Điều trị bệnh tiêu chảy trong Đông y

Tiêu chảy là tình trạng đi đại tiện phân lỏng nhiều hơn 3 lần một ngày. Tiêu chảy được chia làm 2 loại: Tiêu chảy cấp tính và tiêu chảy mạn tính. Đối với Đông y, tiêu chảy cấp tính thường do lạnh (hàn thấp), do sự nhiễm trùng (thấp nhiệt) và do ăn uống (thực tích)… Trong nền y học phương Đông, có những bài thuốc có thể điều trị tiêu chảy cấp tính đơn thuần hiệu quả. Khi người bệnh bị tiêu chảy nặng – hơn 8 lần trong một ngày, làm mất nước, mất điện giải… có biến chứng nhiễm độc thần kinh, bệnh nhân cần đến bệnh viện gấp để được điều trị theo y học hiện đại càng sớm càng tốt.

Trong Đông y, bệnh nhân bị tiêu chảy cấp tính do nhiễm vi trùng, nhiễm vi khuẩn (do thấp nhiệt) có các biểu hiện như đau bụng, đại tiện lỏng, hậu môn cảm thấy nóng, phân có mùi và màu vàng thâm, sốt, nước tiểu vàng đỏ, mệt mỏi vật vã, khát nước, đôi khi nôn mửa...

Tiêu chảy có thể làm mất nước và chất điện giải trong cơ thể

Nguyên nhân tiêu chảy và cơ chế sinh bệnh đối với Đông y

Đối với Đông y, nguyên nhân tiêu chảy bao gồm cả 3 loại như sau: Ngoại nhân, nội nhân và bất nội ngoại nhân. Cụ thể như sau:

Nguyên nhân do cảm phải ngoại tà như: Phong, Hàn, Thử, Thấp và Nhiệt

Đối với nguyên nhân này, chủ yếu là do Thấp làm Tỳ vị bị tổn thương, mất các chức năng kiện vận và không phân biệt được thanh hay trọc, thăng giáng thất thường sinh ra Tiết tả (tiêu chảy).

Nguyên nhân tiêu chảy do thương thực

Khi vấn đề ăn uống không còn điều độ, làm thức ăn đình trệ hoặc ăn quá nhiều thức ăn béo, bổ dưỡng, thức ăn sống, hư hỏng… làm cho chức năng vận hóa của tỳ vị bị ảnh hưởng dẫn đến tiêu chảy.

Đối với Đông y có nhiều nguyên nhân gây ra tiêu chảy

Nguyên nhân tiêu chảy do tỳ vị dương hư, hư yếu hay hư hàn

Khi tỳ vị mất chức năng vận chuyển, làm thức ăn trì trệ, tỳ khí bị hạ hãm, thanh khí không thăng gây ra tiêu chảy.

Nguyên nhân tiêu chảy do thận dương hư hoặc mệnh môn hỏa suy

Nếu tiêu chảy lâu ngày nhưng không có phương án điều trị khiến tiêu chảy kéo dài làm cho thận dương bị tổn thương và không ôn ấm được tỳ dương. Khi trung dương không đủ, không vận hóa được thủy cốc, khiến âm hàn nhiều làm hại tỳ vị gây ra tiêu chảy.

Nguyên nhân tiêu chảy do tình chí thất điều làm can khí uất kết, can mộc khắc tỳ thổ

Hoặc có thể do tỳ khí vốn hư yếu, can khí thừa cơ hội xâm phạm làm hại tỳ khí khiến quá trình vận hóa bị rối loạn gây ra tiêu chảy.

Điều trị tiêu chảy trong Đông y

Trị tiêu chảy bằng sắn dây, cam thảo và lá mã đề

Cần chuẩn bị những nguyên liệu như sau: 50g sắn dây, cam thảo dây và mã đề mỗi loại 20g.

Cách thực hiện như sau:

• Rửa lại những nguyên liệu trên cho sạch sẽ.
• Sắc tất cả với khoảng 400ml nước cho tới khi lượng nước còn lại 1 nửa thì có thể dùng.
• Đối với người lớn chia ra sử dụng 2 lần mỗi ngày.
• Đối với trẻ em chia ra sử dụng 3 – 4 lần mỗi ngày.

Tiêu chảy trong Đông y

Trị tiêu chảy bằng sắn dây, cam thảo, kim ngân hoa và rau má

Cần chuẩn bị những nguyên liệu như sau: Sắn dây, kim ngân hoa, rau má, hậu phác mỗi loại 12 g; mã đề, cam thảo dây, hoàng liên mỗi loại 10 g.

