Dấu hiệu trẻ mọc răng hàm và cách chăm sóc

Giai đoạn trẻ mọc răng sữa, đặc biệt là răng hàm, là một bước phát triển sinh lý tự nhiên nhưng có thể gây nhiều lo lắng cho cha mẹ do đi kèm với các biểu hiện khó chịu như quấy khóc, biếng ăn, thậm chí thay đổi trong giấc ngủ hoặc tiêu hóa. Trong đó, răng hàm với đặc điểm kích thước lớn và nằm sâu trong cung hàm thường gây cảm giác đau nhức nhiều hơn so với các răng khác khi mọc. Việc nhận biết đúng các dấu hiệu khi trẻ mọc răng hàm, cùng với biện pháp chăm sóc phù hợp, sẽ giúp giảm nhẹ triệu chứng và hỗ trợ tốt hơn cho sức khỏe răng miệng cũng như sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ.

Tổng quan về quá trình mọc răng ở trẻ

Hiểu được quá trình trẻ mọc răng là rất quan trọng đối với những người mới làm cha mẹ, vì đây là một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Những chiếc răng đầu tiên của trẻ thường bắt đầu mọc vào khoảng 6 tháng tuổi, có thể sớm từ 4 tháng hoặc muộn đến 10 tháng tùy theo đặc điểm di truyền và phát triển.

Điều thú vị là có những trường hợp hiếm hoi trẻ sinh ra đã có răng hoặc phát triển răng ngay sau khi sinh. Trong những trường hợp như vậy, trừ khi những chiếc răng sơ sinh này cản trở việc cho con bú hoặc gây nguy cơ nghẹt thở do răng lung lay thì mới đáng lo, còn lại thì chúng thường không phải là nguyên nhân gây lo ngại.

Quá trình mọc răng ở trẻ sẽ bắt đầu từ hai răng cửa giữa hàm dưới. Đây là những chiếc răng đầu tiên của bé mọc xuyên qua nướu. Sau đó, các răng cửa giữa phía trên sẽ xuất hiện, thường là từ 4 đến 8 tuần sau. Khoảng một tháng sau sẽ đến các răng liền kề với răng cửa giữa ở hàm dưới, sau đó là mọc răng hàm sữa và cuối cùng là răng nanh, là những chiếc răng nhọn ở hàm trên.

Trẻ mọc răng hàm trên đầu tiên thường vào thời gian từ 13 tháng - 19 tháng và mọc răng hàm dưới đầu tiên trong khoảng 14 tháng - 18 tháng. Răng hàm trên thứ 2 sẽ xuất hiện vào thời điểm từ 25 tháng - 33 tháng và còn răng hàm dưới thứ 2 là khoảng 23 tháng - 31 tháng tuổi.

Đến 3 tuổi, hầu hết trẻ em sẽ có đủ 20 chiếc răng sữa. Tuy nhiên, tốc độ mọc răng ở trẻ là khác nhau, một số trẻ có thể mọc răng chậm hơn so với thông thường.

Khi răng mọc, trẻ có thể chảy nước dãi nhiều hơn bình thường, đồng thời có xu hướng muốn nhai đồ vật. Mặc dù mọc răng có thể gây khó chịu và thậm chí đau đớn trong vài tuần do răng xuyên qua lợi nhưng không phải tất cả trẻ sơ sinh đều bị đau đớn nhiều khi mọc răng. Hơn nữa, cũng không phải hễ mọc răng nói chung, trẻ mọc răng hàm nói riêng đều sẽ có triệu chứng sốt. Theo bác sĩ chuyên khoa, mọc răng có thể làm nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ nhưng nó không gây sốt cao ở trẻ. Các triệu chứng như sốt, tiêu chảy, mất ngủ hoặc bỏ ăn kéo dài không phải là triệu chứng điển hình của trẻ mọc răng và cha mẹ nên cho trẻ đi khám để xác định các nguyên nhân tiềm ẩn khác.

Dấu hiệu trẻ mọc răng hàm

Quá trình hình thành răng của trẻ bắt đầu từ rất sớm, ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Trong giai đoạn bào thai, các mầm răng bắt đầu hình thành trong nướu và sẽ dần nhô lên khi trẻ lớn dần. Khi răng bắt đầu xuyên qua nướu, đặc biệt là răng hàm, do có kích thước lớn và nằm sâu trong cung hàm, có thể gây cảm giác căng tức, khó chịu cho trẻ.

Một số dấu hiệu thường gặp khi trẻ mọc răng hàm bao gồm:

• Tăng tiết nước bọt: Trẻ có thể chảy nước dãi nhiều hơn bình thường.
• Nướu sưng, đỏ: Vùng lợi quanh răng mọc có thể trở nên sưng nề, khiến trẻ cảm thấy đau khi bú hoặc nhai.
• Thích nhai/cắn đồ vật: Trẻ thường đưa tay, đồ chơi hoặc vật dụng vào miệng để cắn nhằm làm dịu cảm giác ngứa và khó chịu ở lợi.
• Biếng ăn hoặc bỏ bú: Cảm giác đau nướu có thể khiến trẻ ăn ít hơn hoặc từ chối bú, dẫn đến sụt cân nhẹ.
• Quấy khóc, khó ngủ về đêm: Trẻ có thể cáu gắt, khó chịu, ngủ không sâu giấc, đặc biệt vào ban đêm khi cảm giác đau tăng lên.
• Sốt nhẹ (< 38°C): Một số trẻ có thể bị tăng thân nhiệt nhẹ. Tuy nhiên, nếu sốt cao hoặc kéo dài, cần kiểm tra nguyên nhân khác.
• Thay đổi phân: Trong một số trường hợp, trẻ có thể đi phân lỏng, nhưng tiêu chảy kéo dài không phải là biểu hiện điển hình của mọc răng và cần được theo dõi cẩn thận.

