Đi ngoài ra máu tươi: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Dù không phải lúc nào đi ngoài ra máu tươi cũng là tình trạng nguy hiểm, nhưng nếu chủ quan và trì hoãn việc thăm khám, hậu quả có thể nghiêm trọng. Bài viết sau đây giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, nguy cơ và hướng dẫn cách điều trị, phòng ngừa hiệu quả tình trạng này.

Đi ngoài ra máu tươi là gì?

Đi ngoài ra máu tươi là tình trạng xuất hiện máu đỏ tươi trong quá trình đại tiện. Máu có thể được nhìn thấy rõ ràng bằng mắt thường trên phân, nhỏ thành giọt vào bồn cầu hoặc dính trên giấy vệ sinh. Tùy thuộc vào vị trí chảy máu trong ống tiêu hóa, màu sắc máu sẽ có sự khác biệt. Máu đỏ tươi thường bắt nguồn từ các tổn thương ở đoạn thấp của ống tiêu hóa như trực tràng hoặc hậu môn. Nếu máu có màu đỏ sẫm hoặc đen thì có thể là dấu hiệu của xuất huyết từ các đoạn trên như dạ dày hay tá tràng.

Về lượng máu, có người chỉ bị rỉ máu ít, thành vệt mờ, trong khi người khác có thể thấy máu chảy nhiều thành tia hoặc từng giọt lớn. Tình trạng này có thể xảy ra một lần do táo bón hoặc nứt hậu môn nhẹ, nhưng nếu lặp lại nhiều lần hoặc kéo dài trên vài ngày thì thường là biểu hiện của bệnh lý.

Đi ngoài ra máu tươi không phải là một bệnh riêng biệt mà là một dấu hiệu lâm sàng quan trọng. Việc nhận biết sớm đặc điểm máu (số lượng, màu sắc, thời điểm xuất hiện so với phân) và các triệu chứng đi kèm (đau bụng, sốt, sụt cân...) đóng vai trò then chốt trong chẩn đoán nguyên nhân. Khi có dấu hiệu bất thường, người bệnh không nên chủ quan mà cần đi khám để xác định chính xác và có hướng xử trí kịp thời.

Đi ngoài ra máu tươi là bệnh gì?

Hiện tượng đi ngoài ra máu tươi có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó phổ biến nhất là các bệnh lý tại hậu môn - trực tràng hoặc rối loạn chức năng tiêu hóa.

Bệnh trĩ

Bệnh trĩ là nguyên nhân thường gặp nhất gây đi ngoài ra máu tươi. Đây là tình trạng giãn tĩnh mạch vùng hậu môn trực tràng, tạo thành các búi trĩ. Khi đi tiêu, việc rặn mạnh có thể khiến các búi trĩ bị tổn thương, gây chảy máu. Máu thường có màu đỏ tươi, xuất hiện sau phân, chảy giọt hoặc thành tia.

Táo bón

Khi phân quá cứng, việc đi tiêu trở nên khó khăn và gây tổn thương niêm mạc hậu môn, dẫn đến chảy máu. Táo bón kéo dài cũng có thể là yếu tố khởi phát các bệnh lý như trĩ hay nứt hậu môn.

Nứt kẽ hậu môn

Nứt kẽ hậu môn là tổn thương nhỏ dạng rách tại vùng niêm mạc hậu môn, thường gặp ở người táo bón lâu ngày. Máu thường ít, đỏ tươi, kèm theo cảm giác đau buốt dữ dội khi rặn.

Polyp đại - trực tràng

Polyp là khối u nhỏ lành tính mọc từ lớp niêm mạc đại tràng hoặc trực tràng. Một số polyp có thể bị vỡ, gây chảy máu tươi kèm trong phân. Nếu không được phát hiện sớm, polyp có thể tiến triển thành ung thư.

Viêm loét đại tràng

Đây là bệnh lý mạn tính, gây tổn thương viêm tại niêm mạc ruột già, có thể dẫn tới xuất huyết nhẹ đến nặng. Bệnh nhân thường có biểu hiện tiêu chảy, đau bụng, phân có lẫn máu và nhầy.

