Ngộ độc khí Carbon monoxide nguy hiểm ra sao?

Những triệu chứng lâm sàng của ngộ độc khí CO khá khác nhau và đa số không đặc hiệu. CO sẽ gây ảnh hưởng đến việc vận chuyển oxy bởi vì phân tử khí CO gắn quá chặt vào phân tử hemoglobin, lấy đi vị trí hemoglobin gắn với oxy dẫn đến oxy không được hemoglobin vận chuyển đến mô tế bào.

Tổng quan về ngộ độc khí CO

Carbon monoxide (CO) là một loại khí độc không màu, không vị, không mùi và không gây kích ứng. Các nguồn CO được tìm thấy phổ biến là: Trong hệ thống lò sưởi, lò nung, khí đốt, bếp lò đốt bằng gỗ hoặc than và đốt dầu hỏa, bình đun nước nóng, máy phát điện chạy bằng xăng dầu. Nguy cơ bị ngộ độc khí CO cũng sẽ tăng cao khi sử dụng các thiết bị bếp lò hay những nguồn có chứa khí CO trong một không gian kín và không có thông khí.

Ngộ độc CO hay ngộ độc do khói than là trường hợp ngộ độc có tỷ lệ gây tử vong cao, thường gặp phải với nhiều người hiện nay. Khi trong không khí tồn tại quá nhiều khí CO có thể sẽ làm giảm khả năng hấp thụ khí oxy vì CO có ái lực với hemoglobin trong máu lớn hơn ái lực với oxy.

Do đó, CO khi được hấp thu qua phổi sẽ làm tổn thương phổi và những mô khác trong cơ thể do máu không thể thực hiện nhiệm vụ vận chuyển oxy đến các cơ quan. Cuối cùng sẽ dẫn tới ngộ độc khí CO và có nguy cơ cao gây tử vong. Ngộ độc khí Carbon monoxide cũng là một trong những nguyên nhân ngộ độc tử vong hàng đầu từ các chất độc không chủ ý.

Dấu hiệu của ngộ độc khí CO cũng khá khác nhau và thường không đặc hiệu, tùy vào từng mức độ nặng nhẹ. Vì vậy, việc phát hiện và cấp cứu kịp thời người bị ngộ độc khí CO là hết sức quan trọng để tránh được những thiệt hại về sức khỏe.

Ngộ độc khí CO sẽ diễn ra thế nào?

Khi hít phải lượng khí CO cao trong một không gian kín, nơi mà không khí trong lành không thể lọt vào. Các nguồn ngộ độc khí CO phổ biến bao gồm:

• Lò đốt khí gas, bình nóng lạnh đun bằng dầu hoặc khí gas hoạt động không tốt.
• Khói do đám cháy.
• Lò nướng than, lò sưởi dầu hỏa, bếp cắm trại và máy phát điện chạy bằng xăng, dầu hoặc ga.
• Đốt rơm, rạ sau những vụ gặt ở gần khu dân cư cũng là một nguồn tạo ra lượng khí CO cao.
• Khí thải từ các phương tiện động cơ hoặc ô tô.

Dịch tễ ngộ độc khí CO

Ngộ độc CO có tỷ lệ phổ biến nhất trong mùa đông ở những nơi có khí hậu lạnh, tuy nhiên nó vẫn có thể xảy ra trong tất cả các môi trường và các mùa trong năm. Khi hít phải khói có CO phần lớn đều do vô tình và không biết trước dẫn đến việc khó khai thác được căn nguyên từ đầu nếu như người bệnh đã suy giảm ý thức.

Cơ chế ngộ độc khí CO

Khí CO khuếch tán nhanh qua phế nang, qua màng mao mạch phổi rồi vào máu và thay thế oxy ở hemoglobin, vì CO có ái lực lớn hơn khoảng 240 lần so với ái lực oxy, làm cho nhân heme không thể gắn với oxy được nữa.

Những triệu chứng khi bị ngộ độc khí CO

Triệu chứng của ngộ độc khí CO thường là không đặc hiệu và khá giống với một số bệnh thông thường khác như cảm cúm. Có thể nhận biết bị ngộ độc do khói than qua các dấu hiệu, triệu chứng sau:

• Chậm chạp, nhức đầu là dấu hiệu phổ biến nhất;
• Yếu đuối, mệt mỏi;
• Không tập trung;
• Chóng mặt, buồn nôn;
• Ói mửa;
• Mất ý thức, đầu óc lẫn lộn;
• Rối loạn hành vi;
• Cảm giác khó chịu;
• Đau ngực;
• Gặp các vấn đề về mắt như nhìn mờ đi;
• Loạn nhịp tim;
• Khó thở;
• Co thắt cơ, co giật;
• Hôn mê, ngất xỉu.

