Chảy máu mũi mùa lạnh: Nguyên nhân, cách xử trí và phòng ngừa hiệu quả vào mùa đông

Mùa đông đến, không khí lạnh và khô khiến nhiều người gặp phải hiện tượng chảy máu mũi, hay còn gọi là chảy máu cam. Theo thống kê của Viện Tai Mũi Họng Trung Ương, khoảng 60% dân số từng ít nhất một lần trải qua tình trạng này trong đời, và mùa lạnh được xem là thời điểm dễ xảy ra nhất. Hiểu biết về chảy máu mũi mùa lạnh không chỉ giúp bạn giảm bớt lo lắng mà còn chủ động chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình trong thời tiết khắc nghiệt.

Chảy máu mũi mùa lạnh là gì?

Chảy máu mũi, hay chảy máu cam, là hiện tượng máu chảy ra từ một hoặc cả hai lỗ mũi do các mạch máu trong niêm mạc mũi bị tổn thương. Trong mùa lạnh, tình trạng này xảy ra phổ biến hơn do thời tiết khô hanh làm mất đi độ ẩm tự nhiên của niêm mạc mũi, khiến nó dễ bị nứt nẻ và vỡ mạch.

Có hai loại chảy máu mũi chính: chảy máu mũi trước và chảy máu mũi sau. Theo chuyên gia, 90% các trường hợp chảy máu mũi là chảy máu mũi trước, xảy ra khi các mao mạch ở phần vách ngăn mũi (vùng Little) bị vỡ. Đây thường là trường hợp nhẹ, dễ xử lý tại nhà. Ngược lại, chảy máu mũi sau hiếm gặp hơn, xuất phát từ các mạch máu sâu trong mũi, thường nghiêm trọng và cần sự can thiệp y tế.

Trong mùa lạnh, chảy máu mũi trước là phổ biến nhất do tác động của không khí khô và nhiệt độ thấp. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, bạn cần chú ý để phân biệt với các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Vì sao mùa lạnh dễ bị chảy máu mũi?

Không khí lạnh và khô là “thủ phạm” chính khiến chảy máu mũi gia tăng vào mùa đông. Khi bạn hít thở không khí thiếu độ ẩm, niêm mạc mũi – lớp màng mỏng bảo vệ bên trong mũi dễ bị khô và nứt, làm các mao mạch nhỏ bên dưới dễ vỡ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thời tiết lạnh còn ảnh hưởng đến sức khỏe đường hô hấp, khiến mũi nhạy cảm hơn với các tác nhân bên ngoài.

Ngoài ra, thói quen sử dụng máy sưởi hoặc máy điều hòa trong nhà cũng góp phần làm khô không khí, khiến niêm mạc mũi mất nước nhanh chóng. Một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ chảy máu mũi mùa lạnh bao gồm:

• Dị ứng: Không khí lạnh kích thích phản ứng dị ứng, gây viêm và làm tổn thương niêm mạc mũi.
• Viêm xoang: Tình trạng viêm nhiễm trong mùa đông khiến mũi dễ bị kích ứng hơn.
• Thói quen ngoáy mũi: Khi mũi khô và ngứa, nhiều người vô tình làm tổn thương niêm mạc khi ngoáy mũi.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), độ ẩm thấp kết hợp với nhiệt độ lạnh là nguyên nhân chính khiến các vấn đề về mũi tăng cao vào mùa đông. Vì vậy, hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp bạn có cách phòng tránh hiệu quả.

Những đối tượng hay chảy máu mũi mùa lạnh

Không phải ai cũng dễ gặp tình trạng chảy máu mũi mùa lạnh, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn, cụ thể:

• Trẻ nhỏ: Niêm mạc mũi của trẻ mỏng và dễ tổn thương, cộng với tật ngoáy mũi khiến tình trạng này phổ biến ở trẻ từ 3 - 10 tuổi.
• Người già: Độ đàn hồi của mạch máu giảm theo tuổi tác, khiến người lớn tuổi hay chảy máu mũi mùa lạnh.
• Người có tiền sử bệnh lý: Những người mắc viêm mũi dị ứng, viêm xoang mạn tính hoặc rối loạn đông máu thường nhạy cảm hơn với hiện tượng này.
• Người làm việc trong môi trường lạnh khô: Ví dụ, nhân viên kho lạnh, công nhân khu công nghiệp tiếp xúc lâu với không khí khô lạnh cũng dễ bị ảnh hưởng.

