Hormone Vasopressin là gì? Các bệnh liên quan đến hormone Vasopressin

Hormone đóng vai trò quan trọng trong điều hoà các hoạt động trong cơ thể người. Sự thiếu hụt hay dư thừa hormone cũng gây ra các vấn đề rối loạn và bệnh lý. Hiểu về cơ chế và tác dụng của các loại hormone giúp cơ thể ổn định và điều trị kịp thời khi có bất kỳ bất thường xảy ra. Vậy hormone Vasopressin là gì? Hormone này liên quan đến các bệnh lý nào?

Hormone Vasopressin là gì?

Vasopressin còn được gọi là hormone chống bài niệu, hoặc hormone chống mất nước, là một hormone quan trọng được sản xuất trong vùng dưới đồi của não và được lưu trữ và giải phóng từ tuyến yên sau. Nó có vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng nước trong cơ thể và quản lý lượng nước được giữ lại hay đào thải qua thận.

Hoạt động chính của Vasopressin là tăng cường sự hấp thụ nước tại cấp đường ống thu nhỏ của thận, giúp giữ nước lại trong cơ thể. Điều này giúp duy trì độ cô đặc của nước trong nước tiểu và ngăn chặn sự mất nước quá mức. Quá trình này có vai trò quan trọng trong việc duy trì áp lực máu, giữ cho cơ thể không mất quá nhiều nước qua nước tiểu.

Cảm biến thẩm thấu và cơ quan thụ cảm baroreceptor cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lượng nước và các chất hạt trong cơ thể. Chúng phản ứng với nồng độ các chất như natri, kali, clorua và carbon dioxide trong máu. Khi có sự mất cân bằng hoặc áp lực máu giảm, chúng thông báo cho thận để giữ lại nước hoặc giải phóng nước để duy trì sự cân bằng này. Đồng thời, chúng cũng có thể ảnh hưởng đến cảm giác khát của cơ thể để kích thích việc uống nước khi cần thiết.

Vasopressin có tác dụng co mạch máu ngoại vi, giúp tăng áp lực máu và giữ nước lại trong cơ thể. Điều này có thể giúp duy trì áp lực máu ổn định và ngăn chặn sự mất nước thông qua nước tiểu.

Vasopressin có thể gây co cơ trơn trong ruột, túi mật và bàng quang. Điều này có thể ảnh hưởng đến chức năng của những cơ này, góp phần vào quá trình tiêu hóa và lưu giữ nước.

Vasopressin có khả năng tăng sản xuất Hormone Kích thích Corticotropin (ACTH) tại tuyến yên. ACTH sau đó kích thích tăng sản xuất cortisol tại tuyến thượng thận. Sự tăng cortisol có thể ảnh hưởng đến nhiều quá trình trong cơ thể, bao gồm cả kiểm soát bài niệu.

Các bệnh liên quan đến hormone Vasopressin

Tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa Vasopressin có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, như tiểu đường không kiểm soát, hội chứng SIADH (Hội chứng giải phóng hormone antidiuretic quá mức), và các vấn đề về áp lực máu và nước cân bằng.

Bệnh lý do thiếu hormone Vasopressin

Hội chứng đái tháo nhạt trung ương là bệnh lý phổ biến nhất khi cơ thể thiếu Vasopressin. Một trong những nguyên nhân chính của đái tháo nhạt trung ương là sự giảm sản xuất hoặc giải phóng hormone Vasopressin từ các cơ quan liên quan, như vùng dưới đồi của não hoặc tuyến yên. Điều này có thể là kết quả của các vấn đề như tổn thương não, bệnh lý não, hoặc các tình trạng rối loạn chuyển hóa nước.

Những người mắc đái tháo nhạt trung ương thường trải qua các triệu chứng như đa niệu (đi tiểu nhiều), khát nước quá mức, và mệt mỏi do giấc ngủ bị gián đoạn bởi việc đi tiểu thường xuyên. Nước tiểu của họ thường có đặc điểm là trong, không mùi, và có nồng độ các hạt thấp.

Do sự mất nước qua nước tiểu, đái tháo nhạt trung ương có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng và gây ra các vấn đề về cân bằng nước trong cơ thể.

Đái tháo nhạt trung ương không liên quan trực tiếp đến tiểu đường, một bệnh lý khác liên quan đến hormone insulin. Cả hai bệnh lý có thể gây ra các triệu chứng đi tiểu nhiều và khát nước, nhưng cơ chế và nguyên nhân đằng sau đó là khác nhau.

