Một số nguyên nhân khiến nước tiểu trẻ sơ sinh màu vàng có mùi khai

Hiện tượng nước tiểu trẻ sơ sinh màu vàng có mùi khai là tình trạng khá phổ biến và thường không đáng lo ngại nếu xuất hiện trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, khi tình trạng này kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường khác, nó có thể là dấu hiệu của việc bé thiếu nước, chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý hoặc các vấn đề nghiêm trọng hơn như nhiễm trùng đường tiết niệu. Cha mẹ cần quan sát kỹ và có những biện pháp xử lý kịp thời để đảm bảo sức khỏe cho trẻ.

Nguyên nhân khiến nước tiểu trẻ sơ sinh màu vàng có mùi khai

Nước tiểu trẻ sơ sinh màu vàng có mùi khai thường do rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây, là một số nguyên nhân dẫn đến nước tiểu trẻ sơ sinh có màu vàng và khai.

Nguyên nhân khiến nước tiểu trẻ sơ sinh có màu vàng

Theo sinh lý của hệ tiết niệu ở trẻ em, chức năng lọc của thận bắt đầu hoạt động từ tuần thứ 6 của thai kỳ nhưng chưa phát triển hoàn chỉnh. Sau khi sinh, chức năng này tiếp tục hoàn thiện và đạt mức tương đương người lớn khi trẻ khoảng 3 tuổi. Ở trẻ dưới 1 tuổi, số lần đi tiểu có thể dao động từ vài lần đến 20 lần mỗi ngày, do lượng nước tiểu ít và khả năng làm trống bàng quang chưa được tối ưu. 

Trong những tháng đầu đời, chức năng lọc của thận còn yếu, chưa thể điều chỉnh hiệu quả lượng nước và điện giải khi trẻ gặp vấn đề sức khỏe. Trường hợp bé 2 tháng tuổi có nước tiểu màu vàng cần được xác định nguyên nhân để điều trị. Một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này bao gồm:

• Các nguyên nhân liên quan đến dinh dưỡng có thể khiến trẻ sơ sinh đi tiểu ra nước tiểu màu vàng nhưng không kèm theo các triệu chứng như vàng da, sốt, ói, hay tiêu chảy. Một trong những nguyên nhân phổ biến là trẻ bú chưa đủ sữa, khiến nước tiểu trở nên cô đặc hơn. Ngoài ra, nếu trẻ bú mẹ, một số hoạt chất có màu vàng từ thuốc mẹ uống hoặc thực phẩm mẹ ăn cũng có thể đi qua sữa mẹ và làm nước tiểu của trẻ có màu vàng.
• Viêm gan do virus hoặc thuốc: Gan có vai trò lọc và thải độc tố ra khỏi cơ thể. Khi bị tổn thương do viêm gan hoặc các bệnh lý khác, gan có thể suy yếu, dẫn đến các triệu chứng như vàng da, nước tiểu vàng sậm, nổi chấm xuất huyết, hoặc rối loạn đông máu.
• Bệnh lý tán huyết bẩm sinh: Đây là nhóm bệnh di truyền liên quan đến hồng cầu, do thiếu men G6PD (giúp ngăn ngừa hồng cầu bị vỡ) hoặc các bất thường về hemoglobin (như bệnh Thalassemia).
• Tắc nghẽn đường mật: Tình trạng vàng da kéo dài sau sinh đến 2-3 tháng tuổi, kèm theo nước tiểu sậm màu và phân bạc màu (trắng như phân cò). Trường hợp này cần phẫu thuật sớm để tránh nguy cơ suy gan hoặc xơ gan.
• Nhiễm trùng gây mất nước: Khi trẻ bị ói hoặc tiêu chảy, cơ thể mất nước dẫn đến nước tiểu cô đặc và có màu vàng sậm. Nhiễm trùng đường tiểu cũng có thể gây sốt cao, quấy khóc, bỏ bú, đau khi đi tiểu, và nước tiểu có màu vàng hoặc đỏ.
• Các nguyên nhân khác: Để xác định chính xác tình trạng bệnh lý, cần thực hiện các xét nghiệm nước tiểu và máu vì còn nhiều nguyên nhân khác có thể gây nước tiểu vàng kèm mùi khai ở trẻ sơ sinh.

Nguyên nhân làm nước tiểu có mùi khai

Nước tiểu của trẻ sơ sinh có mùi khai hoặc bất thường có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Thông thường, nước tiểu gồm 95% là nước nên không có mùi hoặc chỉ có mùi nhẹ, không gây khó chịu. Tuy nhiên, thức ăn, đồ uống và quá trình trao đổi chất của cơ thể có thể ảnh hưởng đến thành phần và mùi nước tiểu.

Khi nước tiểu cô đặc với nồng độ chất thải cao, mùi khai có thể xuất hiện do khí amoniac. Ngoài ra, nếu mẹ đang cho con bú tiêu thụ một số loại thực phẩm (như măng tây, sữa, thịt, tỏi...) hoặc sử dụng thuốc và vitamin, các thành phần này có thể qua sữa mẹ, ảnh hưởng đến mùi nước tiểu của trẻ ngay cả ở nồng độ thấp.

