Đường hóa học là gì? Tác dụng và tác hại bạn cần biết

Đường hóa học là một loại hóa chất tổng hợp được dùng thay thế đường mía (đường cát, sucrose). Loại đường này có độ ngọt gấp trăm lần, thậm chí còn cao hơn so với vị ngọt của đường tự nhiên. Hiện nay, trên thị trường có một số loại đường hóa học đang được cấp phép sử dụng, tuy nhiên bạn phải dùng trong giới hạn cho phép.

Đường hóa học là gì?

Đường hóa học (hay chất tạo ngọt nhân tạo, chất thay thế đường) là một chất hoá học nhân tạo có vị ngọt, thường được sử dụng để thay thế cho các loại đường tự nhiên chẳng hạn như đường mía, đường nho,... Loại đường này không cung cấp hoặc cung cấp vô cùng ít năng lượng.

Saccharin, acesulfam K, aspartame, isomalt, sorbitol, sucralose, maltitol, lactitol, xylitol là những loại đường hóa học được phép sử dụng song vẫn phải đảm bảo dùng trong mức giới hạn cho phép để không gây ảnh hưởng xấu cho sức khỏe.

Tính ứng dụng của đường hóa học rất phổ biến, đặc biệt là dùng trong các công ty sản xuất nước giải khát, thức ăn nhanh, kẹo cao su, thậm chí bao gồm nhiều loại thực phẩm chuyên dụng dành cho người ăn kiêng. Nhưng bạn đừng vội lo lắng nhé, các doanh nghiệp sử dụng đường hóa học kể trên đều phải đúng với liều lượng theo quy định. Đặc biệt, một số sản phẩm còn phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt của các tổ chức như FDA, WHO,...

Nhìn chung, công dụng của đường hóa học là chất tạo vị ngọt song lại không cung cấp năng lượng (phù hợp cho người béo phì), không cung cấp glucose vào máu (thích hợp dùng với bệnh nhân đái tháo đường) cũng như không hỗ trợ cho vi khuẩn hại men răng (tính chất này được tận dụng vào các sản phẩm chăm sóc răng miệng). Vì những đặc tính kể này mà hiện tại chỉ những sản phẩm tiêu dùng có ứng dụng các tính chất trên của đường hóa học mới được phép sử dụng, riêng các sản phẩm khác là cấm triệt để. Ngay cả việc đã được phép sử dụng đường hóa học thì các sản phẩm đó cũng phải được quản lý và hướng dẫn dùng trên nguyên tắc đảm bảo an toàn khi sử dụng. Đường hóa học (đối với loại được phép sử dụng) nếu dùng quá liều cũng có khả năng gây nguy hiểm đến sức khỏe.

Các loại đường hóa học phổ biến hiện nay

Tại Việt Nam, hiện nay có ba loại đường hóa học phổ biến trong chế biến thực phẩm đã được Bộ Y tế cho phép sử dụng, bao gồm aspartame, saccharin và sucralose. Sản phẩm có chứa các loại chất tạo ngọt này đều phải đảm bảo tuân thủ giới hạn tối đa cũng như có quy định rõ ràng.

Dưới đây là một số thông tin cụ thể về đường hóa học aspartame, saccharin và sucralose:

Aspartame

Vị ngọt của đường aspartame cao hơn đường kính khoảng 180 - 200 lần, thành phần được cấu tạo từ acid aspartic, phenylalanin và metanol. Các chất có sẵn trong tự nhiên này đều phải trải qua quá trình điều chế và tổng hợp mới làm thành đường aspartame.

Khi chế biến, người ta chỉ cần thêm vào một lượng nhỏ đường aspartame là đã đủ tạo độ ngọt cần thiết. Bên cạnh đó, loại đường này còn cho cảm giác ngọt lâu hơn so với các loại đường thông thường.

Hiện nay, đường hóa học aspartame được ứng dụng rất phổ biến trong nhiều thực phẩm khác nhau, thậm chí có cả trong ngành dược phẩm.

Saccharin

Saccharin là loại đường hóa học còn có vị ngọt cao hơn aspartame. Cụ thể, độ ngọt của saccharin cao gấp 300 - 400 lần so với đường kính và thông thường được dùng dưới dạng muối natri hay canxi.

Đặc tính của đường saccharin không gây ảnh hưởng đến hàm lượng insulin trong máu, đồng thời cũng không cung cấp năng lượng cho cơ thể. Do vậy mà đường saccharin được dùng rộng rãi như một chất phụ gia thay thế đường trong thực phẩm, ngay cả người ăn kiêng và người mắc bệnh tiểu đường đều có thể sử dụng.

