Ngộ độc Carbon Monoxide là gì? Các dấu hiệu nhận biết và mức độ nguy hiểm của ngộ độc Carbon Monoxide

Ngộ độc Carbon Monoxide là gì?

Carbon monoxide (CO) được thải ra môi trường do quá trình đốt cháy không hoàn toàn các vật liệu chứa carbon. Mọi người đều tiếp xúc với một lượng nhỏ khí carbon monoxide suốt cả ngày, tuy nhiên, nếu hít nhiều quá có thể gây ngộ độc CO. Có thể tăng đến mức nguy hiểm khi khói đối bị kẹt trong một không gian kín hay thông gió kém.

Các nguồn carbon monoxide phổ biến gây ngộ độc bao gồm:

• Hít phải khói từ đám cháy;
• Hệ thống sưởi hoạt động kém;
• Các thiết bị đốt nhiên liệu có lỗ thông hơi không đúng cách (ví dụ như lò sưởi dầu hoả, lò nướng than, bếp cắm trại, máy phát điện chạy bằng xăng);
• Phương tiện cơ giới hoạt động ở khu vực thông gió kém (ví dụ như nhà kho, gara đỗ xe);
• Tiếp xúc ngoài trời với khí thải của thuyền máy;
• Cháy cáp điện ngầm tạo ra một lượng lớn CO, có thể thấm vào các công trình hoặc nhà ở lân cận;
• Methylene chloride (dichloromethane), một dung môi công nghiệp là một thành phần của chất tẩy sơn, được chuyển hóa ở gan thành CO và có thể gây ngộ độc CO;
• Hít phải khói thuốc lá cũng tạo ra CO trong máu nhưng không đủ để gây ngộ độc.

Carbon monoxide là một chất khí không màu, không mùi, không vị, do đó rất khó để bạn có thể nhận biết nó có ở xung quanh mình hay không. Ngộ độc CO là một trong những vụ ngộ độc gây tử vong phổ biến nhất, và bạn có thể bất tỉnh trước khi nhận ra bạn bị ngộ độc.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ngộ độc Carbon Monoxide

Các triệu chứng về ngộ độc carbon monoxide rất khác nhau và phần lớn không đặc hiệu. Người bệnh nhiễm độc CO ở mức độ nhẹ hoặc trung bình thường có các triệu chứng toàn thân và có thể bị chẩn đoán nhầm với nhiễm virus cấp tính. Các triệu chứng phổ biến của ngộ độc CO bao gồm:

• Nhức đầu;
• Buồn nôn;
• Chóng mặt;
• Buồn ngủ;
• Nôn mửa;
• Ho/nghẹt thở;
• Lú lẫn;
• Khó thở;
• Ngất;
• Kích ứng họng hoặc mắt, đau ngực, suy nhược.

Biến chứng có thể gặp khi ngộ độc Carbon Monoxide

Nếu bạn hít phải một lượng lớn khí carbon monoxide, cơ thể sẽ bắt đầu thay thế oxy trong máu bằng CO. Nếu không được điều trị ngay lập tức, bạn có thể bất tỉnh, lên cơ co giật, hôn mê và có khả năng tử vong. Tử vong có thể xảy ra chỉ sau vài phút tiếp xúc với nồng độ CO cao hoặc sau một giờ tiếp xúc với nồng độ thấp hơn.

Nếu bạn tiếp xúc với lượng CO rất thấp trong thời gian dài (vài tuần hoặc vài tháng), các triệu chứng của bạn có thể xuất hiện giống như cúm (nhức đầu, mệt mỏi, khó chịu) và đôi khi buồn nôn và nôn. Bạn cũng có thể bị tê, các vấn đề về thị lực không rõ nguyên nhân, rối loạn giấc ngủ, suy giảm trí nhớ và giảm khả năng tập trung.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến bệnh viện ngay nếu đã tiếp xúc với nguồn khí CO, ngay cả khi bạn có hoặc không có triệu chứng ngộ độc CO. Đặc biệt, nếu bạn đang mang thai và hít phải khí CO, hãy báo ngay cho bác sĩ vì carbon monoxide gắn vào huyết sắc tố ở thai nhi cao hơn ở mẹ từ 10% đến 15%, khiến thai nhi có nguy cơ đặc biệt.

Nguyên nhân dẫn đến ngộ độc Carbon Monoxide

Nguyên nhân gây ngộ độc CO là do nó ảnh hưởng đến sự liên kết oxy với phân tử hemoglobin. Thông thường, máu sẽ vận chuyển oxy khắp cơ thể bằng cách gắn oxy vào các phân tử hemoglobin. Khi hít phải khí CO, CO liên kết với hemoglobin tạo thành carboxyhemoglobin (COHb), có ái lực với hemoglobin cao hơn oxy 220%. Điều này làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu và dẫn đến tình trạng cung cấp oxy bị suy giảm.