Tuy nhiên, mùi nước tiểu bất thường đôi khi cũng là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe như nhiễm trùng đường tiểu, suy thận, đái tháo đường, hoặc các rối loạn chuyển hóa di truyền. Trong những trường hợp này, cần thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nhận biết tình trạng sức khỏe của bé qua màu sắc nước tiểu

Nhiều bậc cha mẹ thường băn khoăn khi nhận thấy nước tiểu của trẻ sơ sinh có màu vàng, đặc biệt ở những bé uống sữa công thức, hoặc khi trẻ đi tiểu ít và nước tiểu có màu vàng đậm. Thực tế, ngoài màu vàng, nước tiểu của trẻ có thể xuất hiện nhiều sắc độ khác nhau, phản ánh các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Một số trường hợp điển hình bao gồm:

• Vàng nhạt đến vàng sậm: Màu nước tiểu bình thường dao động từ trắng trong, vàng nhạt đến vàng sậm (hổ phách). Màu sắc này phụ thuộc vào lượng sắc tố "urochrome" trong nước tiểu. Nếu trẻ được cung cấp đủ nước, sắc tố này sẽ loãng hơn, khiến nước tiểu có màu vàng nhạt. Ngược lại, khi trẻ bú không đủ hoặc bị mất nước, nước tiểu sẽ cô đặc và có màu vàng sậm.
• Màu cam: Nước tiểu màu cam có thể do trẻ sử dụng một số loại thuốc như thuốc chống viêm, nhuận tràng, hoặc thuốc hóa trị. Ngoài ra, tình trạng mất nước hoặc các bệnh lý về gan mật cũng có thể khiến nước tiểu chuyển sang màu này.
• Màu hồng hoặc đỏ: Sự hiện diện của tế bào hồng cầu trong nước tiểu là nguyên nhân chính, thường do nhiễm trùng tiểu. Ngoài ra, nước tiểu có thể bị ảnh hưởng bởi thực phẩm mà mẹ tiêu thụ như thanh long đỏ, việt quất, củ dền hoặc do một số loại thuốc.
• Màu nâu sậm: Có thể do thức ăn như đậu tằm (fava bean), lô hội, hoặc các loại thuốc điều trị sốt rét và nhuận tràng. Vận động quá mức gây tiêu hủy cơ hoặc nhiễm trùng tiểu cũng có thể dẫn đến màu nước tiểu này.
• Màu xanh lam hoặc xanh lục: Màu sắc này hiếm gặp, thường liên quan đến nhiễm trùng đường tiểu do vi khuẩn Pseudomonas, thuốc nhuộm dùng trong xét nghiệm thận hoặc bàng quang, hoặc các bệnh lý di truyền.
• Màu trắng đục, có bọt: Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đường tiểu hoặc bệnh lý mạn tính tại thận, như hội chứng thận hư.

Việc theo dõi màu sắc nước tiểu của trẻ có thể giúp cha mẹ nhận biết sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Khi nước tiểu trẻ sơ sinh có màu vàng nhạt đến sậm cần làm gì?

Dựa trên các nguyên nhân đã đề cập, nước tiểu trẻ sơ sinh có màu vàng nhạt đến vàng sậm thường do trẻ bú không đủ hoặc mắc bệnh lý gây mất nước hoặc nhiễm trùng.

Để cải thiện tình trạng này, mẹ nên đảm bảo trẻ bú đủ cữ và theo dõi kỹ các biểu hiện của bé sau khi bú. Nếu trẻ đã bú đủ nhưng nước tiểu vẫn có màu vàng sậm và kèm theo các triệu chứng bất thường như vàng da, phân bạc màu, tiêu chảy, sốt, ọc sữa liên tục, bụng chướng, hoặc lừ đừ, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện nhi để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.

Dưới đây là các dấu hiệu nhận biết trẻ đã bú đủ:

Đối với trẻ bú sữa mẹ, nhận biết trẻ đã bú đủ thông qua các biểu hiện như:

• Mỗi cữ bú kéo dài từ 15-30 phút, sau đó trẻ ngủ yên và thức dậy sau 3 giờ để bú tiếp.
• Trẻ từ 2 đến 6 tháng tuổi tăng cân đều đặn, khoảng 20-30g mỗi ngày, cho thấy bé bú đủ và đúng.
• Sau khi bú no, trẻ sẽ tự động nhả ti mẹ, ngủ ngoan, khuôn mặt thoải mái, bàn tay thả lỏng.
• Bé đi tiểu hơn 6 lần/ngày với nước tiểu vàng trong và đi ngoài phân vàng sệt, đây cũng là dấu hiệu trẻ bú đủ.
• Nếu sau bú, trẻ mút tay, quấy khóc, hoặc không chịu ngủ, điều này cho thấy sữa mẹ không đủ. Mẹ nên bổ sung thêm sữa công thức để đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ.
• Để có lượng sữa dồi dào, mẹ cần ăn uống đầy đủ dưỡng chất và nghỉ ngơi hợp lý.

Đối với trẻ bú sữa bình thì trẻ sơ sinh cần bú khoảng 150ml sữa/kg/ngày hoặc 120ml mỗi cữ, cách nhau 5-6 giờ.

Tóm lại, nước tiểu trẻ sơ sinh màu vàng có mùi khai có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, từ sinh lý bình thường đến các vấn đề sức khỏe cần chú ý. Việc theo dõi màu sắc, mùi nước tiểu và các biểu hiện khác của trẻ là rất quan trọng để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Nếu tình trạng này kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng như sốt, quấy khóc, vàng da, mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.