Việc nhận biết đúng các dấu hiệu này sẽ giúp cha mẹ có biện pháp chăm sóc và hỗ trợ phù hợp, giúp trẻ vượt qua giai đoạn mọc răng hàm một cách nhẹ nhàng hơn.

Cách chăm sóc khi trẻ mọc răng hàm

Khi mọc răng, bao gồm cả răng hàm, nhiều trẻ có thể cảm thấy khó chịu, cáu gắt hoặc chán ăn nhẹ do nướu sưng đau. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng có các biểu hiện rõ rệt, và triệu chứng thường ở mức độ nhẹ, tạm thời. Mọc răng không gây sốt cao, nôn ói hay các triệu chứng nghiêm trọng khác. Vì vậy, nếu trẻ có biểu hiện sốt từ 38,5°C trở lên, nôn ói, bỏ ăn kéo dài hoặc các dấu hiệu bất thường khác, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và loại trừ các nguyên nhân bệnh lý khác.

Cụ thể như sau:

• Không nên ép trẻ ăn, nên chia nhỏ bữa ăn thành 6 - 8 lần mỗi ngày. Mỗi lần, bạn chỉ cần cho trẻ ăn từng chút để không khiến trẻ sợ ăn.
• Nên hầm nhừ, mềm nhuyễn đồ ăn của trẻ. Ưu tiên nấu thức ăn dạng cháo loãng, súp để giúp trẻ nuốt mà không cần phải nhai. Đối với trẻ đã bắt đầu ăn dặm, có thể dùng các loại thực phẩm mát như cháo nguội, trái cây xay lạnh (không quá lạnh). Không nên cho trẻ dưới 6 tháng tuổi uống nước ép trái cây.
• Khi mọc răng, một số trẻ có thể tăng nhẹ nhiệt độ cơ thể. Nếu trẻ sốt ≥ 38,5°C hoặc kèm theo các dấu hiệu khác như bỏ bú, ngủ li bì, tiêu chảy, cần đưa trẻ đến bác sĩ để xác định nguyên nhân và điều trị phù hợp.
• Trường hợp trẻ sơ sinh không được uống nước lọc hay nước ép rau củ quả, cách tốt nhất là mẹ cố gắng cho trẻ bú nhiều hơn. Nếu trẻ lười bú mẹ, bạn hãy thay đổi bằng cách vắt sữa rồi dùng thìa bón cho trẻ.
• Nếu trẻ có biểu hiện tiêu chảy trong giai đoạn mọc răng, cha mẹ cần theo dõi kỹ vì tiêu chảy thường do nhiễm khuẩn tiêu hóa, không phải do mọc răng. Khi trẻ đi phân lỏng nhiều lần hoặc có dấu hiệu mất nước, nên đưa đi khám ngay. Bình tĩnh tìm hiểu nguyên nhân gây tiêu chảy vì triệu chứng này có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh khác. Bạn theo dõi phân, tình trạng sức khỏe của trẻ để kịp thời xử lý khi cần. Khi trẻ tiêu chảy liên tục, mất nước nhiều, việc bạn cần làm là nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện.
• Với trẻ nhỏ, cha mẹ hãy giúp trẻ giữ gìn vệ sinh, chăm sóc răng miệng bằng cách lấy khăn mềm lau miệng và lau răng khi trẻ vừa ăn.
• Giai đoạn trẻ mọc răng thường bị ngứa lợi và có xu hướng cho mọi thứ trong tầm tay vào miệng nhai. Do vậy, bạn cần chú ý chỉ cho bé dùng các loại gặm nướu mềm, an toàn, được tiệt trùng sạch sẽ.

Nếu trẻ bị sốt cao (≥ 38,5 °C), ngủ li bì hoặc tiêu chảy kéo dài, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được thăm khám và điều trị.

Tóm lại, trẻ mọc răng hàm nói riêng, mọc răng nói chung là giai đoạn đều phải trải qua. Bạn không cần quá lo lắng, tuy nhiên phải chú ý theo dõi diễn tiến quá trình mọc răng cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của trẻ để có thể xử lý ngay khi cần thiết có sự can thiệp y tế. Ngoài ra, bạn cũng cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, cân đối với các vitamin và khoáng chất thiết yếu như vitamin D, calci, kẽm. Việc bổ sung lysine nên được chỉ định cụ thể bởi bác sĩ khi cần thiết.

Xem thêm:

• Đánh răng cho bé như thế nào là đúng cách?
• Ăn gì để bổ sung canxi cho răng miệng hiệu quả