Tiêu chảy ra phân màu đỏ: Dấu hiệu bình thường hay nguy hiểm?

Tiêu chảy kèm phân màu đỏ là triệu chứng thường gây lo ngại cho người bệnh, do có thể liên quan đến chảy máu đường tiêu hóa. Trong một số trường hợp, hiện tượng này chỉ đơn thuần là hậu quả của chế độ ăn uống, nhưng cũng có thể là biểu hiện của các bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng cần được phát hiện và xử trí kịp thời. Vậy đâu là những nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy ra phân đỏ, và khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nguyên nhân bệnh lý gây tiêu chảy ra phân màu đỏ

Hiện tượng tiêu chảy ra phân màu đỏ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố sinh lý tạm thời và các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến đường tiêu hóa. Việc phân biệt đúng nguyên nhân là điều quan trọng để xác định mức độ nguy hiểm và hướng xử trí phù hợp.

Chế độ ăn uống có thể gây tiêu chảy kèm phân màu đỏ

Trong nhiều trường hợp, tiêu chảy ra phân màu đỏ không hẳn là dấu hiệu bệnh lý mà chỉ do chế độ ăn uống. Một số loại thực phẩm có màu đỏ tự nhiên như củ dền, thanh long ruột đỏ, mâm xôi,… có thể khiến phân đổi màu, dễ gây nhầm lẫn với máu.

Những thực phẩm này có tính nhuận tràng, khi ăn quá nhiều dễ gây đi ngoài thường xuyên hơn. Một số trái cây đỏ giàu sorbitol và fructose, khi tiêu thụ quá mức sẽ hút nước vào lòng ruột, làm mềm phân và gây tiêu chảy thẩm thấu. Một số người có cơ địa ruột nhạy cảm (như hội chứng ruột kích thích - IBS) dễ bị tiêu chảy khi ăn nhiều thực phẩm có màu sắc đậm hoặc chứa hợp chất khó tiêu. Ngoài ra, nếu những loại trái cây này không đảm bảo an toàn vệ sinh, bị nhiễm khuẩn, nhiễm hóa chất độc hại có thể gây rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm với biểu hiện là tiêu chảy.

Viêm loét đại tràng

Với căn bệnh này, lớp niêm mạc ruột bị viêm nặng, phù nề và xuất hiện các vết loét dễ tổn thương. Khi phân di chuyển qua, các vết loét này bị kích thích và vỡ mạch máu, dẫn đến tình trạng đi ngoài ra máu. Người bệnh thường tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân có lẫn máu và dịch nhầy, kèm đau bụng quặn thắt.

Polyp đại tràng và ung thư đại tràng

Polyp đại tràng và ung thư đại tràng có thể gây chảy máu do tổn thương bề mặt hoặc tăng sinh mạch máu, thường biểu hiện bằng máu lẫn trong phân, không luôn do phân "cọ xát" gây loét. Polyp đại tràng thường không gây triệu chứng rõ ràng, nhưng một số trường hợp có thể kèm theo tiêu chảy ra máu hoặc lẫn máu trong phân. Ung thư đại tràng có thể biểu hiện bằng rối loạn đại tiện kéo dài, tiêu chảy xen kẽ táo bón và tiêu chảy ra máu đỏ tươi hoặc máu lẫn phân, kèm theo sụt cân, mệt mỏi.

Bệnh Crohn

Bệnh Crohn là một bệnh viêm ruột mạn tính đặc trưng bởi tình trạng viêm sâu xuyên thành ruột, có thể ảnh hưởng đến bất kỳ đoạn nào của ống tiêu hóa, từ miệng đến hậu môn. Tổn thương do viêm có thể gây loét, phù nề và làm tổn thương các mao mạch tại niêm mạc ruột, dẫn đến hiện tượng chảy máu vào lòng ruột.

Ngoài ra, tình trạng viêm còn gây tăng tiết dịch và rối loạn hấp thu nước tại ruột, dẫn đến tiêu chảy. Biểu hiện thường gặp là tiêu chảy kéo dài kèm theo máu và chất nhầy, đôi khi đi kèm đau bụng và sụt cân.

Nhiễm trùng đường ruột (do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng)

Nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn như Shigella, Salmonella, E.coli gây bệnh, Campylobacter hoặc ký sinh trùng như Entamoeba histolytica có thể dẫn đến tình trạng tiêu chảy ra máu. Các tác nhân này tấn công và làm tổn thương niêm mạc ruột, gây loét và xuất huyết tại chỗ. Một số vi khuẩn còn tiết độc tố ruột phá hủy tế bào biểu mô, làm tăng tính thấm thành mạch khiến máu dễ rò rỉ vào trong lòng ruột và xuất hiện lẫn trong phân. Đồng thời, phản ứng viêm mạnh mẽ của cơ thể tại ruột cũng góp phần gây phù nề, tổn thương và chảy máu.

