Hiểu đúng về vắc xin ngừa Covid và những thay đổi trong tiêm chủng

Đại dịch Covid-19 đã gây ra ảnh hưởng sâu rộng trên toàn thế giới với hàng triệu ca nhiễm và tử vong. Vắc xin ngừa Covid được phát triển nhanh chóng và từng được triển khai rộng rãi trong giai đoạn đỉnh dịch. Hiện nay, việc tiêm chủng chủ yếu tập trung vào các nhóm nguy cơ cao như người cao tuổi, người mắc bệnh nền hoặc nhân viên y tế, tùy theo khuyến cáo từng thời điểm từ Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giớ, thay vì triển khai đại trà như trước đây. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại vắc xin ngừa Covid và thông tin chi tiết về tiêm chủng.

Các loại vắc xin ngừa Covid-19 hiện có tại Việt Nam

Việt Nam đã phê duyệt có điều kiện tổng cộng 9 loại vắc xin ngừa Covid-19, bao gồm: AstraZeneca, Pfizer/BioNTech, Moderna, Sputnik V, Vero Cell (Sinopharm), Janssen, Hayat-Vax, Abdala và Covaxin. Tuy nhiên, đến năm 2025, các loại vắc xin này không còn được triển khai tiêm chủng đại trà mà chủ yếu phục vụ cho chương trình tiêm nhắc tự nguyện hoặc tiêm nhắc định kỳ cho nhóm nguy cơ.

Vắc xin ngừa Covid AstraZeneca

Vắc xin ngừa Covid AstraZeneca được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt vào ngày 1/02/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về loại vắc xin này:

• Quốc gia sản xuất: Anh - Thụy Điển (Đại học Oxford và AstraZeneca).
• Ưu điểm: Hiệu quả cao trong phòng ngừa Covid-19 nặng, dễ bảo quản ở nhiệt độ tủ lạnh thông thường.
• Lịch tiêm: 2 liều, cách nhau 4 - 12 tuần.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 18 tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Đau tại chỗ tiêm, sốt, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn. Tác dụng phụ rất hiếm gặp là huyết khối kèm giảm tiểu cầu.

Vắc xin Gam-Covid-Vac (Sputnik V)

Vắc xin Gam-Covid-Vac (Sputnik V) được phê duyệt tại Việt Nam từ 23/03/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về vắc xin ngừa Covid Gam-Covid-Vac:

• Quốc gia sản xuất: Nga (Viện Gamaleya).
• Ưu điểm: Sử dụng hai loại vector adenovirus khác nhau, giúp tăng cường miễn dịch.
• Lịch tiêm: 2 liều, cách nhau 21 ngày.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 18 tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ là tác dụng phụ thường gặp. Hiếm gặp là phản ứng dị ứng vắc xin nghiêm trọng.

Vắc xin Vero Cell (Sinopharm)

Vắc xin Vero Cell (Sinopharm) được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt vào ngày 3/06/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về vắc xin Vero Cell:

• Quốc gia sản xuất: Trung Quốc (Sinopharm).
• Ưu điểm: Công nghệ vắc xin bất hoạt truyền thống, dễ bảo quản.
• Lịch tiêm: 2 liều, cách nhau 3 - 4 tuần.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 18 tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu.

Vắc xin Comirnaty (Pfizer/BioNTech)

Vắc xin ngừa Covid Comirnaty (Pfizer/BioNTech) được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt vào ngày 12/06/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về vắc xin Comirnaty:

• Quốc gia sản xuất: Mỹ – Đức (Pfizer và BioNTech).
• Ưu điểm: Hiệu quả cao; công nghệ mRNA tiên tiến.
• Lịch tiêm: 2 liều, cách nhau 3 tuần, có thể tiêm nhắc sau 6 tháng.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 12 tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Đau tại chỗ tiêm, sốt, mệt mỏi, đau đầu là tác dụng phụ thường gặp. Hiếm gặp là tác dụng phụ viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim.

Vắc xin Spikevax (Moderna)

Vắc xin Spikevax (Moderna) được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt vào ngày 29/06/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về vắc xin Spikevax:

• Quốc gia sản xuất: Mỹ (Moderna).
• Ưu điểm: Ứng dụng công nghệ mRNA mang đến hiệu quả cao và phù hợp với nhiều nhóm tuổi.
• Lịch tiêm: 2 liều, cách nhau 28 ngày, có thể tiêm nhắc sau 6 tháng.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 6 tháng tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Đau tại chỗ tiêm, sốt, mệt mỏi, đau đầu. Viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim là tác dụng phụ hiếm gặp.

Vắc xin Janssen (Johnson & Johnson)

Vắc xin Janssen (Johnson & Johnson) được phê duyệt tại Việt Nam từ 15/07/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về vắc xin ngừa Covid Janssen:

• Quốc gia sản xuất: Mỹ (Johnson & Johnson).
• Ưu điểm: Chỉ cần tiêm 1 liều duy nhất, dễ bảo quản.
• Lịch tiêm: 1 liều duy nhất, có thể tiêm nhắc sau 2 - 6 tháng nếu cần.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 18 tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Đau tại chỗ tiêm, sốt, mệt mỏi, đau đầu. Tác dụng phụ hiếm gặp là tình trạng huyết khối kèm giảm tiểu cầu.

