Làm sao để xử lý khi hạch lao bị vỡ sau tiêm phòng lao?

Trẻ sau khi tiêm chích ngừa lao sẽ có hiện tượng nổi hạch nách trái, đó là một phản ứng miễn dịch thường gặp ở trẻ sau khi được tiêm ngừa.

Các phản ứng thường gặp sau tiêm lao

Tương tự như khi tiêm chủng các loại vắc-xin khác, tiêm vắc-xin lao cho trẻ sơ sinh có thể khiến trẻ có những phản ứng phụ thông thường như:

• Sưng, đỏ đau tại vị trí tiêm.
• Sốt nhẹ sau khi tiêm vắc-xin lao.
• Quấy khóc, chán ăn, mệt mỏi.
• Nổi ban, nốt sần nhỏ tại chỗ tiêm (thường mất sau 30’).

Ngoài ra, khoảng sau 3-4 tuần, tại vị trí tiêm tiêm phòng lao sẽ xuất hiện tình trạng mưng mủ sau tiêm. Tại vết tiêm, xuất hiện tình trạng sưng đỏ, mưng mủ và xuất hiện một lỗ rò tiết dịch trong 2 3 ngày rồi đóng vẩy. Sau 2 tuần, vẩy sẽ bong ra và để lại vết sẹo lõm đường kính khoảng 5mm trên bắp tay. Đây cũng là dấu hiệu cho thấy việc tiêm vắc-xin lao cho trẻ đã có hiệu quả.

Sau tiêm các bé thường sẽ bị sưng đỏ ngay tại viết tiêm

Ở một số trường hợp khác, sau tiêm lao từ 3 đến 5 tuần trẻ có thể bị viêm hạch, sưng hạch quanh vùng cổ hoặc sau mang tai và sẽ tự biến mất trong khoảng một tháng mà không để lại bất kỳ di chứng nào.

Dấu hiệu nhận biết hạch phản ứng với tiêm phòng lao

Sau khi tiêm phòng BCG, nếu trẻ bị nổi hạch ở nách thì rất có thể đây là viêm hạch phản ứng do BCG, ngoài ra có thể xem xét thêm những điều kiện sau đây:

• Hạch ở nách nổi cùng bên với bên tiêm phòng lao (thông thường là bên trái).
• Hạch xuất hiện trong vòng 2 tuần đến 6 tháng kể từ ngày tiêm phòng lao.
• Trẻ dưới 2 tuổi.
• Hạch nổi không kèm sốt hoặc triệu chứng toàn thân khác.
• Không đau khi ấn trên bề mặt hạch.
• Một số trường hợp có thể gặp hạch cổ hoặc thượng đòn.
• Hạch tròn, nhẵn, chắc và không đau.
• Hạch viêm phản ứng sau tiêm phòng lao đa số là lành tính. Hạch sẽ tự biến mất sau một khoảng thời gian nhất định, một số trường hợp sẽ có mủ và số ít bị vôi hóa.

Trẻ thường nổi hạch và mưng mủ ở nách cùng bên với tay được tiêm phòng

Chăm sóc trẻ tại nhà sau tiêm

Những phản ứng phụ thông thường như sốt nhẹ, mưng mủ và sưng tấy tại vết tiêm sau tiêm lao là rất bình thường, cho thấy vacxin có tác dụng nên phụ huynh không cần quá lo lắng. Khi đưa trẻ về nhà, gia đình có thể theo dõi thêm các phản ứng và xử lý theo các chỉ dẫn.

Đối với hạch phản ứng sau tiêm: 

• Thông thường hạch sẽ chỉ xuất hiện tại các vị trí cổ, nách, trên xương đòn.
• Hạch có thể chỉ xuất hiện một lần hoặc nhiều lần tại nhiều vị trí tùy cơ địa mỗi bé.
• Hạch có thể tự tiêu hoặc tự vỡ, mẹ không được tự ý dùng tay nặn để xử lý khi hạch lao bị vỡ mà chỉ cần theo dõi và vệ sinh đúng cách.
• Nếu hạch sưng, tấy đỏ và mưng mủ nhiều, mẹ nên cho bé tới gặp bác sĩ chuyên môn để chích hạch đúng cách.