Những yếu tố nguy cơ có thể sẽ gia tăng nguy cơ bị ngộ độc khí CO bao gồm:

• Trẻ nhỏ;
• Phụ nữ đang mang thai;
• Những người cao tuổi;
• Người mắc bệnh về bệnh thiếu máu, tim mạch hoặc các vấn đề có liên quan tới đường hô hấp;
• Người có thói quen hút thuốc lá;
• Những người làm việc trong xưởng, nhà máy khép kín, nơi có nhiều động cơ máy móc thải ra nhiều khí CO.

Ngộ độc khí Carbon monoxide có thể rất nguy hiểm với những người đang say rượu hoặc đang ngủ. Thậm chí có thể dẫn đến tử vong mà không nhận ra dấu hiệu. Do đó, nếu có nghi ngờ bị ngộ độc khí CO hoặc thấy ai đó xuất hiện dấu hiệu bị ngộ độc, hãy rời khỏi nơi có nhiều khí CO rồi đến nơi thông thoáng càng nhanh càng tốt, sau đó phải lập tức tìm kiếm sự chăm sóc y tế.

Chẩn đoán và điều trị ngộ độc khí CO

Khi nghi ngờ bị ngộ độc khí CO, các bác sĩ sẽ khám lâm sàng và có thể yêu cầu người bệnh làm xét nghiệm máu giúp đo lượng khí Carbon monoxide có trong máu bằng phương pháp định lượng Carboxyhemoglobin trong máu.

Về phương pháp điều trị tham khảo khi ngộ độc khí CO là cấp cứu y tế. Việc điều trị sẽ hướng vào mục đích thay thế khí CO có trong máu bằng khí oxy càng nhanh càng tốt, để loại bỏ khí CO kịp thời. Tại bệnh viện, có thể bệnh nhân sẽ được hít thở khí oxy nguyên chất thông qua mặt nạ đặt trên miệng và mũi. Cách này sẽ giúp lưu thông khí oxy đến các mô và các cơ quan.

Trong một vài trường hợp thì việc điều trị oxy tăng áp sẽ được khuyến khích. Với phương pháp trị liệu này, các bác sĩ sẽ đặt một khoang điều áp toàn thân. Bên trong khoang này, áp suất không khí sẽ nhiều hơn hai đến ba lần so với áp suất khí quyển bình thường. Như vậy giúp gia tăng tốc độ thay thế khí CO bằng khí oxy trong máu.

Phòng tránh ngộ độc khí CO

Để phòng tránh ngộ độc khí CO tham khảo những biện pháp sau:

• Đường dẫn ống khí thải cần được kiểm tra định kỳ khi có hoặc không có vấn đề rò rỉ.
• Nên mở cửa nhà xe thông thoáng khi khởi động bất kỳ thiết bị nào như xe ô tô, không được chạy trong một gara đóng kín cửa.
• Không nên sử dụng lò sưởi, bếp đun bằng than hoặc củi ở trong nhà kín gió.
• Nên lắp đặt những thiết bị dò khí Carbon monoxide giúp cảnh báo sớm rằng có sự xuất hiện của khí CO trong không khí.
• Nếu nghi ngờ có CO trong nhà, hãy lập tức làm thông thoáng căn nhà bằng cách mở cửa sổ. Người trong nhà cần được di tản đến nơi thông thoáng khác.
• Kiểm tra những nguồn đốt trong nhà nhằm đảm bảo rằng chúng được lắp đặt đúng cách và được thông gió ra bên ngoài.
• Không nên chạy máy phát điện trong không gian kín và hẹp.

Ngộ độc khí Carbon monoxide là có thể nguy hiểm tới tính mạng của con người. Khi nhận thấy có bất kỳ dấu hiệu nào của ngộ độc khí CO cần phải gọi ngay cho trung tâm y tế để nhận được sự hỗ trợ. Thực hiện các biện pháp nhằm phòng tránh khí ngộ độc do khói than là rất cần thiết, nó sẽ giúp giảm thiểu được những rủi ro nguy hiểm có thể xảy ra.