Đa ối ở tuần 32 là gì? Nguyên nhân và cách xử trí

Đa ối khi thai 32 tuần là tình trạng nước ối tăng bất thường, có thể gây áp lực lên tử cung và ảnh hưởng đến thai nhi. Nguyên nhân thường gặp gồm tiểu đường thai kỳ, nhiễm trùng hoặc bất thường bẩm sinh, đòi hỏi theo dõi sát và can thiệp y khoa khi cần thiết.

Đa ối ở tuần 32 là gì?

Đa ối ở tuần 32 là tình trạng lượng nước ối trong buồng ối vượt quá giới hạn sinh lý bình thường khi thai kỳ bước vào tuần thứ 32. Nước ối đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thai nhi, hỗ trợ phát triển phổi, hệ cơ xương và điều hòa nhiệt độ trong tử cung. Ở giai đoạn này, thể tích nước ối thường đạt đỉnh, dao động khoảng 800 - 1000 ml. Khi thể tích này vượt quá 2000 ml, tình trạng đa ối được xác định.

Cơ chế hình thành đa ối liên quan đến sự mất cân bằng giữa quá trình sản xuất và hấp thu nước ối. Nước ối được tạo ra chủ yếu từ nước tiểu của thai nhi và một phần từ dịch màng ối, trong khi sự tái hấp thu diễn ra qua việc nuốt nước ối của thai nhi và tái hấp thu qua màng ối hoặc tuần hoàn mẹ. Khi tốc độ sản xuất vượt quá khả năng hấp thu hoặc loại bỏ, nước ối tích tụ quá mức, dẫn đến đa ối. Đây là một hiện tượng lâm sàng có thể ảnh hưởng đến thai kỳ nếu không được theo dõi sát.

Nguyên nhân gây đa ối ở tuần 32

Đa ối ở tuần 32 có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, phản ánh sự rối loạn trong cơ chế điều hoà lượng nước ối. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp, mỗi yếu tố có thể góp phần làm tăng thể tích nước ối vượt ngưỡng bình thường:

Tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến đa ối, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ ba. Khi lượng đường trong máu của người mẹ tăng cao, một phần đường sẽ được truyền sang thai nhi qua nhau thai. Điều này kích thích thai nhi tăng tiết insulin, làm tăng chuyển hóa đường và dẫn đến hiện tượng tiểu nhiều.

Nước tiểu của thai nhi chính là thành phần chủ yếu cấu tạo nên nước ối trong giai đoạn cuối thai kỳ. Do đó, khi thai nhi bài tiết nước tiểu nhiều hơn bình thường, thể tích nước ối sẽ tăng lên đáng kể. Đa ối do tiểu đường thường diễn tiến âm thầm nhưng có thể làm tăng nguy cơ chuyển dạ sớm, rối loạn cơn co và tổn thương sản khoa nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

Nhiễm trùng trong tử cung

Một số trường hợp đa ối có thể liên quan đến nhiễm trùng trong tử cung, đặc biệt là các tác nhân như Cytomegalovirus (CMV), Parvovirus B19, Rubella hoặc Toxoplasma. Những vi sinh vật này có thể xâm nhập vào bào thai, làm rối loạn chức năng nội tạng, nhất là thận và hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến khả năng điều tiết và hấp thu nước ối.

Ngoài ra, nhiễm trùng cũng có thể làm tăng tính thấm của màng ối và kích thích phản ứng viêm, gây tăng tiết dịch vào khoang ối. Tình trạng này thường đi kèm các dấu hiệu bất thường khác như thai nhỏ, thay đổi chuyển động thai hoặc dấu hiệu viêm màng ối trên siêu âm.

Mẹ mang bầu đa thai

Thai phụ mang song thai hoặc đa thai có nguy cơ bị đa ối cao hơn so với thai đơn. Trong trường hợp này, tử cung chứa nhiều hơn một thai nhi, làm tăng tổng lượng nước ối cần thiết để bảo vệ và hỗ trợ phát triển cho từng thai. Một biến chứng đặc biệt cần lưu ý trong song thai là hội chứng truyền máu song thai.

Đây là hiện tượng xảy ra khi có sự mất cân bằng tuần hoàn máu giữa hai thai nhi thông qua các nối thông mạch máu ở nhau thai. Thai nhận máu nhiều sẽ bài tiết nước tiểu nhiều hơn, dẫn đến hiện tượng đa ối khu trú ở một túi ối, trong khi thai còn lại có thể bị thiểu ối. Tình huống này cần được can thiệp y tế kịp thời để giảm nguy cơ tử vong chu sinh.

