Ho gà và viêm màng não mô cầu: Hiểm họa tiềm ẩn và cách phòng ngừa hiệu quả

Trong bối cảnh các bệnh truyền nhiễm đang gia tăng, ho gà và viêm màng não mô cầu trở thành mối đe dọa lớn, đặc biệt đối với trẻ nhỏ và thanh thiếu niên. Những căn bệnh này có thể bùng phát thành dịch, để lại hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và kinh tế. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết, dễ hiểu về ho gà và viêm màng não mô cầu, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp bạn bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.

Vì sao ho gà và viêm màng não mô cầu cực kỳ nguy hiểm?

Để hiểu tại sao hai căn bệnh này đáng lo ngại, chúng ta cần tìm hiểu đặc điểm và mức độ nghiêm trọng của từng bệnh.

Ho gà là mối đe dọa nghiêm trọng cho trẻ nhỏ

Ho gà, hay pertussis, là bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Bệnh lây lan nhanh qua giọt bắn khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, đặc biệt nguy hiểm cho trẻ dưới 1 tuổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 24,1 triệu ca ho gà trên toàn cầu, với hơn 160.000 ca tử vong, chủ yếu ở trẻ em chưa được tiêm vắc xin.

Ho gà gây ra các cơn ho dữ dội, kéo dài, có thể dẫn đến suy hô hấp, đặc biệt ở trẻ sơ sinh. Biến chứng nguy hiểm bao gồm viêm phổi, co giật, tổn thương não, và thậm chí tử vong. Trẻ em dưới 6 tháng tuổi, do hệ miễn dịch còn non yếu, thường chịu hậu quả nặng nề nhất nếu mắc bệnh.

Viêm màng não mô cầu tiến triển nhanh, tỉ lệ tử vong cao

Viêm màng não mô cầu do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra, ảnh hưởng đến màng bao quanh não và tủy sống. Bệnh tiến triển cực nhanh, có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ nếu không được điều trị kịp thời. Tỷ lệ tử vong có thể lên tới 50% ở những ca không được can thiệp y tế, và 10-20% người sống sót phải đối mặt với di chứng thần kinh nặng nề như mất thính lực, tổn thương não, hoặc cắt bỏ chi do nhiễm trùng huyết.

Ở Việt Nam, các ca bệnh viêm màng não mô cầu thường xuất hiện lẻ tẻ, nhưng nguy cơ bùng phát dịch vẫn cao, đặc biệt ở môi trường đông đúc như trường học, ký túc xá. Vi khuẩn lây qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng của người bệnh, khiến việc phòng ngừa trở nên cấp thiết.

Triệu chứng cảnh báo sớm cần biết

Nhận biết sớm triệu chứng của ho gà và viêm màng não mô cầu là yếu tố quan trọng để can thiệp kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng.

Dấu hiệu nhận biết ho gà

Ho gà thường khởi phát với các triệu chứng giống cảm lạnh như sổ mũi, sốt nhẹ, và ho khan. Sau 1-2 tuần, bệnh tiến triển với các dấu hiệu đặc trưng:

• Ho từng cơn dữ dội, kéo dài, kèm tiếng rít “hú” khi hít vào.
• Nôn mửa sau cơn ho, đặc biệt ở trẻ em.
• Mệt mỏi, khó thở, đôi khi tím tái ở trẻ sơ sinh.

Những cơn ho kéo dài có thể khiến người bệnh kiệt sức, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Nếu nhận thấy các dấu hiệu này, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được chẩn đoán và điều trị.

Triệu chứng viêm màng não mô cầu

Viêm màng não mô cầu có triệu chứng khởi phát đột ngột, bao gồm:

• Sốt cao bất ngờ, thường trên 38,5°C.
• Đau đầu dữ dội, cứng gáy (khó cúi đầu về phía trước).
• Buồn nôn, nôn mửa, nhạy cảm với ánh sáng.
• Phát ban dạng chấm xuất huyết (đốm đỏ hoặc tím không mờ khi ấn).

