Narcissist là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách ứng xử với người ái kỷ

Narcissist là gì? Chúng ta thường sử dụng từ ái kỷ (Narcissistism) để chỉ một người tự cho bản thân là cái rốn của vũ trụ. Người ái kỷ nhận thấy bản thân họ đặc biệt phi thường hoặc đặc biệt thiệt thòi. Ở cả hai trường hợp này, những luật lệ dành cho người khác không áp dụng với họ.

Narcissist là gì?

Narcissist là gì? Narcissist - Người ái kỷ là một thuật ngữ trong tâm lý học dùng để mô tả người có hội chứng rối loạn nhân cách ái kỷ - Narcissistic Personality Disorder (NPD). Đây là một loại rối loạn nhân cách được đặt tên theo thợ săn Narcissus trong thần thoại Hy Lạp. Ông là người yêu bản thân quá mức và đem lòng yêu chính mình khi nhìn thấy hình ảnh phản chiếu bản thân dưới mặt nước. Đây là lý do tên của nhân vật này được dùng để ám chỉ chứng vĩ cuồng, yêu bản thân một cách mù quáng và thái quá.

Narcissist là những người có xu hướng biến người khác thành công cụ để phục vụ mục đích cá nhân và quá tập trung vào bản thân. Họ dễ gây tổn thương tâm lý cho mọi người xung quanh, thiếu khả năng đồng cảm. Mức độ nghiêm trọng của hội chứng NPD có thể khác nhau ở mỗi người. Một số trường hợp nhẹ có thể kiểm soát và khắc phục được nhưng cũng có trường hợp nghiêm trọng hơn cần can thiệp tư vấn, trị liệu tâm lý.

Nguyên nhân gây ra hội chứng rối loạn nhân cách ái kỷ

Không chỉ muốn biết Narcissist là gì? Nguyên nhân khiến một người trở thành người ái kỷ cũng là vấn đề được quan tâm. Nguyên nhân gây ra hội chứng NPD có thể bao gồm sự kết hợp của nhiều yếu tố bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Một phần của rối loạn nhân cách ái kỷ có thể được di truyền qua gen từ thế hệ trước. Tuy nhiên, không phải tất cả những người có yếu tố di truyền này đều phát triển hội chứng NPD.
• Môi trường gia đình: Môi trường gia đình không ổn định, bạo lực hoặc thiếu tình cảm chăm sóc từ gia đình có thể đóng vai trò quan trọng trong việc biến một người thành Narcissist.
• Trải nghiệm gây sốc và xung đột trong tuổi thơ: Những trải nghiệm gây sốc trong tuổi thơ như: Bị lạm dụng hoặc bị bỏ rơi có thể góp phần vào việc phát triển chứng NPD sau này.
• Tổn thương não: Thùy não trước bên trái ở những người mắc chứng NPD được phát hiện có ít chất xám hơn. Phần não này liên quan đến sự đồng cảm, lòng trắc ẩn, điều tiết cảm xúc và chức năng nhận thức.

Dấu hiệu nhận biết Narcissist - Người ái kỷ

Bạn có thể nhận biết một Narcissist qua một số dấu hiệu sau:

Luôn coi mình là đặc biệt

Người ái kỷ thường cho bản thân mình đặc biệt, có tài năng, năng lực phi thường và xuất sắc hơn người khác. Họ tự tin quá mức và ít khi chấp nhận lời khuyên hoặc ý kiến trái chiều từ người khác.

Khao khát sự chú ý

Người ái kỷ rất cần sự quan tâm và sự ngưỡng mộ từ người khác, họ thường thích trở thành trung tâm của sự chú ý trong mọi tình huống. Chính vì vậy, họ có xu hướng ăn mặc nổi bật và cường điệu hóa cảm xúc để tạo hiệu ứng.

Không thể chịu thua thiệt

Narcissists luôn muốn chiến thắng và không chấp nhận thất bại. Họ có thể trở nên tức giận và phản ứng mạnh mẽ khi đối mặt với sự phê phán hoặc thất bại.

Khoe khoang và phóng đại thành tích

Để thỏa mãn nhu cầu được ngưỡng mộ, người ái kỷ thường khoe khoang về bản thân và phóng đại những thành công của mình để thu hút sự chú ý và ngưỡng mộ từ người khác.

Thiếu sự đồng cảm

Narcissists thường rất tập trung vào bản thân nên ít quan tâm đến cảm xúc của người khác. Họ thiếu khả năng đồng cảm và có những lời nói, hành động làm tổn thương người khác mà không hề hay biết.

Thích kiểm soát cuộc trò chuyện

Trong các cuộc trò chuyện, người ái kỷ thường muốn chiếm ưu thế và dẫn dắt cuộc đối thoại theo ý muốn của mình. Họ thường sẽ lấn át người kia và liên tục cắt ngang cuộc nói chuyện.

