Dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa là gì? Làm gì khi xuất huyết tiêu hóa?

Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng chảy máu ở bất kỳ vị trí nào trong đường tiêu hóa, từ thực quản đến trực tràng. Tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vậy đâu là những dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa? Chúng ta cần làm gì khi thấy xuất hiện các dấu hiệu này?

Dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa là gì?

Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng cấp cứu y tế, biểu hiện qua việc máu chảy ra từ các mạch máu trong ống tiêu hóa. Dấu hiệu điển hình và dễ nhận biết nhất của xuất huyết tiêu hóa là nôn ra máu và đi ngoài ra máu.

Khi người bệnh nôn ra máu, máu có thể có màu đỏ tươi, thường gặp trong các trường hợp xuất huyết thực quản hoặc dạ dày. Còn máu có màu đen như bã cà phê thường là dấu hiệu của xuất huyết dạ dày hoặc tá tràng. Ngược lại, khi đi ngoài ra máu tươi thường liên quan đến các tổn thương ở trực tràng hoặc hậu môn. Trong khi đó, đi ngoài ra máu đen lại là dấu hiệu xuất huyết ở phần trên đường tiêu hóa.

Ngoài ra, xuất huyết tiêu hóa còn có thể biểu hiện qua các dấu hiệu bao gồm: Chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi do mất máu. Da người bệnh trở nên xanh xao, nhợt nhạt do thiếu máu. Hệ tuần hoàn cũng bị ảnh hưởng, biểu hiện qua triệu chứng tim đập nhanh, huyết áp thấp. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể cảm thấy đau bụng dữ dội, đặc biệt là khi vị trí xuất huyết nằm ở dạ dày hoặc ruột.

Xuất huyết tiêu hóa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do các bệnh lý tiêu hóa. Do đó, khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ xuất huyết tiêu hóa, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa

Xuất huyết tiêu hóa có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Xuất huyết tiêu hóa trên thường bắt nguồn từ các tổn thương ở thực quản, dạ dày hoặc tá tràng. Các nguyên nhân phổ biến gây xuất huyết tiêu hóa trên bao gồm: Loét dạ dày tá tràng (chiếm tỷ lệ cao nhất), ung thư dạ dày, giãn tĩnh mạch thực quản (thường gặp ở bệnh nhân xơ gan) và rách niêm mạc thực quản (có thể xảy ra do nôn mửa dữ dội).

Xuất huyết tiêu hóa dưới thường bắt nguồn từ các tổn thương ở ruột non, đại tràng hoặc trực tràng. Các nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa dưới phổ biến nhất là: Bệnh trĩ, nứt kẽ hậu môn, polyp đại tràng, ung thư đại trực tràng và viêm loét đại tràng.

Theo nghiên cứu, loét dạ dày tá tràng vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết tiêu hóa trên ở nhiều quốc gia, trong khi ung thư đại trực tràng đang ngày càng gia tăng và trở thành một trong những nguyên nhân chính gây xuất huyết tiêu hóa dưới.

Ngoài những nguyên nhân kể trên, còn có nhiều nguyên nhân khác dẫn đến dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa như: Rối loạn đông máu, sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), nhiễm trùng,...

Các biến chứng của xuất huyết tiêu hóa

Xuất huyết tiêu hóa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng.

Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất là sốc mất máu hay sốc giảm thể tích máu. Khi mất máu quá nhiều, cơ thể không kịp bù lại, huyết áp giảm đột ngột, các cơ quan trong cơ thể không được cung cấp đủ oxy, dẫn đến tình trạng sốc. Các triệu chứng của sốc mất máu bao gồm: Da xanh tím, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp thấp, khó thở, thậm chí hôn mê.

Một biến chứng khác thường gặp là thiếu máu. Xuất huyết tiêu hóa kéo dài làm giảm lượng hồng cầu trong máu, dẫn đến tình trạng thiếu máu. Người bệnh thiếu máu thường cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, da nhợt nhạt. Thiếu máu kéo dài có thể ảnh hưởng đến chức năng của nhiều cơ quan trong cơ thể.

Trong trường hợp nặng, xuất huyết tiêu hóa có thể gây suy đa tạng. Khi các cơ quan trong cơ thể không được cung cấp đủ máu và oxy, chúng sẽ không hoạt động hiệu quả. Điều này có thể dẫn đến suy thận, suy gan, suy hô hấp và các biến chứng khác.

Cách xử lý khi có dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa

Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng cấp cứu đòi hỏi phải được can thiệp y tế kịp thời. Khi nghi ngờ bản thân hoặc người thân có dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa, việc đầu tiên bạn cần làm là gọi cấp cứu.

Tại thời điểm trao đổi với nhân viên y tế, bạn cần mô tả chi tiết tình trạng bệnh nhân như: Dấu hiệu xuất huyết (nôn ra máu, đi ngoài ra máu), lượng máu mất, các triệu chứng đi kèm (chóng mặt, hoa mắt, đau bụng,...) và thời gian xuất hiện các triệu chứng này để được hướng dẫn xử lý tại chỗ trong khi chờ cấp cứu đến.

Trong khi cấp cứu, tuyệt đối không tự ý cho bệnh nhân uống thuốc. Việc sử dụng thuốc tùy tiện có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn và làm tình trạng bệnh trở nên phức tạp hơn. Bệnh nhân nên được giữ ở tư thế nằm, đầu hơi nâng cao để giảm áp lực lên tim và não. Đồng thời, cần giữ ấm cho bệnh nhân và theo dõi các dấu hiệu sinh tồn như nhịp thở, mạch, huyết áp.

Phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa

Để phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa, việc xây dựng lối sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ là vô cùng quan trọng. Về chế độ ăn uống, bạn nên ăn uống điều độ, chia nhỏ các bữa ăn trong ngày để giảm áp lực lên dạ dày. Hãy hạn chế tối đa các loại thức ăn cay nóng, đồ uống có ga, rượu bia và các chất kích thích khác. Đồng thời, bạn nên bổ sung đầy đủ chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp tăng cường sức khỏe đường tiêu hóa.

Bên cạnh đó, việc thay đổi lối sống cũng đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa. Bạn hãy cố gắng tránh căng thẳng, stress bằng cách tập thể dục đều đặn, yoga, thiền hoặc tham gia các hoạt động thư giãn. Ngủ đủ giấc cũng giúp cơ thể phục hồi và tăng cường sức đề kháng.

Cuối cùng, khám sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm các bệnh lý đường tiêu hóa tiềm ẩn. Việc tầm soát và điều trị kịp thời các bệnh như loét dạ dày, viêm loét đại tràng, ung thư,... sẽ giúp chúng ta giảm nguy cơ xuất huyết tiêu hóa.

Xuất huyết tiêu hóa là một tình trạng cấp cứu y tế đòi hỏi phải được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe người bệnh.