Hiệu ứng Pygmalion - Hiệu ứng tâm lý đến từ lời khen

Hiệu ứng Pygmalion đã cho thấy hiệu ứng tâm lý con người có thể bị ảnh hưởng bởi sự kỳ vọng của người khác. Thêm vào đó, hiệu ứng này còn cho rằng những điều con người mong đợi vào người khác có thể ảnh hưởng đến cách bản thân đối xử với họ. Hãy tham khảo bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu để hiểu rõ hơn vấn đề này.

Tìm hiểu khái niệm về hiệu ứng Pygmalion

Hiệu ứng Pygmalion (Pygmalion Effect) còn được gọi là hiệu ứng tâm lý đến từ lời khen. Đây là khái niệm dùng trong tâm lý và giáo dục để mô tả tầm ảnh hưởng từ niềm tin, kỳ vọng của người khác với hành vi hoặc hiệu suất một người khác. Điều này nghĩa là khi một người được kỳ vọng sẽ đạt được niềm tin và sự thành công. Họ thường có xu hướng đưa ra mục tiêu cao hơn và nỗ lực làm việc để đạt mục tiêu.

Ngược lại, họ có thể bị giới hạn và không phát huy được tiềm năng khi có sự nghi ngờ hoặc kỳ vọng thấp từ người khác.

Pygmalion Effect có nguồn gốc từ thần thoại Hy Lạp – Roma. Câu chuyện nói về Pygmalion – người họa sĩ điêu khắc yêu chính bức tượng mà ông đã tạo ra nó. Trong câu chuyện, Pygmalion đã cầu xin nữ thần Aphrodite cho tượng điêu khắc Galatea biến thành một người thật. Với niềm tin và sự hy vọng mãnh liệt, nguyện ước của Pygmalion đã được như ý nguyện.

Hiệu ứng này lần đầu được áp dụng trong lĩnh vực giáo dục bởi Lenore Jacobson và Robert Rosenthal năm 1966. Họ tiến hành cuộc thử nghiệm thông qua việc gửi danh sách tên của các học sinh lựa chọn ngẫu nhiên cho các giáo viên. Những người học sinh này đã được kỳ vọng đạt thành tích cao trong học tập dù năng lực đều như nhau. Sau cùng, kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm học sinh được đánh giá cao bởi giáo viên có sự tiến bộ hơn các nhóm khác.

Chính sự kỳ vọng tích cực của giáo viên đã tạo tư duy tích cực, xây dựng cho môi trường sự hỗ trợ, khích lệ để phát triển học sinh. Điều này tạo nên sức mạnh niềm tin và sự hy vọng tích cực để định hình hiệu suất học tập của nhóm học sinh.

Cơ chế hoạt động của hiệu ứng Pygmalion

Hiệu ứng Pygmalion hoạt động với cơ chế theo hình vòng tròn. Cụ thể như sau:

• Niềm tin của người khác đối với cá nhân sẽ tác động đến hành động của họ với một cá nhân.
• Hành động của họ với cá nhân có thể tác động và củng cố niềm tin của cá nhân mình.
• Niềm tin của cá nhân về chính bản thân có thể ảnh hưởng đến hành động của cá nhân với người khác.
• Hành động của cá nhân với người khác sẽ ảnh hưởng đến niềm tin của người khác về bản thân mình.
• Cơ chế hoạt động vòng tròn này bị ảnh hưởng ở bốn giai đoạn. Tuy nhiên, lời tiên tri tự hoàn thành sẽ tập trung vào hiệu quả kỳ vọng và cách hành động của người khác đối với một cá nhân.

Dấu hiệu cơ bản để nhận dạng hiệu ứng Pygmalion

Khi đang tự mắc kẹt trong lời tiên đoán tự ứng nghiệm, bạn sẽ thấy bản thân có một số các biểu hiện khác nhau.

Dưới đây là một vài dấu hiệu cơ bản để nhận dạng như sau:

• Cá nhân thường đưa ra các dự đoán bi quan về tương lai.
• Hay suy ngẫm về các trải nghiệm tồi tệ trong quá khứ.
• Chỉ tập trung vào các điều tiêu cực trong một số tình huống nhất định.
• Luôn tin rằng dự đoán tiêu cực là không thể tránh khỏi và không thể kiểm soát chúng. 