Nếu bạn hoặc người thân thuộc nhóm này, việc chú ý đến sức khỏe mũi trong mùa đông là vô cùng cần thiết.

Cách xử lý khi bị chảy máu mũi mùa lạnh

Khi bị chảy máu mũi, việc xử lý đúng cách sẽ giúp cầm máu nhanh chóng và tránh biến chứng. Dưới đây là các bước bạn có thể thực hiện tại nhà như:

• Ngồi thẳng và hơi nghiêng đầu về phía trước: Điều này giúp máu chảy ra ngoài thay vì xuống họng.
• Dùng ngón tay bóp chặt hai cánh mũi: Giữ trong 10 - 15 phút để tạo áp lực lên mạch máu bị vỡ.
• Chườm lạnh lên sống mũi: Dùng khăn lạnh hoặc đá bọc khăn để co mạch máu, hỗ trợ cầm máu.
• Thở bằng miệng: Tránh hít thở mạnh bằng mũi trong lúc xử lý.

Ngược lại, những điều không nên thực hiện khi chảy máu mũi mùa lạnh như:

• Không ngửa cổ ra sau vì máu có thể chảy xuống họng, gây nghẹn hoặc nôn;
• Không ngoáy mũi lại để kiểm tra vì có thể làm tổn thương thêm.

Theo chuyên gia, hầu hết các trường hợp chảy máu mũi vào mùa lạnh sẽ tự ngừng sau 10 - 20 phút nếu áp dụng đúng cách. Tuy nhiên, bạn cần đi khám bác sĩ nếu:

• Máu chảy quá nhiều, không cầm được sau 20 phút;
• Chảy máu mũi kèm chóng mặt, khó thở;
• Tình trạng tái phát nhiều lần trong thời gian ngắn.

Biện pháp phòng ngừa chảy máu mũi trong mùa lạnh

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Dưới đây là những cách đơn giản nhưng hiệu quả để giảm nguy cơ chảy máu mũi mùa lạnh, bao gồm:

• Giữ độ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ hoặc đặt bát nước gần máy sưởi để duy trì độ ẩm từ 30-50% giúp giảm tình trạng chảy máu mũi vào mùa lạnh.
• Uống đủ nước: Uống 1.5 - 2 lít nước mỗi ngày để giữ niêm mạc mũi ẩm từ bên trong.
• Vệ sinh mũi đúng cách: Dùng nước muối sinh lý (0.9%) để rửa mũi, tránh dùng tay ngoáy mũi.
• Tránh khói bụi: Đeo khẩu trang khi ra ngoài để bảo vệ mũi khỏi không khí ô nhiễm và lạnh.
• Dùng thuốc nhỏ mũi sinh lý: Nhỏ 1 - 2 giọt mỗi ngày để giữ ẩm niêm mạc mũi, đặc biệt trước khi ngủ.

Những thói quen này không chỉ giúp ngăn ngừa chảy máu mũi mà còn tăng cường sức khỏe đường hô hấp trong mùa đông.

Chảy máu mũi mùa lạnh tuy thường gặp nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và xử lý an toàn nếu bạn nắm rõ nguyên nhân và cách chăm sóc đúng cách. Hãy luôn giữ ấm cơ thể, duy trì độ ẩm không khí và lắng nghe tín hiệu từ cơ thể để bảo vệ sức khỏe trong mùa đông lạnh giá. Với những thông tin trên, hy vọng bạn sẽ tự tin hơn trong việc đối phó với tình trạng này và tận hưởng một mùa đông khỏe mạnh!