Hướng dẫn sơ cứu gãy xương cột sống

Gãy xương cột sống là một trong các chấn thương nặng, đặc biệt là tổn thương các đốt sống cổ. Chấn thương này có thể gây choáng, tổn thương xương hoặc cơ quan khác, thậm chí có khả năng làm nạn nhân bị tàn phế hoặc tử vong. Vì vậy, khi có nghi ngờ nạn nhân bị gãy xương cột sống, cần nhanh chóng thực hiện sơ cứu và đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.

Một số dấu hiệu bị gãy xương cột sống

Gãy xương cột sống thường gặp trong các trường hợp chấn thương có tác động vào vùng đầu, cổ, lưng như tai nạn giao thông, ngã từ trên cao, tai nạn sinh hoạt và một số trường hợp khác. Người bị gãy xương cột sống có thể xuất hiện các dấu hiệu như:

• Mất cảm giác, mất vận động hay cảm thấy tê bì nửa người hoặc toàn cơ thể.
• Có cơn đau dữ dội vùng cổ hoặc lưng khiến nạn nhân khó hoặc không thể cử động cổ.
• Bí tiểu hoặc đại, tiểu tiện không tự chủ.
• Cảm giác đau chói tại một điểm khi sờ dọc cột sống.

Gãy xương cột sống là một chấn thương vô cùng nguy hiểm

Một số lưu ý khi sơ cứu gãy xương cột sống

Gãy xương cột sống là một chấn thương vô cùng nguy hiểm. Do đó, khi thực hiện sơ cứu, cần hết sức lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Trong khi nhận định sơ bộ về chấn thương của nạn nhân, tuyệt đối không được cho nạn nhân ngồi dậy. Đồng thời, cần liên tục kiểm tra các chỉ số sinh tồn để đảm bảo tình trạng nạn nhân ổn định.
• Sơ cứu gãy xương cột sống cần được thực hiện bởi ít nhất 5 người để đảm bảo an toàn cho nạn nhân.
• Quá trình bất động xương gãy cần được thực hiện nhẹ nhàng và chính xác, đặc biệt đối với trường hợp gãy xương cột sống cổ. Chỉ một sơ suất nhỏ trong quá trình này cũng có khả năng gây nguy hiểm đến nạn nhân, thậm chí có thể khiến nạn nhân tử vong tại chỗ.
• Nếu nạn nhân gặp tai nạn dẫn đến gãy xương cột sống, tuyệt đối không được vác, cõng nạn nhân.
• Nếu có nẹp cổ, cần bất động cột sống cổ cho nạn nhân ngay ở bước đầu tiên thực hiện sơ cứu, đồng thời trấn an và yêu cầu nạn nhân không cử động.
• Không kê cao đầu nạn nhân bằng gối có độ dày quá 5cm vì làm vậy có khả năng khiến nạn nhân bị gập cổ, tình trạng sẽ diễn biến xấu hơn.
• Khi chưa kiểm soát, cố định được cột sống cổ và ngực, tuyệt đối không được di chuyển nạn nhân.
• Không sử dụng các vật dụng mềm như võng, chăn, đệm mềm để di chuyển nạn nhân.
• Không vận chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế bằng các phương tiện như xe máy, xích lô, taxi… mà cần có xe cấp cứu chuyên dụng.

Quy trình sơ cứu gãy xương cột sống

Khi nghi ngờ nạn nhân bị gãy xương cột sống, cần ngay lập tức kêu gọi hỗ trợ y tế, lập đội sơ cứu gồm ít nhất 05 người và bắt đầu thực hiện quy trình sơ cứu sau:

Bước 1: Cố định cột sống cổ trong trường hợp nghi ngờ tổn thương cột sống cổ hoặc chấn thương nặng

Nếu không có nẹp cột sống cổ chuyên dụng, có thể dùng các dụng cụ như túi cát, vật nặng và khăn vải để cố định vào hai bên. Sau đó, sử dụng băng hoặc dây vải để buộc lại. Đầu dưới của nẹp cổ cần được tì vào xương đòn và cơ vai trong khi đầu trên nẹp tì lên hai bên xương hàm dưới.