Đối với vết tiêm: 

• Thông thường, sau 2 tuần đến 5 tháng vết tiêm lao sẽ mưng mủ tùy từng bé.
• Thời gian vết mủ khô miệng, đóng vảy và thành sẹo cũng tùy vào cơ địa mỗi bé.
• Một số bé có phản ứng quá mẫn thì vết mủ sẽ không khô miệng ngay mà có thể kéo dài đến lúc bé được 1 tuổi, sau 1 tuổi tình trạng này sẽ hết.
• Mẹ không được sờ nắn vào vết mủ. Từ 3 ngày đầu khi hạch lao bị vỡ, vết thương sẽ cần tránh nước, tránh xà phòng tại vết mủ, mẹ chỉ cần xử lý hạch lao bị vỡ bằng bông sạch và mặc quần áo thoáng mát cho bé.
• Mẹ có thể tắm rửa bình thường cho bé khi vết mủ đã lành.

Nếu các phản ứng sau khi tiêm vắc-xin lao cho trẻ trở nên nặng hơn như: sốt cao, bỏ bú...kéo dài từ 1-2 ngày, vết tiêm và hạch sưng to bất thường, kéo dài hơn 6 tuần thì cần đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được khám và điều trị thích hợp.

Trường hợp trẻ bị sốt cao, khóc nhiều không dứt, mệt mỏi, co giật, da tím tái, hôn mê...thì cần đưa trẻ đi cấp cứu càng nhanh càng tốt.

Nên cho trẻ mặc đồ thoáng mát, mỏng nhẹ để bé được thoải mái

Ngược lại, trong một số trường hợp sau tiêm phòng lao, trẻ phải mất từ 1-5 tháng mới thấy xuất hiện vết mưng mủ. Nếu trong vòng 5 tháng vẫn chưa thấy tình trạng mưng mủ sau tiêm phòng lao thì phụ huynh phải chờ đợi thêm. Tuy nhiên, nếu vẫn không thấy bị mưng mủ, không thành sẹo thì gia đình nên cân nhắc mang trẻ đến cơ sở y tế để xin tư vấn và xem xét tiêm vắc-xin lao cho trẻ lại.

Những điều không nên làm: 

• Dùng kháng sinh: Không nên thấy trẻ khó chịu, quấy khóc mà tự ý dùng kháng sinh chống lao. Nếu bé bị bội nhiễm do tụ cầu hay liên cầu mới dùng kháng sinh.
• Không nên tự ý rạch dẫn lưu mủ: Không nên tự ý xử lý khi hạch lao bị vỡ bằng cách rạch vì có thể dẫn làm chậm quá trình tự lành vết thương, kéo dài thời gian chảy mủ và để lại sẹo.
• Phẫu thuật cắt bỏ hạch: Phải thật cân nhắc khi thực hiện phương pháp này. Chỉ thực hiện sau khi thất bại với liệu pháp chọc hút mủ 2 lần. Nhưng cần cân nhắc nguy cơ liên quan tới gây mê và biến chứng của phẫu thuật.

Bé bị nổi hạch, sưng viêm sau tiêm phòng lao là phản ứng bình thường sau tiêm. Do đó, khi bé xuất hiện các triệu chứng tác dụng phụ, phụ huynh không nên quá lo lắng mà tự ý xử lý khi hạch lao bị vỡ. Các bậc cha mẹ nên bình tĩnh quan sát, chăm sóc trẻ nhỏ đúng cách và tham khảo ý kiến bác sĩ có chuyên môn nếu cần thiết. 

Như Nguyễn

Nguồn: Tổng hợp