Lời tiên đoán của bản thân không hẳn lúc nào cũng có sự tiêu cực. Đôi khi, các kỳ vọng tích cực sẽ là nguồn truyền cảm hứng đến hành động giúp bạn thành công hơn để đạt được mục tiêu. Nếu lời tiên đoán dựa trên kỳ vọng tiêu cực, nó vô tình kìm hãm cá nhân và ngăn cản sự phát triển bản thân.

Hiện nay có hai loại lời tiên đoán tự ứng nghiệm là:

• Lời tiên đoán tự áp đặt dựa vào kỳ vọng của cá nhân.
• Lời tiên tri do người khác áp đặt dựa vào những gì người khác mong muốn sẽ xảy ra.

Làm thế nào để sử dụng hiệu ứng Pygmalion đúng cách?

Khi ứng dụng lời tiên tri về bản thân để đạt mục tiêu, cá nhân cần phải có cái nhìn tích cực và tập trung vào hành động để thực hiện mục tiêu. Niềm tin vào sự thành công là phần thiết yếu để biến điều đó thành hiện thực.

Bên cạnh đó, cá nhân có thể thấy hữu ích khi nhận được lời tiên đoán tự áp đặt để kìm hãm và thay đổi suy nghĩ cá nhân. Nếu cứ mong đợi mọi thứ diễn ra không theo ý muốn, bạn có thể tự phá hủy chính mình. Ngược lại, nếu bắt đầu tin rằng mọi thứ diễn ra tốt đẹp, bạn có nhiều khả năng hành động và thay đổi tích cực hơn trong cuộc sống.

Điều quan trọng nhất là con người phải nhận thức được lời tiên tri được áp đặt. Hãy chú ý đến kỳ vọng của người xung quanh và cách họ ảnh hưởng đến hành vi của cá nhân. Bạn phải đảm bảo luôn trung thành với mục tiêu và niềm tin của mình, kể cả khi đối mặt với kỳ vọng của người khác.

Các tác động chủ yếu của hiệu ứng Pygmalion

Hiệu ứng Pygmalion có tác động nhiều đến hành vi, thái độ, niềm tin và động lực của con người.

Hiệu ứng Pygmalion tác động nhiều lĩnh vực

Một số các nghiên cứu đã cho thấy rằng kỳ vọng của con người có thể ảnh hưởng đến kết quả khi ở trong một môi trường. Cụ thể như ở môi trường nghiên cứu, lớp học, tòa án, các doanh nghiệp và nơi chăm sóc sức khỏe.

Các hoạt động xã hội

Việc giữ kỳ vọng tiêu cực của xã hội, bạn bè đồng trang lứa cũng là yếu tố dự báo lâu dài về các hoạt động xã hội. Các phát hiện đó đã cho thấy rằng lời tiên đoán tự ứng nghiệm về bản thân sẽ xuất hiện sớm trong thời kỳ thanh thiếu niên và gây ảnh hưởng mạnh mẽ kể cả khi trưởng thành.

Tạo động lực và niềm tin

Hiệu ứng Pygmalion có thể tác động đến động lực và lòng tự trọng của cá nhân. Khi không có niềm tin vào khả năng thành công, bạn sẽ khó khăn trong việc duy trì động lực hay tập trung vào mục tiêu. Nếu không tin tưởng vào khả năng thành công của bản thân, bạn thường có chịu đựng sự bất an, nghi ngờ và tự đánh giá thấp bản thân mình.

Tóm lại, hiệu ứng Pygmalion được xem là loại tiên tri tự ứng nghiệm trong một tình huống mà kỳ vọng của ai đó về tình huống cụ thể khiến tình huống đó trở thành sự thật. Điều này đã chứng tỏ rằng khi bạn có một cái nhìn tích cực và tập trung vào hành động có thể đem đến kết quả như mong muốn.

Xem thêm:

• Phức cảm tự ti là gì? Nó tác động đến tâm lý con người ra sao?
• Positive Reinforcement (Củng tố tích cực) và những điều cần biết
• Thế nào là mối quan hệ lành mạnh? Cách xây dựng mối quan hệ lành mạnh