Đặc điểm của bệnh phong cùi là gì? Bệnh có lây truyền không?

Trước đây, bệnh phong được biết đến là căn bệnh nan y bị xã hội kỳ thị. Biến chứng dẫn đến biến dạng chân tay, tàn tật. Tuy nhiên, ngày nay bệnh phong có thể được điều trị hiệu quả và không để lại hậu quả nếu được phát hiện sớm. Tuy nhiên, nhiều người có thắc mắc bệnh phong có lây không và cách phòng tránh như thế nào?

Một số thông tin về bệnh phong cùi

Để hiểu rõ thêm về căn bệnh này, mời bạn khám phá một vài thông tin cơ bản ngay dưới đây nhé!

Bệnh phong cùi là gì?

Bệnh phong do vi khuẩn Mycobacterium Leprae gây ra. Cơ chế lây truyền chính xác của bệnh phong vẫn chưa được làm rõ. Nhưng những năm gần đây, thống kê cho thấy bệnh lây truyền qua đường hô hấp đang gia tăng. Ngoài ra, bệnh còn có thể lây truyền qua côn trùng, vật trung gian.

Bệnh phong ảnh hưởng đến thần kinh của các chi, da, niêm mạc mũi và đường hô hấp trên gây loét da, tổn thương thần kinh và yếu cơ. Bệnh nếu không được nhận biết và điều trị sớm có thể gây biến dạng về thể chất, thậm chí là tàn tật vĩnh viễn. Ngoài ra, một số biến chứng khác có thể xảy ra nếu bệnh này không được điều trị kịp thời:

• Rụng tóc và rụng lông, nhất là ở lông mày, lông mi,...
• Nghẹt mũi mãn tính, chảy máu cam.
• Viêm mống mắt, tăng nguy cơ mắc bệnh tăng nhãn áp, một trong những bệnh về mắt gây tổn thương thần kinh thị giác và gây mù lòa.
• Suy thận.
• Suy giảm khả năng sinh lý.

Biểu hiện của bệnh phong cùi

Một số dấu hiệu thường gặp của bệnh phong:

• Cơ thể người bệnh xuất hiện các nốt ban, nốt sần màu trắng, đỏ hoặc sậm màu.
• Da của bệnh nhân phong thường có xu hướng khô và ít đổ mồ hôi.
• Các dây thần kinh ngoại vi bị tổn thương nên không cảm thấy đau ở những vùng da bị tổn thương.
• Người bệnh có thể bị yếu cơ, teo cơ ở tứ chi, có thể cả cẳng chân và cẳng tay,... Tay chân trở nên biến dạng, việc đi lại và sinh hoạt trở nên khó khăn, thậm chí người bệnh có nguy cơ bị tàn phế.
• Nếu bệnh nhân bị nhiễm bệnh phong có thể gặp các vấn đề về thị lực như tổn thương giác mạc, thậm chí mù lòa, mắt không nhắm lại được.
• Nghẹt mũi mãn tính, thường xuyên chảy máu cam.
• Bệnh nhân có thể bị suy thận.

Phân loại bệnh phong

Sau khi tìm hiểu bệnh phong là gì và dựa trên nghiên cứu lâm sàng trong hệ thống Ridley-Jopling, bệnh phong được chia thành 5 cấp độ dựa trên mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

• Cấp độ 1: Xuất hiện các mảng màu trắng trên da, có cảm giác tê nhẹ.
• Cấp độ 2: Có những triệu chứng giống như cấp độ 1 nhưng lan rộng nhiều hơn.
• Cấp độ 3: Xuất hiện các nốt đỏ trên da, tê và sưng hạch bạch huyết.
• Cấp độ 4: Nhiều tổn thương da bao gồm tổn thương da phẳng (mảng màu), nổi da gà, nốt sần,... Cảm giác tê liệt mạnh hơn.
• Cấp độ 5: Nhiều vết thương nặng, nhiễm trùng, rụng tóc. Các tổn thương liên quan đến dây thần kinh nghiêm trọng hơn, tê liệt hoặc thậm chí mất cảm giác tứ chi.

Ngoài ra, Tổ chức Y tế Thế giới WHO còn có cách phân loại bệnh phong khác, theo đó bệnh được chia thành 2 nhóm chính:

• Nhóm ít vi khuẩn: Những bệnh nhân có kết quả xét nghiệm âm tính và chỉ có nhiều nhất 5 tổn thương trên da.
• Nhóm nhiều vi khuẩn: Bệnh nhân có ít nhất 6 tổn thương da trở lên, chỉ số vi khuẩn gây bệnh dương tính.