Sa trực tràng

Là tình trạng phần cuối trực tràng bị sa ra ngoài hậu môn, gặp nhiều ở người lớn tuổi hoặc phụ nữ sau sinh nhiều lần. Khi bị tổn thương, sa trực tràng có thể gây chảy máu sau đại tiện.

Viêm túi thừa đại tràng

Viêm túi thừa xảy ra khi các túi nhỏ trong thành ruột già bị viêm hoặc nhiễm trùng, đôi khi gây chảy máu trực tràng.

Ung thư đại trực tràng

Là nguyên nhân nguy hiểm nhất. Máu có thể kèm dịch nhầy, không rõ ràng, xuất hiện từng đợt. Kèm theo đó là sút cân, mệt mỏi, thay đổi thói quen đi tiêu và cảm giác đau bụng.

Đi đại tiện ra máu tươi kéo dài có sao không?

Tình trạng đi ngoài ra máu tươi kéo dài không chỉ khiến người bệnh lo lắng mà còn gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe như:

• Thiếu máu mạn tính: Mất máu kéo dài khiến cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, khó thở, ảnh hưởng đến hoạt động thường ngày.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Vết nứt hay viêm loét lâu ngày là cửa ngõ để vi khuẩn xâm nhập gây áp xe, rò hậu môn.
• Biến chứng ung thư: Một số bệnh như polyp, viêm đại tràng nếu không điều trị đúng có thể chuyển sang giai đoạn ác tính.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Người bệnh có xu hướng lo âu, né tránh ăn uống, giảm vận động, ảnh hưởng tâm lý và sức khỏe tổng thể.

Bị đi ngoài ra máu tươi khi nào nên đi khám?

Bạn cần đến cơ sở y tế ngay nếu gặp các dấu hiệu sau:

• Máu chảy nhiều, kéo dài >2 ngày.
• Máu kèm phân nhầy, mủ, tiêu chảy nhiều lần/ngày.
• Sút cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, chán ăn.
• Có khối lồi hậu môn, đau nhiều, sốt.
• Tiền sử gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng.

Thăm khám sớm giúp xác định nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Cách điều trị đi ngoài ra máu tươi

Điều trị đi ngoài ra máu tươi cần bắt đầu từ việc xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Việc điều trị bao gồm can thiệp y tế (nội khoa, ngoại khoa) và điều chỉnh lối sống hàng ngày.

Điều trị theo nguyên nhân cụ thể

Trĩ nội, trĩ ngoại:

• Giai đoạn nhẹ: Dùng thuốc đặt hậu môn, thuốc bôi có thành phần chống viêm, làm co búi trĩ (ví dụ: Chứa hydrocortisone, lidocaine, diosmin).
• Giai đoạn nặng hoặc có biến chứng (sa búi trĩ, chảy máu nhiều): Có thể áp dụng phương pháp thắt búi trĩ bằng vòng cao su, chiếu laser, hoặc phẫu thuật Longo/HCPT.

Nứt kẽ hậu môn:

• Dùng thuốc mỡ có chứa nitroglycerin hoặc diltiazem để tăng tưới máu, giúp liền vết thương.
• Nếu vết nứt tái đi tái lại, có thể cần can thiệp bằng phẫu thuật rạch cơ thắt trong.

Viêm loét đại tràng, Crohn:

• Điều trị kháng viêm đặc hiệu như mesalazine (5-ASA), corticosteroid đường uống hoặc trực tràng.
• Trường hợp nặng có thể cần dùng thuốc ức chế miễn dịch hoặc sinh học (biologic agents như infliximab).

Polyp đại tràng hoặc ung thư:

• Polyp lành tính sẽ được cắt bỏ qua nội soi.
• Ung thư giai đoạn sớm có thể mổ cắt đoạn đại tràng, kèm hóa trị hoặc xạ trị nếu có di căn hạch.

Chế độ sinh hoạt hỗ trợ điều trị

Những thói quen tốt trong chế độ sinh hoạt hỗ trợ điều trị bệnh là:

• Uống ít nhất 2 - 2,5 lít nước mỗi ngày.
• Ăn nhiều chất xơ (25 - 30g/ngày) từ rau củ quả, ngũ cốc nguyên cám.
• Không ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh, không rặn mạnh.
• Vận động nhẹ nhàng (đi bộ, yoga, đạp xe) ít nhất 30 phút/ngày để kích thích nhu động ruột.
• Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý để giảm áp lực vùng hậu môn - trực tràng.