Ngoài các bệnh lý ruột, các nguyên nhân lành tính như trĩ nội, trĩ ngoại hoặc nứt hậu môn cũng rất thường gặp và có thể gây tiêu chảy ra phân màu đỏ, đặc biệt là máu tươi nhỏ giọt hoặc dính trên giấy vệ sinh.

Khi nào tiêu chảy ra phân màu đỏ là nguy hiểm?

Không phải mọi trường hợp tiêu chảy ra phân màu đỏ đều đáng lo. Người bệnh cần theo dõi sát, nhưng nếu có dấu hiệu như máu tươi nhiều, đau bụng nặng, sốt cao hoặc mệt mỏi nên đi khám ngay, không nên trì hoãn 48 - 72 giờ.

• Tiêu chảy ra phân đỏ kéo dài trên 3 ngày không thuyên giảm.
• Phân có nhiều máu tươi, máu chảy nhỏ giọt hoặc lẫn máu cục.
• Đi kèm đau bụng dữ dội, quặn thắt khi đi ngoài.
• Đi ngoài ra máu kèm triệu chứng toàn thân như sốt cao, ớn lạnh.
• Xuất hiện tình trạng chóng mặt, hoa mắt, mệt lả do mất máu hoặc mất nước.
• Người bệnh bị sụt cân nhanh, cơ thể suy nhược trong thời gian ngắn.
• Đang mắc bệnh nền như tiểu đường, cao huyết áp, bệnh gan mật hoặc bệnh lý tiêu hóa mãn tính.
• Trẻ em bị tiêu chảy ra phân đỏ vì dễ mất nước nhanh, nguy cơ biến chứng nặng.
• Người cao tuổi gặp tình trạng này do sức đề kháng yếu, khả năng hồi phục kém.

Phương pháp điều trị tiêu chảy ra phân màu đỏ

Khi gặp tình trạng tiêu chảy phân màu đỏ, dưới đây là những việc bạn nên làm:

Xử lý tạm thời tại nhà

Khi mới xuất hiện triệu chứng này, bạn có thể theo dõi và xử lý tạm thời tại nhà bằng cách:

• Uống nhiều nước lọc, dung dịch oresol hoặc nước dừa để bổ sung nước và chất điện giải, ngăn ngừa mất nước.
• Ghi nhận số lần đi tiêu, màu sắc, tính chất phân và các dấu hiệu kèm theo như sốt, đau bụng, chóng mặt để cung cấp thông tin cho bác sĩ khi cần.
• Ăn nhạt, dễ tiêu hóa, ưu tiên cơm, cháo, súp, tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ cay nóng, cà phê, rượu bia và nước ngọt có ga.
• Tạm dừng sử dụng thực phẩm hoặc thuốc có khả năng gây đổi màu phân, đồng thời uống nhiều nước để hỗ trợ đào thải chất màu ra ngoài.

Điều trị theo nguyên nhân bệnh lý

Nếu tình trạng tiêu chảy phân màu đỏ kèm theo các dấu hiệu nguy hiểm như trên, bạn cần đi khám sớm. Căn cứ vào từng nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định cách điều trị phù hợp.

• Nếu nguyên nhân do bệnh Crohn, bác sĩ thường chỉ định thuốc kháng viêm, thuốc ức chế miễn dịch hoặc corticoid để kiểm soát tình trạng viêm.
• Nếu do nhiễm trùng đường ruột, bệnh nhân cần điều trị bằng kháng sinh hoặc thuốc diệt ký sinh trùng theo đúng phác đồ; tuyệt đối không tự ý mua thuốc.
• Trong trường hợp nguyên nhân do polyp hoặc ung thư đại tràng, phương pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật cắt bỏ tổn thương. Với ung thư, có thể kết hợp thêm hóa trị hoặc xạ trị tùy giai đoạn bệnh.

Khi thấy tình trạng tiêu chảy ra phân màu đỏ, nhiều người thường lo lắng và không biết nguyên nhân do đâu. Trên thực tế, hiện tượng này có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, từ chế độ ăn uống đến các bệnh lý đường tiêu hóa. Nếu tình trạng kéo dài, kèm theo đau bụng, sốt hay sụt cân, bạn cần đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, đảm bảo sức khỏe an toàn.