Bệnh phong có lây truyền không?

Trước đây, bệnh nhân phong thường bị nhiều người kỳ thị vì lo ngại nguy cơ lây nhiễm bệnh. Vậy thực chất bệnh phong có lây không? Câu trả lời là có, bệnh phong có thể lây từ người sang người. Tuy nhiên, tốc độ lây truyền thường rất chậm. Vi khuẩn thường được tìm thấy trong dịch tiết đường hô hấp, chẳng hạn như ở mũi, họng của bệnh nhân và cũng có thể xuất hiện ở dịch tiết khi có vết thương hở. Vì vậy, đường lây truyền chủ yếu của bệnh là đường hô hấp và tiếp xúc. Cụ thể như:

• Lây qua đường hô hấp: Nếu không được điều trị, người bị bệnh phong có thể giải phóng hàng trăm triệu trực khuẩn qua đường hô hấp. Những vi khuẩn này có thể tồn tại rất lâu trong không khí từ 1 - 2 tuần. Trong môi trường ẩm ướt vi khuẩn phát triển tốt hơn. Vì vậy, nếu bạn sống cùng khu vực với bệnh nhân thì nguy cơ mắc bệnh là rất cao.
• Lây qua đường tiếp xúc: Bệnh này còn có thể lây qua đường tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, đặc biệt là khi dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn tắm, quần áo hay bát đũa,…

Thời gian ủ bệnh của bệnh phong khoảng 5 năm, cũng có nhiều trường hợp mắc bệnh nhưng không có triệu chứng gì trong khoảng 20 năm kể từ khi nhiễm khuẩn. Ngoài ra, vi khuẩn gây bệnh phong cũng có tốc độ sinh trưởng rất chậm nên tỷ lệ lây nhiễm cũng khá thấp.

Phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh phong

Bệnh phong tuy không lây lan cũng như không ảnh hưởng gì đến mọi người xung quanh, nhưng di chứng căn bệnh này để lại là những vết sẹo mất thẩm mỹ. Để giải quyết được vấn đề này bạn nên có phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh từ sớm.

Cách điều trị

Bệnh phong có thể chữa khỏi. Điều trị phụ thuộc vào từng loại bệnh phong. Thuốc kháng sinh được sử dụng để điều trị nhiễm trùng. Bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị lâu dài với sự kết hợp của 2 loại kháng sinh trở lên kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm. Những người có dấu hiệu nặng của bệnh phong cần dùng kháng sinh lâu hơn. Tuy nhiên thuốc kháng sinh không thể điều trị các dây thần kinh bị tổn thương.

Thuốc chống viêm được sử dụng để kiểm soát cơn đau thần kinh và tổn thương liên quan đến bệnh phong. Bên cạnh đó người bệnh phong sẽ được dùng một loại thuốc ức chế hệ thống miễn dịch của cơ thể, giúp điều trị các nốt sần trên da do bệnh phong. Tuy nhiên cũng có loại thuốc ức chế mạnh miễn dịch gây ra các dị tật bẩm sinh nên chống chỉ định cho phụ nữ có thai hoặc phụ nữ chuẩn bị mang thai.

Phòng ngừa

Để phòng tránh bệnh phong, bạn cần tuân thủ những điều sau:

• Không dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh như khăn tắm, quần áo, bát đĩa,...
• Không tiếp xúc với dịch tiết mũi họng của người bệnh. Trong trường hợp tiếp xúc gần nên dùng dung dịch sát khuẩn để rửa da sẽ hạn chế nguy cơ lây bệnh.
• Không chạm vào vết thương hở của người bị nhiễm bệnh.
• Bạn nên đảm bảo vệ sinh tay sạch sẽ trước và sau khi chăm sóc người bệnh.

Có thể nói với sự phát triển của y học hiện đại, bệnh phong cùi không còn là căn bệnh quá nguy hiểm có thể điều trị dứt điểm bằng nhiều phương pháp. Tuy nhiên, mọi người không được chủ quan và giữ vững tinh thần phòng bệnh, tránh lây lan ra cộng đồng hoặc để bệnh diễn biến quá nặng gây hậu quả đáng tiếc.

Cao Hiếu

Nguồn tham khảo: Tổng hợp