường xảy ra lúc thức dậy vào buổi sáng. Lúc này, bệnh nhân tỉnh ngủ hoàn toàn nhưng không thể cử động được.

Khi chẩn đoán ngủ lịm, cần phải ghi điện não suốt đêm để xem các giai đoạn giấc ngủ REM. Bệnh này có tính chất gia đình và có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị chứng ngủ lịm

Chẩn đoán bệnh

Để chẩn đoán bệnh ngủ lịm, bệnh nhân cần có các triệu chứng như buồn ngủ không thể cưỡng lại, xảy ra thường xuyên trong ít nhất 3 tháng.

Họ cũng phải trải qua ít nhất một trong hai triệu chứng sau đây: Mất trương lực cơ hai bên trong các giai đoạn đột ngột và tái diễn các triệu chứng ảo giác lúc dở thức, dở ngủ xuất hiện lúc bắt đầu và kết thúc giai đoạn ngủ.

Điều trị chứng ngủ lịm

Để khắc phục ngủ lịm, không có phương pháp điều trị cụ thể, nhưng có thể làm giảm triệu chứng. Chế độ ngủ ngắn hàng ngày có thể mang lại hiệu quả tốt cho những người bị ngủ lịm. Ví dụ, bệnh nhân có thể ngủ ngắn sau mỗi 4 giờ/lần, mỗi lần ngủ kéo dài từ 15 đến 30 phút.

Đối với những trường hợp nặng hơn, thuốc kích thích thần kinh như Modafinil (provigil) được sử dụng để điều trị các triệu chứng ngủ lịm như cơn buồn ngủ không thể cưỡng lại và các rối loạn vận động trong giấc ngủ. Tuy nhiên, cần phải theo dõi tình trạng quen thuốc của bệnh nhân.

Hiện nay, thuốc chống trầm cảm fluoxetine được sử dụng để điều trị ngủ lịm. Thuốc này giúp giảm hoặc ngăn chặn tình trạng mất trương lực cơ, và cải thiện triệu chứng ngã do mất trương lực cơ đột ngột của bệnh nhân. Thời gian điều trị kéo dài trong nhiều tháng.

Nên kết hợp sử dụng thuốc chống trầm cảm với việc thực hiện liệu pháp ngủ chợp mắt, thay đổi lối sống và có các kỳ nghỉ để giảm tình trạng quen thuốc.

Trên đây là những phương pháp chẩn đoán và điều trị chứng ngủ lịm hiệu quả mà các chuyên gia y tế đang áp dụng. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tốt nhất, việc sử dụng thuốc kết hợp với các phương pháp thay đổi lối sống là cần thiết. Chỉ khi đưa ra giải pháp toàn diện, bệnh nhân mới có thể đạt được giấc ngủ sâu và tràn đầy năng lượng để hoạt động hàng ngày.

Xem thêm: Bị ảo giác khi ngủ là hiện tượng gì?

Ngọc Hà

Nguồn tham khảo: suckhoedoisong.vn