Điều trị cho đái tháo nhạt trung ương thường bao gồm việc thay thế Vasopressin bằng các loại thuốc hormone antidiuretic, cũng như điều trị nguyên nhân cụ thể của tình trạng này. Điều trị sớm và hiệu quả có thể giúp ngăn chặn các vấn đề nghiêm trọng liên quan đến sự mất nước không kiểm soát.

Bệnh lý do thừa hormone Vasopressin

SIADH (Hội chứng giải phóng hormone antidiuretic quá mức) thường xuyên xuất hiện khi có sự tăng sản xuất hormone Vasopressin mà không phải do cơ chế thông thường như đáp ứng cơ thể với tình trạng thấp nước hoặc thấp natri. Nguyên nhân có thể bao gồm các bệnh lý như ung thư, bệnh nhiễm trùng, hoặc các vấn đề thẩm thấu nước.

SIADH có thể xuất hiện trong nhiều tình trạng và bệnh lý, như bệnh bạch cầu, ung thư hạch, bệnh đa xơ cứng, rối loạn chuyển hóa porphyrin, và một số bệnh lý khác. Khi có SIADH, cơ thể giữ lại nước quá mức, dẫn đến sự loãng của nước tiểu. Người bệnh thường trải qua đa niệu (đi tiểu nhiều) và cảm giác khát nước liên tục. Trong các trường hợp nặng, có thể xuất hiện các vấn đề nghiêm trọng như buồn nôn, đau đầu, hôn mê, và co giật.

Mặc dù cả SIADH và đái tháo nhạt trung ương đều có thể dẫn đến đa niệu và khát nước quá mức, nhưng chúng có nguyên nhân và cơ chế hoạt động khác nhau. Các xét nghiệm như kiểm tra mức Vasopressin trong máu, có thể giúp phân biệt giữa hai tình trạng này.

Điều trị SIADH thường nhắm vào nguyên nhân cụ thể của tình trạng, bao gồm việc kiểm soát sản xuất và giải phóng hormone Vasopressin. Điều trị cũng có thể bao gồm hạn chế nước uống và điều chỉnh cân bằng nước và natri trong cơ thể.

Chỉ định sử dụng thuốc hormone Vasopressin

Hormone Vasopressin được điều chế dưới dạng thuốc tiêm và sử dụng trong các trường hợp cụ thể. Dưới đây là một số tình huống mà Vasopressin thường được chỉ định:

• Đái tháo nhạt (Diabetes Insipidus): Vasopressin được sử dụng để điều trị đái tháo nhạt trung ương, có thể do tổn thương thùy sau tuyến yên, chấn thương sọ não, hoặc sau phẫu thuật thần kinh để kiểm soát đái nhiều và duy trì cân bằng nước.
• Hồi sức tim mạch: Trong các trường hợp ngừng tim do rung thất, nhịp nhanh thất không mạch, vô tâm thu, hoặc phân ly điện - cơ tim, Vasopressin có thể được sử dụng để hỗ trợ hồi sức tim mạch bằng cách tăng áp lực mạch và cải thiện tuần hoàn máu.
• Hỗ trợ chẩn đoán: Vasopressin được sử dụng trong các xét nghiệm kích thích tuyến yên để giải phóng hormone tăng trưởng và corticotropin.
• Xuất huyết đường tiêu hóa: Trong trường hợp xuất huyết đường tiêu hóa cấp tính do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, loét dạ dày tá tràng, Vasopressin có thể được sử dụng để giảm áp lực tĩnh mạch cửa và cải thiện đông máu, nhưng không loại bỏ được các biện pháp khác.
• Sốc do giãn mạch (trong sốc nhiễm khuẩn): Vasopressin có thể được sử dụng khi các thuốc adrenergic thông thường không hiệu quả trong sốc nhiễm khuẩn.
• Chướng bụng: Vasopressin đã được sử dụng để kích thích nhu động ruột trong điều trị liệt ruột, chướng bụng sau phẫu thuật, và chướng bụng biến chứng tràn dịch phổi hoặc ngộ độc máu.
• Quy trình chụp X - quang bụng: Vasopressin có thể được sử dụng trước quy trình chụp X quang bụng để giúp xua tan bóng khí và/hoặc tập trung chất cản quang.

Hormone Vasopressin đóng vai trò rất quan trọng trong điều hoà lượng nước trong cơ thể, cân bằng số lượng nước hấp thụ và thải ra. Sự thay đổi mất hoặc thừa Vasopressin gây ra một số hội chứng về đái tháo nhạt. Ngoài ra, hormone Vasopressin còn được điều chế dưới dạng thuốc tiêm để phục vụ cho một số mục đích điều trị và xét nghiệm trong y khoa.