Sucralose

Đường sucralose (tên thương mại là Splenda) là loại đường hóa học có vị ngọt cao nhất trong ba loại được dùng tại Việt Nam, gấp 600 lần và có độ tinh khiết tương tự như đường tự nhiên.

Đường sucralose không cung cấp năng lượng, đồng thời cũng không làm dao động hàm lượng insulin trong máu nên phù hợp sử dụng cả với người bị béo phì, người có bệnh tim mạch, người cao tuổi lẫn người bệnh tiểu đường.

Có nên sử dụng đường hóa học không?

Từ nhiều năm nay, đường hóa học là hóa chất đã được dùng phổ biến trong nhiều sản phẩm, từ nước giải khát đến bánh kẹo, đường ăn kiêng,… nhờ lợi ích không cung cấp năng lượng, không làm tăng lượng glucose trong máu và không hại men răng như đã đề cập bên trên.

Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý rằng, đường hóa học chỉ an toàn cho sức khỏe cũng như mang lại nhiều lợi ích khi sản phẩm có chứa đường hóa học đã được Bộ Y tế cấp phép, đồng thời tuân thủ quy định liều lượng (ADI) của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Về bản chất, đường hóa học đơn thuần chỉ là một chất tạo ngọt nên nó sẽ không cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể. Nhưng nếu lạm dụng, loại đường này sẽ gây nguy hiểm đến sức khỏe, tác động xấu đến sức khỏe cơ quan gan và thận.

Đường hóa học và đường tự nhiên cái nào an toàn hơn?

Rất nhiều người băn khoăn dùng đường tự nhiên và đường hóa học cái nào an toàn hơn cho sức khỏe. Trên thực tế, tất cả các sản phẩm đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng, bao gồm cả hai loại đường này.

Đường tự nhiên có nguồn gốc từ các loại hoa quả, với thành phần chính là glucose. Chính vì thế, nếu bạn là người có bệnh tiểu đường thì nên hạn chế tối đa sử dụng đường tự nhiên.

Trong khi đó, do đường hoá học được sản xuất nhân tạo nên chứa gần như cực kỳ ít hoặc thậm chí là không có calo. Người béo phì, tiểu đường đều có thể dùng đường hóa học. Mặc dù vậy, đường hóa học phải được sử dụng trong giới hạn cho phép, nếu lạm dụng sẽ gây tác động xấu cho thận và gan của người sử dụng.

Như vậy, không có câu trả lời chung cho thắc mắc đường tự nhiên hay đường hóa học an toàn hơn. Tùy vào từng trường hợp sức khỏe cụ thể của người dùng mà chọn ra sản phẩm phù hợp nhất, đảm bảo tốt cho sức khỏe. Dù là đường tự nhiên hay đường hóa học thì chúng cũng cần sử dụng đúng liều lượng mới không gây ảnh hưởng sức khỏe tổng thể.

Những lưu ý để tránh tiêu thụ nhiều đường hóa học trong chế độ ăn

Sử dụng đường hóa học để chế độ ăn cần chú ý một số điều sau đây:

• Không ăn nhiều các loại kẹo và bánh ngọt chứa hàm lượng đường hóa học cao, tốt nhất là kiêng ăn các loại thực phẩm này.
• Nên ưu tiên sử dụng thực phẩm dinh dưỡng chứa đường tự nhiên như trong các loại hoa quả và ngũ cốc nguyên hạt cho các bữa ăn chính. Điều này sẽ giúp đảm bảo lượng đường cần thiết cho cơ thể hàng ngày.
• Tránh tiêu thụ nhiều loại nước uống có gas, thay vào đó bạn nên dùng nước lọc, nước khoáng để tốt cho sức khỏe, tránh bệnh tật.
• Tránh dùng các loại thực phẩm đóng hộp, có sẵn vì những sản phẩm này phần lớn có chứa nhiều đường hóa học và hàm lượng muối cao.
• Khi nấu ăn, nên cắt giảm lượng đường sử dụng bằng cách làm theo những công thức chế biến ít sử dụng đường.

Trên đây là những thông tin cần biết về tác dụng và tác hại của đường hóa học để bạn có thể sử dụng đúng cách. Không có sản phẩm nào tốt hay xấu hoàn toàn, quan trọng là bạn biết tận dụng ưu điểm và hạn chế tối đa tác hại để bảo vệ sức khỏe tối ưu.