Lệch khúc xạ mắt có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Lệch khúc xạ mắt là một tình trạng khá phổ biến, nhưng không phải ai cũng nhận thức được mức độ nghiêm trọng của nó nếu không được điều trị kịp thời. Mặc dù có thể chỉ ảnh hưởng đến một mắt trong giai đoạn đầu, sự chênh lệch giữa hai mắt có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn nếu không được phát hiện sớm.

Lệch khúc xạ mắt là gì?

Lệch khúc xạ mắt, còn được gọi là Anisometropia, là tình trạng khi một mắt có độ khúc xạ lớn hơn hoặc nhỏ hơn mắt kia từ 1 độ trở lên. Điều này có thể dẫn đến sự khác biệt về khả năng nhìn giữa hai mắt, khiến cho một mắt hoạt động mạnh hơn mắt còn lại. Lệch khúc xạ có thể xảy ra do nhiều yếu tố khác nhau, và tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến việc nhìn rõ mà còn có thể gây ra các vấn đề liên quan đến sự phối hợp thị giác giữa hai mắt.

Trong nhiều trường hợp, một mắt có thể gặp phải các tật như cận thị (khó nhìn xa), viễn thị (khó nhìn gần), hoặc loạn thị (mờ hình ảnh ở mọi khoảng cách). Những tật này có thể gây ra sự khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây lệch khúc xạ mắt

Lệch khúc xạ mắt thường do một số nguyên nhân cơ bản sau đây:

• Yếu tố di truyền: Các nghiên cứu cho thấy, nếu trong gia đình có người bị cận thị hoặc các tật khúc xạ khác, khả năng con cái gặp phải lệch khúc xạ mắt sẽ cao hơn. Đây là nguyên nhân phổ biến khiến nhiều người mắc phải tình trạng này.
• Cấu trúc mắt không đồng đều: Mắt có thể có sự khác biệt về kích thước và hình dạng, ví dụ như một mắt dài hơn mắt kia, gây lệch độ cận. Điều này dẫn đến sự không đồng đều trong việc hội tụ ánh sáng trên võng mạc.
• Tổn thương hoặc các bệnh lý mắt: Một số bệnh lý như đục thủy tinh thể hoặc bệnh glocom có thể làm thay đổi hình dạng mắt hoặc ảnh hưởng đến độ khúc xạ, từ đó gây ra lệch khúc xạ mắt.
• Tác động từ môi trường: Sử dụng mắt quá mức trong điều kiện ánh sáng yếu, hoặc việc nhìn gần quá lâu (sử dụng thiết bị điện tử, đọc sách quá nhiều) cũng là một yếu tố góp phần vào việc phát triển lệch khúc xạ.
• Lão hóa: Ở người lớn tuổi, sự thay đổi trong cấu trúc mắt có thể gây ra sự lệch khúc xạ tự nhiên. Mắt sẽ dần mất khả năng điều tiết tốt khi nhìn gần, dẫn đến tình trạng lão thị.

Triệu chứng của lệch khúc xạ mắt

Lệch khúc xạ mắt có thể gây ra nhiều triệu chứng, bao gồm:

• Nhược thị (Mắt lười): Khi một mắt có độ khúc xạ kém hơn rất nhiều so với mắt kia, mắt yếu sẽ không được sử dụng đầy đủ, gây giảm chức năng thị giác ở mắt đó. Nếu không được điều trị sớm, tình trạng này có thể dẫn đến nhược thị, làm giảm khả năng phối hợp thị giác giữa hai mắt.
• Mờ hoặc nhìn đôi: Lệch khúc xạ khiến mỗi mắt nhận hình ảnh khác nhau, gây khó khăn cho não bộ trong việc kết hợp các hình ảnh từ hai mắt. Điều này dẫn đến tình trạng nhìn mờ hoặc nhìn đôi, đặc biệt khi quan sát các vật ở các khoảng cách khác nhau.
• Đau mắt và mỏi mắt: Mắt phải làm việc nhiều hơn để điều chỉnh sự khác biệt về độ khúc xạ, gây mỏi mắt, thậm chí là đau đầu. Điều này đặc biệt dễ nhận thấy khi làm việc trong điều kiện thiếu sáng hoặc phải nhìn chằm chằm vào màn hình trong thời gian dài.
• Khó khăn trong các hoạt động phối hợp tay-mắt: Việc một mắt không nhìn rõ có thể ảnh hưởng đến khả năng phối hợp các cử động tay và mắt, khiến cho các hoạt động như bắt bóng, xâu kim hoặc đọc chữ nhỏ trở nên khó khăn
• Nheo mắt: Người bị lệch khúc xạ thường xuyên có thói quen nheo mắt hoặc nghiêng đầu để nhìn rõ hơn, vì họ cố gắng điều chỉnh hình ảnh trong mắt yếu.