Dị tật thai nhi

Dị tật thai nhi, đặc biệt là các bất thường liên quan đến hệ tiêu hóa như hẹp thực quản, teo thực quản, teo tá tràng, hoặc bất thường ở hệ thần kinh như vô sọ, có thể ảnh hưởng đến khả năng nuốt nước ối - một phần quan trọng trong cơ chế hấp thu nước ối của thai. Khi thai nhi không thể nuốt hiệu quả hoặc hấp thu qua đường tiêu hóa bị cản trở, nước ối sẽ tích tụ dần trong buồng ối.

Một số dị tật tim mạch hoặc rối loạn chuyển hóa cũng có thể góp phần làm thay đổi áp suất thẩm thấu hoặc tăng bài tiết nước tiểu từ phía thai, từ đó gây ra đa ối. Siêu âm hình thái học và xét nghiệm di truyền là những công cụ cần thiết để phát hiện các bất thường này trong thai kỳ.

Nguyên nhân vô căn

Trong một tỷ lệ không nhỏ các trường hợp, không thể xác định được nguyên nhân cụ thể gây đa ối dù đã thực hiện đầy đủ các xét nghiệm chẩn đoán và đánh giá lâm sàng. Những trường hợp này được gọi là đa ối vô căn. Đây thường là tình trạng diễn tiến lành tính, không kèm theo dị tật thai hoặc rối loạn chuyển hóa rõ ràng.

Tuy nhiên, việc không xác định được nguyên nhân không có nghĩa là có thể chủ quan. Thai phụ vẫn cần được theo dõi sát về tốc độ tăng nước ối, chỉ số ối trên siêu âm và đánh giá sức khỏe thai định kỳ nhằm phát hiện sớm các bất thường có thể xuất hiện muộn trong thai kỳ.

Đa ối tuần 32 có nguy hiểm không?

Đa ối ở tuần 32 là một tình trạng không thể xem nhẹ, bởi đây là giai đoạn thai kỳ đã tiến đến tam cá nguyệt cuối - thời điểm các cơ quan của thai nhi đang hoàn thiện và tử cung chịu nhiều áp lực. Mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào mức độ đa ối (nhẹ, vừa, nặng), nguyên nhân gây ra, tốc độ tiến triển và sự hiện diện của các yếu tố nguy cơ kèm theo.

Nguy cơ đối với mẹ bầu

Đối với mẹ, đa ối làm tử cung giãn nhanh và quá mức, gây cảm giác căng tức bụng, khó thở, mệt mỏi và giảm khả năng vận động. Tình trạng này còn làm tăng nguy cơ chuyển dạ sinh non, đặc biệt khi nước ối tăng nhanh và gây áp lực lên cổ tử cung.

Khi bước vào chuyển dạ, sản phụ có thể gặp phải cơn co tử cung bất thường, nguy cơ băng huyết sau sinh do tử cung co hồi kém. Ngoài ra, đa ối cũng làm tăng khả năng bị vỡ ối sớm, sa dây rốn và nhau bong non. Đây đều là những tai biến sản khoa nguy hiểm, đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Nguy cơ đối với thai nhi

Với thai nhi, môi trường nước ối dư thừa có thể làm thay đổi tư thế nằm trong tử cung, dẫn đến ngôi thai bất thường như ngôi mông, ngôi ngang. Điều này làm tăng tỷ lệ sinh mổ hoặc chuyển dạ kéo dài, khó khăn. Đa ối còn liên quan đến nguy cơ dây rốn bị chèn ép hoặc xoắn vặn khi lượng nước ối thay đổi đột ngột, gây thiếu oxy cho thai.

Nếu nguyên nhân đa ối là do dị tật bẩm sinh hoặc nhiễm trùng, thai nhi còn có thể bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển trong tử cung hoặc tử vong chu sinh. Đặc biệt, nếu không được theo dõi bằng siêu âm và đánh giá chỉ số ối định kỳ, các biến chứng có thể xảy ra đột ngột và để lại hậu quả nghiêm trọng.

Bị đa ối tuần 32 có cần điều trị không?

Đa ối ở tuần 32 có cần điều trị hay không phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của tình trạng, triệu chứng lâm sàng, nguyên nhân nền và mức độ ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi. Không phải tất cả các trường hợp đa ối đều cần can thiệp y tế ngay, nhưng hầu hết đều cần được theo dõi chặt chẽ để kịp thời phát hiện biến chứng.

Trong các trường hợp đa ối nhẹ và không có triệu chứng, bác sĩ thường chỉ định theo dõi định kỳ bằng siêu âm để đánh giá chỉ số ối (AFI), tốc độ tăng nước ối và tình trạng phát triển của thai. Thai phụ sẽ được dặn theo dõi dấu hiệu sinh non, khó thở, đau tức bụng hoặc thay đổi cử động thai.