Khi sơ cứu gãy xương cột sống thì cố định cột sống cổ là ưu tiên hàng đầu

Bước 2: Đặt nạn nhân lên trên cáng hoặc ván cứng

Trong 5 người thực hiện sơ cứu, có 1 người giữ nhiệm vụ điều khiển cáng. Người này sẽ đứng và đặt cáng ở phía đầu của nạn nhân. Trong khi đó, 4 người còn lại đứng dang chân qua người nạn nhân từ trên xuống dưới, cần đảm bảo chân mở đủ rộng để đưa cáng qua.

Cần 4 người nâng nạn nhân để đặt lên cáng

Trong 4 người thực hiện nâng nạn nhân lên để đặt lên cáng, người thứ nhất có vai trò quan trọng nhất. Người này sẽ đứng ở phía đầu nạn nhân, dùng hai tay đặt vào hai bên tai của nạn nhân để giữ đầu luôn thẳng chính giữa, không bị nghiêng sang trái phải hay bị gập. Đầu nạn nhân cần được giữ thẳng so với thân mình, sao cho đầu - cổ - thân tạo thành một trục thẳng.

Người thứ hai đứng đối diện với người thứ nhất tại vị trí vai của nạn nhân, luồn tay xuống đỡ vùng vai - lưng của nạn nhân. Người tiếp theo đứng sau lưng của người thứ hai, luồn một tay xuống đỡ dưới thắt lưng, một tay đỡ dưới mông người bị nạn. Người cuối cùng đứng giống hai người trước, dùng một tay đỡ đùi, một tay đỡ cẳng chân cho nạn nhân.

Sau khi cả 5 người đã vào vị trí, 4 người nâng nạn nhân lên một cách đồng thời để cơ thể nạn nhân được nâng thẳng lên theo một khối thống nhất. Trong lúc đó, người đứng ngoài cầm cáng luồn vào phía dưới lưng của nạn nhân rồi tất cả cùng phối hợp đặt nạn nhân nằm xuống cáng.

Đặt nạn nhân lên cáng cứng

Bước 3: Đánh giá chỉ số sinh tồn và các tổn thương phối hợp

Người thực hiện sơ cứu cần đảm bảo các chỉ số sinh tồn của nạn nhân luôn được ổn định và dao động trong mức an toàn. Ngoài ra, mức độ chấn thương vùng cột sống cũng như các tổn thương liên quan khác (phần mềm, mạch máu, thần kinh…) cũng cần được người sơ cứu nhận định khái quát để có thể đưa ra những phương án xử trí phù hợp.

Bước 4: Cố định nạn nhân vào cáng cứng

Trong quá trình sơ cứu, cần phải có một người liên tục giữ đầu nạn nhân, đồng thời dùng vải kê cố định hai bên để đảm bảo đầu luôn thẳng trục không đổi. Những người phụ sử dụng băng hoặc dây vải có bản to để cố định nạn nhân vào cáng tại các vị trí: Trán, hàm trên, ngực, hông, đùi, khớp gối, cẳng chân và hai bàn chân. Trong đó, hai bàn chân cần được cố định bằng cách băng bó theo kiểu băng số 8.

Cố định chắc chắn nạn nhân vào cáng

Ở trường hợp nạn nhân bị gãy cột sống lưng, cần dùng vật dụng phù hợp để chèn vào hai bên hông của nạn nhân, cố định xương gãy. Sau khi hoàn thành cố định, cần kiểm tra sự lưu thông máu của cơ thể nạn nhân, đặc biệt là tại vị trí chân.

Bước 5: Vận chuyển nạn nhân đến viện ngoại khoa một cách nhanh chóng

Vì tình trạng gãy xương cột sống có khả năng đe dọa mạng sống của nạn nhân bất cứ lúc nào nên cần vận chuyển nạn nhân đến các cơ sở y tế chuyên khoa một cách vô cùng cẩn thận và nhanh chóng để có thể kịp thời xử lý chấn thương.

Gãy xương cột sống là một chấn thương vô cùng nguy hiểm và có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng cho người bị nạn. Việc nắm chắc các kỹ năng sơ cứu gãy xương cột sống có thể đem lại sự yên tâm cho bạn và những người xung quanh, đề phòng những tai nạn không may.

Nhà thuốc Long Châu hy vọng bài viết trên đây đã giải đáp thắc mắc của quý đọc giả về việc sơ cứu gãy xương cột sống. Xin kính chúc quý bạn đọc thật nhiều sức khỏe và mong rằng Nhà thuốc Long Châu sẽ tiếp tục nhận được sự ủng hộ đến từ các bạn trong thời gian tới!

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp