Thiếu canxi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng ngừa

Về mặt hóa học, canxi (Ca) là kim loại kiềm thổ hóa trị II có số nguyên tử là 20. Canxi cũng là một khoáng chất có trong cơ thể con người, với 99% lượng canxi được dự trữ dưới dạng hydroxyapatite trong xương. Tổng nồng độ canxi trong huyết tương là 4,5-5,1 mEq/l (9-10,2 mg/dl). 50% canxi huyết tương được ion hóa, 40% liên kết với protein (90% trong số đó liên kết với albumin) và 10% lưu thông liên kết với anion (ví dụ như photphat, cacbonat, citrat, lactat, sulfat).

Điều hòa canxi là rất quan trọng đối với chức năng bình thường của tế bào, dẫn truyền thần kinh, ổn định màng, cấu trúc xương, đông máu và tín hiệu nội bào. Các chức năng thiết yếu của cation hóa trị hai này vẫn đang tiếp tục được làm sáng tỏ, đặc biệt là trong chấn thương đầu/đột quỵ và rối loạn tim phổi.

Canxi ion hóa rất cần thiết cho các quá trình sinh lý bình thường. Trong hệ thần kinh cơ, canxi ion hóa tạo điều kiện dẫn truyền thần kinh, co cơ và thư giãn cơ. Canxi cũng cần thiết cho quá trình khoáng hóa xương và là một đồng yếu tố quan trọng để tiết nội tiết tố trong các cơ quan nội tiết. Ở cấp độ tế bào, canxi là chất điều hòa quan trọng đối với sự vận chuyển ion và tính toàn vẹn của màng.

Bệnh thiếu canxi hay còn gọi là hạ canxi máu xảy ra khi máu có hàm lượng canxi thấp. Trong hạ canxi huyết, tổng nồng độ canxi huyết thanh < 8,8 mg/dl (< 2,20 mmol/l) khi nồng độ protein huyết tương bình thường hoặc nồng độ canxi ion hóa huyết thanh < 4,7 mg/dl (< 1,17 mmol/l).

Những dấu hiệu và triệu chứng của thiếu canxi

Ở giai đầu, thiếu canxi có thể không gây ra bất kỳ biểu hiện nghiêm trọng nào. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển nặng các triệu chứng sẽ phát triển.

Các triệu chứng nghiêm trọng của hạ canxi huyết bao gồm:

• Nhầm lẫn hoặc mất trí nhớ;
• Co thắt cơ;
• Tê và ngứa ran ở bàn tay, bàn chân và mặt;
• Phiền muộn;
• Ảo giác;
• Chuột rút cơ bắp;
• Móng tay yếu và dễ gãy;
• Dễ gãy xương.

Móng tay yếu và dễ gãy là một trong những biểu hiện của việc thiếu canxi.

Canxi có vai trò trong rất nhiều hoạt động của các bộ phận cơ thể vì vậy sự thiếu hụt nguyên tố này có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, dẫn đến móng tay yếu, tóc mọc chậm hơn và da mỏng, yếu hơn.

Ngoài ra quá trình giải phóng chất dẫn truyền thần kinh và co cơ cũng cần sự có mặt của canxi. Vì vậy, sự thiếu hụt canxi có thể dẫn đến co giật ở những người khỏe mạnh.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh thiếu canxi

Tổn thương mắt, bất thường về nhịp tim và loãng xương là những biến chứng có thể gặp khi bị thiếu canxi.

Các biến chứng do loãng xương bao gồm:

• Gây khuyết tật;
• Gãy cột sống hoặc gãy xương khác;
• Đi lại khó khăn.
• Tử vong là biến chứng nguy hiểm nhất mà bệnh thiếu canxi có thể gây ra nếu không được điều trị.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Tuổi cao

Nhiều người có nguy cơ thiếu canxi cao hơn khi họ già đi. Các yếu tố gây sự thiếu hụt này có thể kể đến như:

• Hấp thụ canxi kém trong một thời gian dài, đặc biệt là trong thời thơ ấu.
• Sử dụng 1 số thuốc có thể làm giảm hấp thu canxi.
• Chế độ ăn uống không dung nạp thực phẩm giàu canxi.
• Thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là ở phụ nữ.
• Một số yếu tố di truyền.
• Trong thời kỳ mãn kinh, phụ nữ nên tăng cường bổ sung canxi để giảm nguy cơ loãng xương và bệnh do thiếu canxi. Sự suy giảm hormone estrogen trong thời kỳ mãn kinh khiến mật độ xương của phụ nữ giảm đi nhanh hơn.

Suy tuyến cận giáp

Suy tuyến cận giáp là kết quả của việc thiếu hormon tuyến cận giáp (PTH), có thể xảy ra trong các rối loạn tự miễn dịch hoặc sau khi tình cờ cắt bỏ hoặc tổn thương một số tuyến cận giáp trong quá trình phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp.

Những người bị tình trạng này không sản xuất đủ hormon tuyến cận giáp để kiểm soát lượng canxi trong máu.

Bệnh giả tuyến cận giáp

Giả tuyến cận giáp là một nhóm rối loạn không phổ biến, đặc trưng không phải do thiếu hụt hormone mà là do cơ quan đích đề kháng với PTH.

Bệnh thận

Bệnh ống thận, bao gồm cả nhiễm toan ống thận gần và xa, có thể gây hạ canxi huyết nghiêm trọng do thận mất canxi bất thường và giảm chuyển hóa vitamin D ở thận thành 1,25-(OH) 2D hoạt động.

Suy dinh dưỡng và kém hấp thu

Suy dinh dưỡng nghĩa là cơ thể không nhận đủ chất dinh dưỡng, trong khi kém hấp thu là khi cơ thể bạn không thể hấp thụ các vitamin và khoáng chất cần thiết từ thực phẩm bạn ăn.

Nguyên nhân khác

Các nguyên nhân khác bao gồm:

• Lượng vitamin D thấp, khiến việc hấp thụ canxi khó khăn hơn;
• Thuốc, chẳng hạn như phenytoin, phenobarbital, rifampin, corticosteroid và các loại thuốc được sử dụng để điều trị nồng độ canxi tăng cao;
• Viêm tụy;
• Tăng magnesi máu và giảm magie máu;
• Tăng phosphat huyết;
• Sốc nhiễm trùng;
• Truyền máu lượng lớn;
• Suy thận;
• Một số loại thuốc hóa trị liệu.