Thiếu cảm giác an toàn

Narcissists luôn cần được khẳng định bản thân thông qua sự ngưỡng mộ, chú ý của mọi người. Mặc dù tỏ ra tự tin bên ngoài, nhưng bên trong họ thường cảm thấy bất an, dễ bị tổn thương và mất kiểm soát khi gặp chỉ trích.

Dễ mắc chứng trầm cảm

Khi không đạt được sự ngưỡng mộ và chú ý, người ái kỷ có thể rơi vào trạng thái trầm cảm và cảm thấy cô đơn. Lúc này, họ có thể nhạy cảm hơn và hay khóc lóc để thu hút sự chú ý.

Những tác động tiêu cực khi ở bên người ái kỷ

Việc thường xuyên phải tiếp xúc với Narcissists có thể khiến bạn gặp phải các tác động tiêu cực sau:

• Cảm thấy bị thao túng, kiểm soát và lợi dụng.
• Hay phải vuốt ve, nịnh nọt người ái kỷ để tránh họ nổi giận.
• Bị làm nhục, chỉ trích khi có sai sót hay ý kiến khác biệt.
• Cảm xúc của bạn bị phớt lờ, xem nhẹ.
• Tự ti do luôn bị so sánh với người ái kỷ.
• Mệt mỏi, căng thẳng vì phải đối phó với những cáu giận, phàn nàn thất thường.
• Có cảm giác lo sợ, bất an sẽ mất đi sự yêu thương của Narcissists.

Nếu để kéo dài, việc ở bên cạnh một người ái kỷ có thể khiến bạn mất dần sự tự tin, rối loạn cảm xúc và có suy nghĩ tiêu cực. Vì vậy, bạn cần có cách ứng xử phù hợp để bảo vệ bản thân.

Cách ứng xử với người ái kỷ

Sau khi nhận biết Narcissist là gì, bạn cũng cần nắm bắt cách ứng xử với họ. Đối mặt với một người ái kỷ là điều không đơn giản. Để giảm bớt những tác động tiêu cực từ họ và bảo vệ sức khỏe tinh thần của mình, hãy thực hiện một số gợi ý sau:

• Giữ khoảng cách: Thiết lập ranh giới lành mạnh giữa bạn và Narcissist để ngăn họ can thiệp quá mức vào cuộc sống của bạn. Bạn có thể giao tiếp và hỗ trợ họ nhưng hãy tránh để bị lạm dụng.
• Tránh tranh cãi trực tiếp: Người ái kỷ khó chịu ý kiến trái chiều, nên bạn cần cân nhắc kỹ trước khi tranh luận. Thay vì chống đối trực diện, bạn có thể đưa ra góc nhìn của mình một cách nhẹ nhàng hoặc nêu ra hậu quả tích cực nếu họ chấp nhận lời khuyên của bạn.
• Chấp nhận họ: Chấp nhận rằng người ái kỷ khó có khả năng thay đổi. Thay vào đó, tập trung vào việc điều chỉnh cách ứng xử của bản thân để có mối quan hệ tốt đẹp hơn với họ.
• Xác định rõ ràng giới hạn: Thông báo rõ ràng những hành vi mà bạn không chấp nhận cho người ái kỷ. Điều này giúp họ nhận biết và không vượt qua lằn ranh đỏ của bạn, đồng thời giúp bạn tự tin hơn trong việc bảo vệ bản thân.
• Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân: Tránh chia sẻ quá nhiều thông tin riêng tư với người ái kỷ để ngăn họ lợi dụng và thao túng tâm lý bạn sau này.
• Tìm sự trợ giúp: Nếu cảm thấy áp lực khi đối phó với người ái kỷ, hãy tìm sự hỗ trợ từ bạn bè, gia đình hoặc chuyên gia tâm lý. Họ sẽ giúp bạn xử lý vấn đề một cách lành mạnh.
• Dành thời gian cho bản thân: Luôn dành thời gian chăm sóc và làm những điều mình thích để duy trì cân bằng. Đừng để cuộc sống quay quanh Narcissist, và nhớ rằng hạnh phúc của bạn không nên phụ thuộc hoàn toàn vào họ.

Trên đây thông tin giải thích Narcissist là gì cũng như cách ứng xử với người ái kỷ. Hy vọng điều này sẽ giúp bạn nhận biết và bảo vệ bản thân trước những tác động xấu họ có thể mang lại. Có thể thấy Narcissist thể hiện nhiều đặc điểm tiêu cực, gây khó chịu cho người xung quanh nên việc hiểu rõ về họ sẽ giúp chúng ta có cách cư xử phù hợp và có lợi nhất.

Xem thêm:

• Self awareness là gì? Tại sao self awareness lại quan trọng?
• Existential crisis là gì? Làm thế nào để vượt qua giai đoạn này?