Điện thế gợi là gì? Ứng dụng của điện thế gợi thị giác

Điện thế gợi là các tín hiệu điện được tạo ra bởi hệ thần kinh của cơ thể để đáp ứng với kích thích bên ngoài. Điện thế gợi đóng vai trò quan trọng trong y học, đặc biệt trong chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh. Bài viết sau đây, chúng tôi sẽ giới thiệu tổng quan về phương pháp này.

Tổng quan về điện thế gợi

Các điện thế gợi mở được sử dụng để đo hoạt động điện trong một số vùng cụ thể của não và tủy sống. Hoạt động điện này được tạo ra bởi sự kích thích các con đường thần kinh cảm giác cụ thể. Các xét nghiệm này thường được kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác để hỗ trợ trong việc chẩn đoán các rối loạn thần kinh.

Điện thế gợi mở kiểm tra và ghi lại mức độ nhanh chóng và hoàn chỉnh của các tín hiệu thần kinh truyền đến não. Chúng được sử dụng vì có thể phát hiện các vấn đề dọc theo các đường dẫn thần kinh mà có thể khó phát hiện trong quá trình khám thần kinh thông thường hoặc khi bệnh nhân không chú ý đến. Thậm chí, những gián đoạn này có thể không xuất hiện khi kiểm tra MRI.

Các xét nghiệm này đặc biệt hữu ích trong việc chẩn đoán bệnh đa xơ cứng (MS) và các rối loạn thần kinh khác. Điện thế gợi mở (evoked potentials) giúp phát hiện các bất thường trong chức năng của các đường dẫn thần kinh do các rối loạn thần kinh gây ra. Cụ thể, các điện thế gợi mở có thể đánh giá khả năng của não và tủy sống trong việc đáp ứng với các kích thích từ bên ngoài như ánh sáng, âm thanh hoặc cảm giác. Khi có bất kỳ sự chậm trễ hoặc bất thường nào trong phản ứng của hệ thần kinh trung ương, điều này có thể chỉ ra sự hiện diện của các tổn thương hoặc bệnh lý thần kinh.

Điện thế gợi thị giác và ứng dụng

Điện thế gợi thị giác (VEPs) là các sóng điện của não được ghi lại khi kích thích ánh sáng vào mắt. Chúng phản ánh chức năng của dây thần kinh thị giác và tính nguyên vẹn của đường dẫn truyền thị giác, từ võng mạc đến vỏ não thị giác ở vùng chẩm.

Điện thế gợi thị giác giúp đánh giá sự toàn vẹn của đường dẫn truyền thần kinh thị giác từ dây thần kinh số II, qua giao thoa thị, dải thị giác, thể gối ngoài, và tiếp tục phóng chiếu từ thể gối đến khe cựa và vỏ não thị giác. Điện thế gợi thị giác nhạy hơn MRI trong việc phát hiện các tổn thương trước giao thoa thị, và cũng có thể hỗ trợ phân biệt các tổn thương trên đường dẫn truyền thị giác sau giao thoa thị.

Điện thế gợi thị giác có thể phát hiện các bất thường trong bệnh xơ cứng rải rác, mù vỏ não, bệnh glaucoma (cườm nước), và bệnh Parkinson. Nếu lâm sàng và MRI cho thấy có tổn thương ở tủy sống và điện thế gợi thị giác bất thường (dù MRI không thấy bất thường dây thần kinh số II và bệnh nhân không phàn nàn về giảm thị lực), cần nghi ngờ bệnh lý xơ cứng rải rác hoặc bệnh Devic.

Ngoài ra, điện thế gợi thị giác còn được sử dụng để đo thị lực ở trẻ nhỏ.

Các loại điện thế gợi hiện nay

Hiện nay, ngoài điện thế gợi thị giác ra, còn có một số loại điện thế gợi khác như:

• Điện thế gợi cảm giác thân thể (SEPs): Được thực hiện bằng cách kích thích các sợi thần kinh hướng tâm của cơ và da. Điện thế gợi cảm giác thân thể giúp kiểm tra hệ thần kinh ngoại biên, đặc biệt là ở gốc chi; phát hiện tổn thương thần kinh cảm giác trung ương; và đánh giá tổn thương do phẫu thuật gây ra, chẳng hạn như mổ bóc lớp áo trong của động mạch cảnh, để có thể kịp thời sửa chữa.
• Điện thế gợi thính giác thân não (BAEPs): Sử dụng âm thanh để tạo sóng kích thích nhằm đánh giá chức năng của dây thần kinh và đường dẫn truyền thính giác trong thân não.
• Điện thế gợi vận động (MEPs): Được ghi nhận ở cơ, dây thần kinh ngoại biên hoặc tủy sống khi kích thích vỏ não hoặc bó tháp. Phương pháp này giúp chẩn đoán bệnh thần kinh vận động, tổn thương bó tháp và tiên lượng bệnh nhân đột quỵ.
• Điện thế gợi của trí tuệ (P300): Đo lường thời gian tiềm và biên độ của P300 - phản ánh chức năng trí tuệ của não. Điện thế gợi trí tuệ thường được sử dụng trong nghiên cứu về bệnh Alzheimer và các bệnh sa sút trí tuệ khác, bệnh trầm cảm, tâm thần phân liệt, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, mất tập trung chú ý và động kinh ở trẻ em.

Tóm lại, điện thế gợi là một công cụ chẩn đoán mạnh mẽ trong lĩnh vực y học thần kinh, giúp phát hiện và đánh giá nhiều loại rối loạn thần kinh một cách chính xác và hiệu quả. Các loại điện thế gợi khác nhau cung cấp thông tin quan trọng về chức năng của các đường dẫn thần kinh cảm giác và vận động, cũng như sự toàn vẹn của các cấu trúc thần kinh từ ngoại biên đến trung ương. Nhờ vào sự nhạy bén và độ chính xác cao, điện thế gợi đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chẩn đoán, theo dõi và điều trị các bệnh lý thần kinh, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.