Lệch khúc xạ mắt có nguy hiểm không?

Lệch khúc xạ mắt nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Mặc dù trong giai đoạn đầu, nhiều người có thể không nhận ra tình trạng lệch khúc xạ của mình vì chỉ có một mắt bị ảnh hưởng, nhưng nếu không điều trị, tình trạng này có thể dẫn đến một số biến chứng khó lường.

Lác mắt (Strabismus)

Lác mắt có thể phát triển khi một mắt phải bù đắp sự thiếu hụt của mắt còn lại. Khi lệch khúc xạ gây mất cân bằng giữa hai mắt, một mắt có thể dần dần lệch ra ngoài, trong khi mắt còn lại cố gắng tập trung vào vật thể. Lác mắt không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến khả năng phối hợp giữa hai mắt, làm giảm khả năng nhìn chiều sâu và gây khó khăn trong việc xác định khoảng cách.

Mất cân bằng thị lực và đau đầu

Khi một mắt có độ khúc xạ khác biệt quá lớn so với mắt còn lại, não bộ phải làm việc nhiều hơn để kết hợp hai hình ảnh không giống nhau. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như mỏi mắt, đau đầu, và khó tập trung. Lâu dài, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc và học tập của người bệnh, đặc biệt là trong môi trường yêu cầu sự tập trung cao độ.

Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Lệch khúc xạ nếu không được điều trị cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Mặc dù trong giai đoạn đầu, có thể không cảm nhận rõ rệt sự thay đổi, nhưng lâu dài, sự khác biệt về thị lực giữa hai mắt có thể khiến người bệnh khó tham gia các hoạt động thể thao, lái xe, hay thậm chí là đọc sách và làm việc lâu dài. Điều này gây ra cảm giác bất tiện, mệt mỏi và giảm đi khả năng tận hưởng cuộc sống.

Tạo ra sự mệt mỏi cho não bộ

Khi các tín hiệu thị giác từ hai mắt có sự chênh lệch quá lớn, não bộ phải làm việc liên tục để điều chỉnh và kết hợp hình ảnh từ hai mắt. Quá trình này có thể gây ra sự mệt mỏi cho não, dẫn đến việc người bệnh cảm thấy dễ bị căng thẳng hoặc thiếu tập trung trong các công việc yêu cầu sự chú ý chi tiết.

Sự khó khăn khi điều chỉnh thị lực

Một số người có thể gặp khó khăn trong việc điều chỉnh độ khúc xạ của mắt khi đã trưởng thành. Mặc dù phương pháp điều trị như kính mắt hay phẫu thuật có thể giúp cải thiện thị lực, nhưng trong một số trường hợp, việc điều chỉnh độ khúc xạ lệch có thể đụng phải các vấn đề khó khăn hơn khi cơ thể đã quen với việc sử dụng một mắt mạnh hơn.

Bí quyết ngăn ngừa lệch khúc xạ mắt

Để ngăn ngừa lệch khúc xạ, mọi người có thể tham khảo hôthực hiện các biện pháp sau:

• Kiểm tra mắt định kỳ: Việc kiểm tra mắt định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề về thị lực và có hướng điều trị kịp thời. Các chuyên gia khuyên rằng việc kiểm tra mắt nên được thực hiện thường xuyên từ khi còn nhỏ.
• Sử dụng ánh sáng hợp lý: Đảm bảo môi trường làm việc và học tập có đủ ánh sáng sẽ giúp giảm thiểu sự căng thẳng cho mắt và bảo vệ thị lực.
• Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Hạn chế việc sử dụng điện thoại, máy tính hoặc tivi trong thời gian dài và nên nghỉ ngơi mắt mỗi 20 phút sau 20 phút nhìn màn hình.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Cung cấp đầy đủ các vitamin và dưỡng chất cần thiết cho mắt, đặc biệt là vitamin A, C và E, giúp duy trì sức khỏe của mắt.

Lệch khúc xạ mắt là một vấn đề phổ biến nhưng có thể được điều trị và quản lý hiệu quả nếu phát hiện sớm. Việc kiểm tra mắt định kỳ, kết hợp với các phương pháp điều trị thích hợp như đeo kính hoặc phẫu thuật, sẽ giúp bảo vệ thị lực và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Nếu bạn hoặc con bạn có dấu hiệu của lệch khúc xạ, hãy thăm khám bác sĩ nhãn khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.