Vắc xin Hayat-Vax

Vắc xin Hayat-Vax được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt vào ngày 10/09/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về vắc xin Hayat-Vax:

• Quốc gia sản xuất: Trung Quốc (Sinopharm) sản xuất và được đóng gói tại UAE.
• Ưu điểm: Công nghệ vắc xin bất hoạt, dễ bảo quản.
• Lịch tiêm: 2 liều, cách nhau 3 - 4 tuần.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 18 tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu.

Vắc xin Abdala

Vắc xin ngừa Covid Abdala được phê duyệt tại Việt Nam từ 17/09/2021. Dưới đây là một số thông tin chính về vắc xin Abdala:

• Quốc gia sản xuất: Cuba (Trung tâm Kỹ thuật Di truyền và Công nghệ Sinh học).
• Ưu điểm: Ứng dụng công nghệ protein tái tổ hợp, hiệu quả cao trong phòng ngừa Covid-19 nặng và tử vong
• Lịch tiêm: 3 liều, mỗi liều cách nhau 14 ngày.
• Đối tượng chỉ định: Người từ 19 tuổi trở lên.
• Tác dụng phụ: Đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu.

Hiệu quả và độ an toàn của vắc xin Covid

Các loại vắc xin phòng Covid-19 được phê duyệt tại Việt Nam đã chứng minh hiệu quả cao trong việc giảm nguy cơ nhiễm bệnh và ngăn ngừa diễn biến nặng. Hiệu quả cụ thể có thể thay đổi tùy theo từng loại vắc xin và biến chủng virus.. Điều này giúp giảm tải đáng kể cho hệ thống y tế và giảm tỷ lệ tử vong do Covid-19.

Về độ an toàn, các vắc xin Covid-19 được đánh giá là an toàn và được giám sát chặt chẽ. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu và sưng tấy nhẹ xung quanh vùng tiêm. Những phản ứng này thường xuất hiện trong vài ngày và tự khỏi mà không cần can thiệp đặc biệt. Bộ Y tế khuyến cáo người dân theo dõi các biểu hiện sau tiêm và liên hệ cơ sở y tế nếu có triệu chứng bất thường như sốt cao kéo dài, phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Dữ liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng xác nhận rằng lợi ích của việc tiêm vắc xin vượt xa nguy cơ phản ứng sau khi tiêm vắc xin Covid. Các nghiên cứu liên tục được cập nhật nhằm theo dõi hiệu quả của vắc xin đối với các biến chủng mới của virus. Việc tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch là yếu tố quan trọng trong chiến lược kiểm soát dịch bệnh Covid-19 hiệu quả.

Những hiểu lầm phổ biến về vắc xin Covid

Có nhiều hiểu lầm phổ biến về vắc xin Covid-19 gây hoang mang trong cộng đồng. Một trong những quan niệm sai lệch là vắc xin gây vô sinh. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu khoa học và khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), không có bằng chứng nào chứng minh vắc xin Covid-19 ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở cả nam và nữ. Vắc xin chỉ kích thích hệ miễn dịch chống lại virus, không tác động lên hệ sinh sản.

Một nhầm lẫn khác là vắc xin ngừa Covid khiến người tiêm nhiễm virus SARS-CoV-2. Điều này không đúng vì các loại vắc xin hiện nay không chứa virus sống có khả năng gây bệnh. Một số trường hợp người tiêm sau đó vẫn nhiễm Covid-19 do tiếp xúc trước hoặc sau khi vắc xin chưa phát huy tác dụng hoàn toàn, hoặc do biến chủng mới. Vắc xin giúp giảm mức độ nghiêm trọng nếu bị nhiễm chứ không phải tuyệt đối ngăn ngừa nhiễm trùng.

Nhiều người thắc mắc tiêm vắc xin rồi có cần áp dụng các biện pháp phòng bệnh khác không? Câu trả lời là có. Vắc xin giúp giảm nguy cơ bệnh nặng và tử vong nhưng không loại bỏ hoàn toàn khả năng lây nhiễm và truyền bệnh. Do đó, việc tuân thủ các biện pháp phòng dịch như đeo khẩu trang, rửa tay và giữ khoảng cách xã hội vẫn rất cần thiết để bảo vệ bản thân và cộng đồng, nhất là trong bối cảnh các biến chủng virus mới liên tục xuất hiện.

Từ tháng 10/2023, Covid-19 đã được Bộ Y tế chuyển từ nhóm A sang nhóm B trong danh mục bệnh truyền nhiễm. Điều này phản ánh mức độ nguy hiểm đã giảm nhờ vào độ bao phủ vắc xin cao và sự miễn dịch cộng đồng tương đối vững. Tuy vậy, việc tiêm nhắc cho các nhóm nguy cơ cao vẫn được khuyến nghị, đặc biệt trong mùa cao điểm lây nhiễm hoặc khi xuất hiện biến chủng mới.

Vắc xin ngừa Covid-19 đã được chứng minh có hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ mắc bệnh cũng như mức độ nghiêm trọng khi nhiễm. Sau năm 2023, việc tiêm chủng không còn được triển khai đại trà mà tập trung vào các nhóm nguy cơ cao theo khuyến cáo từng thời điểm. Công nghệ vắc xin Covid-19 mới vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu và phát triển. Việc tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch là yếu tố then chốt trong kiểm soát nguy cơ lây nhiễm. Do đó, mỗi cá nhân nên chủ động tiêm vắc xin nhằm bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.