Gãy nén đốt sống là gì? Nguyên nhân và chẩn đoán điều trị

Gãy nén đốt sống nếu không phát hiện từ sớm và điều trị sẽ gây giảm chiều cao cũng như biến dạng phần đốt sống do nén quá lâu và chịu nhiều áp lực. Để tránh ảnh hưởng đến vận động và cuộc sống cần điều trị sớm. Vậy bệnh gãy nén đốt sống là gì? Nguyên nhân và chẩn đoán điều trị như thế nào?

Gãy nén đốt sống là gì?

Gãy nén đốt sống là một tình trạng phổ biến, thường xảy ra do sự suy giảm mật độ xương, đặc biệt là ở người cao tuổi. Một trong những nguyên nhân chính gây gãy nén đốt sống bao gồm loại bệnh loãng xương, một tình trạng mà xương trở nên yếu do mất mát khoáng chất và mật độ xương giảm. Khi xương trở nên yếu, liên tục những áp lực lên cột sống có thể dẫn đến việc xuất hiện những nén đốt sống.

Thông thường gãy nén đốt sống thường xảy ra ở phần trước của cột sống, tại cổn đốt sống (vertebral body). Cơ cấu xương của cổn đốt sống thường mạnh mẽ hơn ở mặt trước so với mặt sau, vì vậy khi có áp lực lên cột sống, phần trước của đốt sống thường chịu áp lực nhiều hơn và có khả năng bị nén đốt. Khi xảy ra gãy nén ở phần trước của đốt sống, cột sống có thể trở nên không ổn định và có thể biến dạng thành hình cái nêm, hay hình lăng trụ tam giác. Điều này có thể dẫn đến tư thế còng lưng hoặc gù lưng, tùy thuộc vào số lượng và vị trí của những đốt sống bị ảnh hưởng. Người bệnh thường cảm nhận đau lưng do gãy nén đốt sống, và nếu có nhiều đốt sống bị ảnh hưởng, có thể dẫn đến giảm chiều cao và biến dạng cột sống.

Một số triệu chứng là những biểu hiện phổ biến của gãy nén đốt sống như sau:

• Đau lưng xảy ra đột ngột, đau nhiều hơn khi đổi tư thế như khi đứng lên hoặc đi bộ.
• Cơn đau giảm bớt khi nằm ngửa, do ở tư thế này thường giảm áp lực lên cột sống và có thể làm giảm đau.
• Khả năng vận động cột sống bị hạn chế.
• Gãy nén đốt sống có thể dẫn đến giảm chiều cao do biến dạng cột sống.
• Cột sống bị biến dạng sau một thời gian và có thể dẫn tới khuyết tật.
• Cảm giác tê, ngứa ran và yếu ớt, có thể xuất hiện khi dây thần kinh bị chèn ép tại vị trí gãy nén đốt sống.
• Tiểu/đại tiện không tự chủ hoặc bí tiểu: Nếu gãy nén đốt sống làm xương bị đẩy vào tủy sống, có thể gây ra vấn đề với chức năng tiểu đại tiện và gây ra các vấn đề như không tự chủ tiểu tiện hoặc bí tiểu.

Nguyên nhân dẫn đến gãy nén đốt sống

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến gãy nén đốt sống, thường gặp nhất là do tuổi già khi mật độ xương giảm và yếu dần. Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác từ bệnh lý, dưới đây là một số lý do điển hình của căn bệnh này:

• Loãng xương (Osteoporosis): Là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt là ở phụ nữ sau mãn kinh và người già. Loãng xương là tình trạng thiếu hụt khoáng chất và mật độ xương, làm cho xương trở nên yếu và dễ gãy.
• Chấn thương: Các chấn thương như tai nạn giao thông, té ngã từ độ cao lớn, hoặc các vấn đề gây chấn thương mạnh có thể gây gãy nén đốt sống.
• Gãy xương bệnh lý (Pathologic fractures): Gãy nén đốt sống có thể xuất phát từ xương đã bị yếu do các bệnh lý như ung thư xương, bệnh Paget xương, viêm nhiễm xương, hoặc các tình trạng khác ảnh hưởng đến cấu trúc xương.
• Các bệnh lý khác ảnh hưởng đến xương: Nhiều bệnh lý như bệnh Cushing, bệnh đái tháo đường,... có thể ảnh hưởng đến sức khỏe xương và tăng nguy cơ gãy nén đốt sống.
• Thiếu hụt canxi và vitamin D: Thiếu hụt canxi và vitamin D có thể làm yếu xương và tăng nguy cơ gãy nén đốt sống.
• Các tác động đặc biệt lên cột sống: Các tác động lớn hoặc lực tác động đột ngột như bê một vật nặng có thể gây gãy nén đốt sống, đặc biệt là khi xương đã yếu.