Ở trẻ nhỏ, các dấu hiệu có thể không rõ ràng như quấy khóc, bỏ bú, hoặc co giật. Vì bệnh tiến triển nhanh, bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào cũng cần được xử lý khẩn cấp tại cơ sở y tế.

Phương pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả

Ho gà và viêm màng não mô cầu có thể được kiểm soát thông qua các biện pháp phòng ngừa chủ động và điều trị kịp thời.

Tiêm vắc xin

Tiêm vắc xin là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa hai bệnh này:

• Vắc xin ho gà: Vắc xin DTP (phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván) được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam. Trẻ cần tiêm đủ 3 liều cơ bản (2, 3, 4 tháng tuổi) và liều nhắc lại ở 18 tháng tuổi. Phụ nữ mang thai được khuyến khích tiêm vắc xin Tdap để bảo vệ trẻ sơ sinh.
• Vắc xin viêm màng não mô cầu: Một số vắc xin như Menquadfi, Menactra, Va-mengoc BC, Bexsero hiệu quả trong việc phòng ngừa bệnh viêm màng não mô cầu do các chủng nhóm A, B, C, W, Y gây ra. Trẻ từ 6 tháng tuổi và thanh thiếu niên nên tiêm, đặc biệt nếu sống ở khu vực nguy cơ cao.

Tiêm vắc xin đúng lịch không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn tạo miễn dịch cộng đồng, giảm nguy cơ bùng phát dịch.

Phát hiện sớm và điều trị kịp thời

Chẩn đoán và điều trị sớm giúp giảm thiểu biến chứng nghiêm trọng:

• Ho gà: Kháng sinh nhóm macrolid như azithromycin hoặc clarithromycin được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn Bordetella pertussis. Điều trị hiệu quả nhất khi bắt đầu trong 2-3 tuần đầu của bệnh. Trẻ nhỏ có thể cần nhập viện để hỗ trợ hô hấp và theo dõi.
• Viêm màng não mô cầu: Yêu cầu điều trị khẩn cấp bằng kháng sinh tiêm tĩnh mạch như ceftriaxone hoặc penicillin. Người bệnh cần nhập viện ngay để quản lý biến chứng như sốc nhiễm trùng hoặc tổn thương não. Những người tiếp xúc gần bệnh nhân nên dùng kháng sinh dự phòng như rifampicin.

Can thiệp y tế nhanh chóng là yếu tố quyết định trong việc cứu sống và giảm di chứng.

Những điều cần lưu ý để bảo vệ cộng đồng

Để kiểm soát ho gà và viêm màng não mô cầu, bạn cần lưu ý một số điều sau:

• Tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch: Đảm bảo trẻ em và người lớn trong gia đình được tiêm vắc xin theo khuyến cáo. Phụ nữ mang thai nên tham khảo bác sĩ về vắc xin Tdap để bảo vệ trẻ sơ sinh.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, đeo khẩu trang khi tiếp xúc gần người có triệu chứng hô hấp. Tránh tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng của người bệnh.
• Chủ động đi khám: Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ như ho kéo dài, sốt cao, cứng gáy, hoặc phát ban, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Ho gà và viêm màng não mô cầu là hai bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nhờ tiêm vắc xin và nâng cao ý thức cộng đồng. Hiểu rõ triệu chứng, nguyên nhân, và các biện pháp bảo vệ giúp bạn và gia đình tránh được những hiểm họa tiềm ẩn. Hãy chủ động tiêm vắc xin đúng lịch, thực hiện vệ sinh cá nhân, và đi khám ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ.

Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như ho gà và viêm màng não mô cầu, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm nguy cơ biến chứng nặng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm chủng chất lượng cao với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, cơ sở vật chất hiện đại và quy trình bảo quản vắc xin đạt chuẩn để đảm bảo an toàn tối đa. Khách hàng đến đây còn được hỗ trợ nhắc lịch tiêm tự động, đảm bảo đúng lịch trình và thuận tiện cho cả gia đình. Hãy liên hệ ngay với Tiêm chủng Long Châu qua hotline miễn phí 18006928 để được tư vấn và đặt lịch hẹn.