Cách thực hiện rất đơn giản như sau:

• Cần rửa lại những nguyên liệu trên cho sạch sẽ bụi bẩn.
• Sắc tất cả với khoảng 500ml nước cho tới khi lượng nước còn lại phân nửa thì có thể dùng được.
• Người lớn uống chia ra uống 2 – 3 lần mỗi ngày sẽ giảm tiêu chảy hiệu quả.

Trị tiêu chảy cho trẻ với chuối tiêu xanh

Đối với Đông y, chữa tiêu chảy cho trẻ nhỏ bằng chuối tiêu xanh rất hiệu quả như sau: Gọt mỏng lớp vỏ xanh bên ngoài của quả chuối tiêu, xay nhuyễn rồi nấu cùng với cháo cho trẻ ăn, chứng tiêu chảy của trẻ sẽ giảm hẳn.

Trị tiêu chảy cho trẻ với chuối tiêu xanh

Trị tiêu chảy bằng búp non của quả ổi

Thu một vài búp ổi non, rửa sạch bụi bẩn và sắc lấy nước uống. Chứng tiêu chảy sẽ cầm hiệu quả.

Trị tiêu chảy bằng củ gừng tươi và trà khô

Gừng nổi tiếng với khả năng chống viêm hiệu quả, làm ấm cơ thể, cách chế biến phương thuốc này đơn giản như sau:

• Chuẩn bị 100g củ gừng tươi gọt vỏ và rửa sạch, 1 ít trà khô và 15ml giấm gạo nguyên chất.
• Cho củ gừng tươi và trà khô đun với khoảng 800ml nước cho tới khi còn khoảng 600ml.
• Thêm khoảng 15ml giấm gạo vào sau đó tắt bếp.
• Người lớn chia ra uống 3 lần mỗi ngày, trị tiêu chảy rất hiệu quả.

Trị tiêu chảy bằng hương nhu, mã đề, hoắc hương và mộc thông

Chuẩn bị những nguyên liệu như sau: Hương nhu, hoắc hương và mộc thông mỗi loại 20 g, cúc tần 28g. Đem đi sắc chữa hiệu quả người nóng, khát nước, tiêu chảy và nước tiểu có màu vàng hiệu quả.

Trị tiêu chảy với rau má, lá mơ, búp ổi, mã đề, sắn dây và bạch biển đậu

Cần chuẩn bị những nguyên liệu như sau: Rau má tươi, lá mơ tươi mỗi loại 200 g, búp ổi, mã đề tươi, sắn dây mỗi loại 50 g và 40g bạch biển đậu. Cách thực hiện như sau:

• Rau má, mã đề, lá mơ tươi rửa sạch và ép lấy nước sau đó sấy khô lấy bột.
• Sắn dây, bạch biển đậu sao cho vàng và tán mịn.
• Búp ổi sao sơ sau đó sấy ròn và tán mịn.
• Trộn tất cả thành bột và bảo quản trong lọ kín.
• Người lớn uống 1 – 2 thìa cà phê một lần.
• Trẻ em ½  – 1 thìa cho một lần.
• Lấy đúng lượng cần dùng pha với nước đun sôi để nguội.

Sử dụng thuốc kết hợp với châm cứu trị tiêu chảy

Khi sử dụng những bài thuốc trên, bệnh nhân có thể kết hợp châm cứu hoặc day các huyệt đại trường du, nội đình, hợp cốc, âm lăng tuyền, quan nguyên, khúc trì và túc tam lý…

Sử dụng thuốc kết hợp với châm cứu trị tiêu chảy trong Đông y

Trên đây là những bài thuốc mà bệnh nhân bị tiêu chảy có thể tham khảo ý kiến bác sĩ Đông y trước khi sử dụng, gia giảm cũng như thích hợp đối với triệu chứng và nguyên nhân của mỗi bệnh nhân. Cho đến ngày nay, nên y học phương Đông hay Đông y tuy không còn phát triển mạnh mẽ so với y học phương Tây. Tuy nhiên, không ai trong chúng ta phủ nhận những gì Đông y đem đến cho nhân loại này qua việc khám chữa bệnh hay cứu người… Bên cạnh đó, hiện nay có rất nhiều thông tin có đúng có sai, tiếp cận đến quý khách hàng cũng như bệnh nhân. Do đó, khi bị tiêu chảy hay bị bất kì bệnh nào đó, người bệnh nên đến những phòng khám Tây y hay Đông y uy tín và chất lượng… Dù Đông y, hay Tây y, mục đích cuối cùng đều là nâng cao sức khỏe, cải thiện triệu chứng của bệnh nhân.

Hoàng Yến

Nguồn tham khảo: Tổng hợp