Nếu tình trạng đa ối vừa hoặc nặng, đặc biệt khi có triệu chứng như bụng căng nhanh, khó thở, đau vùng bụng dưới, thì việc điều trị là cần thiết. Phác đồ có thể bao gồm:

• Kiểm soát nguyên nhân nền, ví dụ như điều chỉnh đường huyết nếu có tiểu đường thai kỳ.
• Sử dụng thuốc ức chế tiết nước tiểu của thai nhi, thường dùng là indomethacin, nhưng phải cân nhắc kỹ về chỉ định và thời điểm sử dụng do ảnh hưởng đến tuần hoàn thai nhi.
• Chọc ối tháo bớt dịch (amnioreduction) trong những trường hợp đa ối nặng gây suy hô hấp hoặc dọa sinh non, tuy nhiên đây là thủ thuật xâm lấn và chỉ thực hiện tại cơ sở chuyên khoa.

Bên cạnh điều trị, việc lập kế hoạch theo dõi và chuẩn bị phương án sinh nở an toàn cũng là một phần quan trọng trong quản lý đa ối ở tuần 32. Vì vậy, nếu được chẩn đoán đa ối, thai phụ nên tuân thủ hướng dẫn theo dõi, tái khám đúng hẹn và đến ngay cơ sở y tế khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Mẹ bầu bị đa ối ở tuần 32 nên làm gì?

Khi được chẩn đoán đa ối ở tuần 32, mẹ bầu cần chủ động phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Dưới đây là những việc quan trọng mẹ nên thực hiện:

• Tuân thủ theo dõi thai kỳ định kỳ tại cơ sở y tế chuyên khoa: Việc theo dõi sát sao bằng siêu âm là điều thiết yếu nhằm đánh giá chỉ số nước ối, tăng trưởng thai và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Bác sĩ có thể yêu cầu lịch khám dày hơn so với thai kỳ bình thường, nhất là khi đa ối có xu hướng tăng nhanh.
• Theo dõi cử động thai mỗi ngày: Mẹ nên chú ý đến số lần thai máy trong ngày và ghi nhận bất kỳ thay đổi nào trong hoạt động của bé. Cử động thai là chỉ dấu quan trọng phản ánh tình trạng sức khỏe của thai nhi trong tử cung. Nếu thấy thai ít máy hoặc ngưng máy, cần đến bệnh viện ngay.
• Kiểm soát các yếu tố nguy cơ liên quan: Nếu nguyên nhân đa ối là do tiểu đường thai kỳ, mẹ cần tuân thủ chế độ ăn uống nghiêm ngặt, theo dõi đường huyết thường xuyên và dùng thuốc theo chỉ định. Với các nguyên nhân khác, bác sĩ sẽ có phác đồ xử trí phù hợp, mẹ không nên tự ý dùng thuốc hay thực hiện bất kỳ biện pháp nào chưa được chỉ định.
• Nghỉ ngơi và tránh làm việc nặng: Cần nghỉ ngơi đầy đủ, tránh đi lại nhiều hoặc mang vác nặng để giảm áp lực lên tử cung. Nằm nghiêng bên trái có thể giúp tăng tuần hoàn máu đến thai nhi và làm giảm cảm giác khó chịu khi tử cung giãn quá mức.
• Nhận biết và xử trí sớm dấu hiệu bất thường: Cần đến cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu như đau bụng từng cơn, ra nước âm đạo (nghi vỡ ối), chảy máu, đau đầu, chóng mặt, hoặc thai máy yếu. Đây có thể là dấu hiệu của sinh non, vỡ ối sớm hoặc biến chứng khác cần can thiệp ngay.
• Chuẩn bị tinh thần và kế hoạch sinh nở: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh sớm nếu đa ối gây nguy cơ cho mẹ hoặc thai nhi. Do đó, mẹ nên chuẩn bị sẵn sàng tâm lý, vật dụng cần thiết và kế hoạch sinh tại bệnh viện có đầy đủ phương tiện theo dõi và cấp cứu sản khoa.

Hiểu rõ đa ối ở tuần 32 là gì không chỉ giúp mẹ bầu nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi và kiểm soát thai kỳ hiệu quả. Tình trạng này có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho cả mẹ và thai nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Do đó, việc thăm khám định kỳ, tuân thủ chỉ định y khoa, giữ tinh thần ổn định và chủ động chuẩn bị cho quá trình sinh nở là những yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn trong giai đoạn thai kỳ quan trọng này.