Bị đi ngoài ra máu nên uống thuốc gì?

Việc sử dụng thuốc cần được cá thể hóa theo từng nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Một số nhóm thuốc thường dùng bao gồm:

Thuốc điều trị tại chỗ

Thuốc bôi/đặt hậu môn:

• Dùng trong bệnh trĩ, nứt hậu môn.
• Thành phần thường bao gồm hydrocortisone (chống viêm), lidocaine (giảm đau), witch hazel (làm dịu).
• Sử dụng 2 - 3 lần/ngày, sau mỗi lần đại tiện và vệ sinh sạch sẽ.

Thuốc uống hỗ trợ tuần hoàn tĩnh mạch

Diosmin - Hesperidin, rutin, flavonoid tổng hợp giúp làm bền thành mạch, hỗ trợ điều trị trĩ, giảm triệu chứng chảy máu và đau rát.

Thuốc làm mềm phân

Dầu khoáng, psyllium husk, lactulose: Giúp làm mềm phân, tránh tổn thương vùng hậu môn.

Dùng cho người bị táo bón lâu ngày hoặc người lớn tuổi có nhu động ruột yếu.

Thuốc điều trị viêm đại tràng

5-ASA, corticosteroid, kháng sinh (metronidazole, ciprofloxacin): Dùng khi có dấu hiệu viêm loét hoặc nhiễm khuẩn đại tràng.

Thuốc cầm máu

Dùng tạm thời cho bệnh nhân bị chảy máu mức độ nhẹ đến trung bình (như tranexamic acid, ethamsylate), dưới sự chỉ định nghiêm ngặt của bác sĩ.

Lưu ý: Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc nhuận tràng kéo dài, tránh lạm dụng thuốc bôi chứa corticoid vì có thể gây mỏng da hậu môn.

Cách phòng ngừa đi đại tiện ra máu tươi

Phòng bệnh hơn chữa bệnh - việc thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng giúp hạn chế tối đa nguy cơ đi ngoài ra máu tươi.

Chế độ ăn uống hợp lý:

• Tăng cường chất xơ từ rau lá xanh, cà rốt, bí đỏ, ngũ cốc nguyên cám, khoai lang.
• Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, rượu bia, cà phê.
• Ưu tiên uống nước ấm, hạn chế nước lạnh gây co thắt đại tràng.
• Ăn đúng giờ, không bỏ bữa để giữ nhu động ruột ổn định.

Vệ sinh và thói quen đại tiện:

• Đi đại tiện đúng giờ, tốt nhất vào buổi sáng.
• Không ngồi lâu trong nhà vệ sinh hoặc sử dụng điện thoại khi đi tiêu.
• Vệ sinh hậu môn bằng nước ấm sau khi đi tiêu, tránh dùng giấy thô ráp.
• Tránh rặn mạnh nếu chưa buồn đi tiêu.

Tập luyện và kiểm soát căng thẳng:

• Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội giúp cải thiện tuần hoàn hậu môn - trực tràng.
• Giảm căng thẳng qua thiền, nghe nhạc, ngủ đủ giấc.

Tầm soát định kỳ:

• Người trên 45 tuổi nên nội soi đại tràng định kỳ 3 - 5 năm/lần.
• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại - trực tràng nên tầm soát sớm hơn.

Đi ngoài ra máu tươi là triệu chứng phổ biến nhưng có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Việc nhận biết sớm, thăm khám đúng thời điểm và thực hiện lối sống lành mạnh là chìa khóa để phòng và điều trị hiệu quả. Đừng chủ quan nếu bạn thấy có máu khi đại tiện - hãy lắng nghe cơ thể và đến gặp bác sĩ khi cần thiết.

Xem thêm:

• Nguyên nhân và cách xử lý kịp thời khi đi ngoài ra máu đông
• Đừng nên xem dấu hiệu đi đại tiện ra máu tươi nhỏ giọt?
• Đi ngoài ra máu nên ăn gì để bệnh nhanh chóng cải thiện