Chẩn đoán gãy nén đốt sống

Để chẩn đoán được bệnh lý này, bác sĩ sẽ khám các triệu chứng điển hình của gãy nén đốt sống, tra cứu bệnh sử cũng như di truyền trong gia đình có bệnh lý này hay không. Ngoài ra, có một số xét nghiệm giúp chẩn đoán chính xác vị trí gãy nén như:

• Chụp X-quang (X-ray): Phương pháp này hữu ích để xác định xem có gãy nén đốt sống hay không và đánh giá mức độ nén của đốt sống. Tuy nhiên, X-quang không cung cấp thông tin chi tiết về các mô mềm như đĩa đệm và cấu trúc xung quanh.
• Chụp CT (Computed Tomography): CT cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cấu trúc xương và các cấu trúc xung quanh, giúp xác định rõ hơn về tình trạng của đốt sống.
• Chụp MRI (Magnetic Resonance Imaging): MRI là phương pháp hình ảnh mềm mô, giúp xem xét cơ của cột sống, thần kinh, và mô mềm xung quanh. Cung cấp thông tin chi tiết về đĩa đệm và khả năng chẩn đoán các tình trạng như thoái hóa đĩa đệm hay tổn thương mô mềm.
• Phép đo hấp thụ tia X năng lượng kéo (DEXA): Đo mật độ xương chính xác, giúp đánh giá nguy cơ loãng xương. Hạn chế là phương pháp DEXA chỉ tập trung vào mật độ xương mà không cung cấp thông tin về cấu trúc xương chi tiết hay tổn thương cụ thể.

Điều trị gãy nén đốt sống

Điều trị gãy nén đốt sống thường tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của gãy, triệu chứng của bệnh nhân, và tình trạng sức khỏe tổng thể. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:

• Giảm bớt cơn đau: Sử dụng thuốc giảm đau như paracetamol hoặc các thuốc chống vi khuẩn như ibuprofen để giảm đau và viêm. Thực hiện kỹ thuật giảm đau như chườm lạnh hoặc sử dụng gối nhiệt để giảm đau và sưng.
• Nghỉ ngơi và hạn chế hoạt động: Nghỉ ngơi là điều quan trọng để giúp giảm tải lực trên cột sống. Hạn chế hoạt động và tránh các việc nặng như bưng bê là những động tác có thể gây áp lực lên cột sống.
• Đeo gói lưng (Brace): Một số bệnh nhân có thể được đề xuất đeo gói lưng hoặc khung chống đốt sống để hỗ trợ và giữ cột sống trong thời gian phục hồi.
• Vật lý trị liệu: Bài tập vật lý có thể được thiết kế để tăng cường cơ bao quanh cột sống và cải thiện sức mạnh, linh hoạt, và sự ổn định. Vật lý trị liệu có thể giúp cải thiện tư thế và giảm triệu chứng.
• Thuốc chống loãng xương: Đối với những người có nguy cơ cao về loãng xương, bác sĩ có thể kê đơn thuốc như bisphosphonates để củng cố xương và giảm nguy cơ gãy.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp gãy nén nặng hoặc không phản ứng tích cực với phương pháp điều trị không phẫu thuật, phẫu thuật có thể được xem xét. Phẫu thuật có thể bao gồm cố định (fixation) đốt sống bằng cách sử dụng vật liệu như đinh hoặc ốc vít, hoặc thậm chí là phẫu thuật ghép xương.

Những nhóm đối tượng dễ gặp phải gãy nén đốt sống như người già trên 65 tuổi, phụ nữ sau mãn kinh, người có tiền sử gia đình về loãng xương. Những người này nên chú ý đến nguy cơ của mình và thăm khám sức khỏe định kỳ, khi gặp bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến gãy nén đốt sống cần gặp bác sĩ ngay lập tức để được điều trị kịp thời.