Hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp là gì?

Hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp là một vấn đề sức khỏe đang ngày càng phổ biến, ảnh hưởng đến không ít người trên khắp thế giới. Nhiều bệnh nhân rất lo lắng khi nhận thấy dấu hiệu bất thường của tuyến giáp. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp này đều là biểu hiện của suy giáp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, phân loại và các phương pháp chẩn đoán, điều trị hội chứng trên.

Tổng quan về hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp

Hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp còn được gọi là hội chứng bình giáp bệnh lý, hội chứng bệnh tuyến giáp hay Euthyroid sick syndrome. Bệnh nhân không mắc các bệnh về tuyến giáp, nhưng lại có những bất thường khi xét nghiệm chức năng tuyến giáp tại đơn vị chăm sóc y tế đặc biệt.

Triệu chứng khi mắc hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp

Về bản chất, Euthyroid sick syndrome không được xem là một hội chứng thực sự. 75% số bệnh nhân nhập viện có biểu hiện bệnh ở trục dưới đồi - tuyến yên - tuyến giáp. Hội chứng bình giáp bệnh lý thường gặp ở những bệnh nhân bị bệnh nguy kịch, thiếu năng lượng hoặc vừa trải qua đợt phẫu thuật lớn.

Các triệu chứng của hội chứng bình giáp bệnh lý khá đa dạng, thay đổi tùy vào từng trường hợp. Những dấu hiệu phổ biến nhất là: Thay đổi cân nặng đột ngột, thay đổi tâm trạng, mệt mỏi, táo bón, nhịp tim chậm lại và tăng cảm giác lạnh. Một số người có thể gặp tình trạng bị sưng mắt, nhức đầu, thậm chí rụt cổ. Bệnh nhân nữ có thể bị kinh nguyệt không đều.

Nguyên nhân mắc hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp

Hội chứng bình giáp bệnh lý thường xuất phát từ sự không cân bằng hormone, khi cơ thể sản xuất hoặc tiêu thụ quá mức một số hormone, đặc biệt là hormone giáp. Nguyên nhân cụ thể có thể do gen, tác động của môi trường và các vấn đề về sức khỏe tự nhiên.

Euthyroid sick syndrome có thể gặp ở những trường hợp mắc bệnh hiểm nghèo, viêm phổi, nhiễm trùng huyết, stress, tiền sử chấn thương, mắc bệnh tim phổi, nhồi máu cơ tim, có khối u ác tính, suy tim sung huyết, bệnh viêm ruột, xơ gan, trải qua phẫu thuật quan trọng, suy thận và nhiễm toan ceton do đái tháo đường.

Phân loại hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp

Hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp được phân thành các loại sau đây:

• Hội chứng T3 thấp;
• Hội chứng T3 - T4 cùng thấp;
• Hội chứng T4 cao;
• Một số bất thường khác.

Trong đó, T3 (tức Triiodothyronine) và T4 (tức là Thyroxine) là những hormone được tiết ra bởi tuyến giáp. Hai loại hormone này giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của cơ thể mỗi người, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và chuyển hóa giữa các tế bào.

Hội chứng T3 thấp là loại phổ biến nhất trong hội chứng bình giáp bệnh lý, xảy ra ở khoảng 70% số bệnh nhân nhập viện. Trừ trường hợp suy thận, bệnh nhân mắc hội chứng bình giáp thường có nồng độ T3 đảo ngược (rT3) trong huyết thanh tăng.

Cả hội chứng T3 và T4 thấp đều xảy ra ở những bệnh nhân bị bệnh nặng, phải đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt. Bệnh nhân có tổng T4 huyết thanh thấp dễ tiên lượng xấu dù Globulin liên kết tuyến giáp vẫn bình thường. Những đặc điểm này được giải thích là do sự xuất hiện của chất ức chế hormone liên kết tuyến giáp trong hệ thống tuần hoàn.

Bệnh nhân HIV có dấu hiệu bất thường về chức năng tuyến giáp có thể gặp hiện tượng tăng T4 và TBG (Thyroid binding globulin - chất vận chuyển nội tiết tố giáp). Tùy trường hợp mà những bệnh nhân này có thể bị giảm T3 và tỷ số rT3/T4 hoặc không.

Chẩn đoán và điều trị hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp

Các triệu chứng của hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp có thể bị nhầm lẫn với một số loại bệnh khác. Do đó, việc tìm hiểu kỹ về cách thức chẩn đoán và điều trị hội chứng này có ý nghĩa rất quan trọng đối với bệnh nhân, đặc biệt là khi tỷ lệ tử vong có thể lên tới 85% trong một số điều kiện.

Cách chẩn đoán hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp

Để chẩn đoán về tình trạng bệnh, bệnh nhân cần được thực hiện xét nghiệm TSH hoặc Cortisol huyết thanh. Việc xác định bệnh nhân bị chứng suy giáp hay hội chứng bình giáp bệnh lý không dễ dàng. Xét nghiệm phù hợp nhất với hội chứng này là đo TSH (Thyroid stimulating hormone) hay còn gọi là hormone kích thích tuyến giáp, chịu trách nhiệm điều chỉnh lượng hormone do tuyến giáp tiết ra. TSH của người bị hội chứng bình giáp thường khá thấp, nếu có tăng cũng không nhiều như khi mắc suy giáp nguyên phát.

Lượng Cortisol huyết thanh thường tăng cao khi bệnh nhân mắc hội chứng suy giáp do bệnh nặng nhưng không phải bệnh tuyến giáp. Ngược lại, chỉ số này thường ở mức thấp khi bị suy giáp do bệnh lý dưới đồi - tuyến yên.

RT3 huyết thanh của bệnh nhân mắc hội chứng này cũng tăng cao. Tuy nhiên phương pháp đo chỉ số này hiếm khi được thực hiện vì mất nhiều thời gian.

Các xét nghiệm này đều không đặc hiệu và cần phải có đánh giá lâm sàng để giải thích về các bất thường trong xét nghiệm chức năng tuyến giáp ở bệnh nhân có bệnh lý cấp hoặc mạn tính. Do đó, trừ khi nghi ngờ bị rối loạn chức năng tuyến giáp, chúng ta không nên xét nghiệm chức năng tuyến giáp cho các bệnh nhân trong phòng chăm sóc đặc biệt.

Cách điều trị hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp

Những bệnh nhân mắc euthyroid sick syndrome không cần phải thay thế hormone tuyến giáp mà chỉ cần tập trung điều trị những bệnh lý cơ bản. Tuy nhiên, người bệnh vẫn nên theo dõi chức năng tuyến giáp định kỳ trong thời gian nằm viện. Sau khi xuất viện, các bất thường về chức năng tuyến giáp có thể vẫn tồn tại trong vài tuần. Ở bệnh nhân mắc bệnh lý tuyến giáp, các xét nghiệm chức năng tuyến giáp nên được thực hiện lại sau 6 tuần từ khi nhập viện để xác định giữa rối loạn chức năng tuyến giáp với TSH bất thường kéo dài hoặc xác định euthyroid sick syndrome với TSH bình thường.

Nhìn chung, hội chứng suy giáp không do bệnh tuyến giáp dễ xảy ra ở những bệnh nhân nặng, đặc biệt là sau các cuộc đại phẫu. Mấu chốt của vấn đề là điều trị bệnh lý chính chứ không phải những bất thường về nồng độ hormone tuyến giáp. Hội chứng suy giáp không phải do bệnh tuyến giáp có tiến triển hay không phụ thuộc vào tình trạng bệnh chính. Do đó, khi tình trạng bệnh chính khả quan, bệnh nhân sẽ có nhiều tín hiệu tích cực trong các xét nghiệm chức năng tuyến giáp.

Xem thêm: Hội chứng não cửa chủ: Triệu chứng và biện pháp phòng ngừa