Bên cạnh đó, các cơ chế phức tạp ở cấp độ phân tử cho thấy rằng, lượng CO còn ảnh hưởng đến khả năng sử dụng oxy bị suy giảm (ghi nhận rõ nhất ở tim, rối loạn do CO có thể gây choáng tim mặc dù đã cung cấp đủ oxy).

Những ai có nguy cơ ngộ độc Carbon Monoxide?

Mọi người đều có nguy cơ bị ngộ độc CO. Trẻ sơ sinh, người già, người mắc bệnh tim mạn tính, thiếu máu hoặc các vấn đề về hô hấp có nhiều khả năng ngộ độc CO hơn. Mỗi năm, hơn 400 người Mỹ tử vong vì ngộ độc CO không chủ ý, không liên quan đến hỏa hoạn, hơn 100.000 người phải đến phòng cấp cứu và hơn 14.000 người phải nhập viện.

Yếu tố làm tăng nguy cơ ngộ độc Carbon Monoxide

Ngộ độc khí CO xảy ra khi có một lượng lớn CO trong không khí. Ngộ độc thực sự xảy ra khi bạn hít phải khí CO, đặc biệt khi bạn ở nơi không được thông gió tốt.

Nguy cơ hít phải quá nhiều khí CO sẽ tăng lên nếu bạn ở trong bất kỳ tình huống nào sau đây:

• Máy sưởi, không gian đốt nhiên liệu;
• Bếp ga;
• Lò sưởi;
• Máy đun nước;
• Ô tô hoặc xe tải chạy máy trong gara hoặc không gian kín;
• Lò lửa.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ngộ độc Carbon Monoxide

Nếu bạn bất tỉnh, ưu tiên hàng đầu của bác sĩ là ổn định tình trạng của bạn, cung cấp các phương pháp điều trị khẩn cấp như thở oxy, truyền dịch… Nhân viên y tế sẽ thu thập thông tin về mức độ phơi nhiễm, đặc biệt nếu bạn là nạn nhân của việc hít phải khói đám cháy, vì có thể bạn đã hít phải các loại khí ngộ độc khác ngoài CO.

Bác sĩ có thể hỏi về tình trạng của các thiết bị và dụng cụ đốt nhiên liệu trong nhà, tại nơi làm việc và chất lượng thông gió tại đây (nếu bạn xảy ra ngộ độc tại nhà). Các câu hỏi có thể bao gồm:

• Thời gian bạn tiếp xúc trong bao lâu?
• Các triệu chứng có cải thiện khi bạn rời khỏi khu vực đó không?
• Có thành viên gia đình hay đồng nghiệp nào có triệu chứng giống như bạn hay không?

Khi khám bệnh, bác sĩ sẽ đặc biệt chú ý đến:

• Khám hệ thần kinh;
• Lấy máu để xác định nồng độ oxy và carboxyhemoglobin;
• Các xét nghiệm bổ sung tùy thuộc vào triệu chứng của bạn;
• Điện tâm đồ, chụp CT scan não hoặc MRI não có thể cần thiết.

Phương pháp điều trị ngộ độc Carbon Monoxide

Nếu nghi ngờ bạn bị ngộ độc CO, bạn sẽ được điều trị ngay lập tức khi nhập viện. Điều trị nhanh chóng là điều cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng đe dọa tính mạng. Nền tảng của việc điều trị ngộ độc CO là bổ sung oxy, bắt đầu càng sớm càng tốt và tiếp tục duy trì trong suốt quá trình điều trị, bao gồm:

Oxy liệu pháp

Cách tốt nhất để điều trị ngộ độc CO là thở oxy nguyên chất. Phương pháp này làm tăng nồng độ oxy trong máu và giúp loại bỏ CO trong máu. Bác sĩ sẽ đặt mặt nạ dưỡng khí lên mũi và miệng của bạn và yêu cầu bạn hít vào. Nếu bạn không thể tự thở, bạn sẽ được thở oxy qua máy thở.

Buồng oxy

Bác sĩ có thể tạm thời để bạn vào buồng oxy điều áp (còn gọi là buồng oxy cao áp). Tại đây, có áp suất cao gấp đôi bình thường, với cách điều trị này sẽ giúp nhanh chóng tăng nồng độ oxy trong máu. Thường được sử dụng trong các trường hợp ngộ độc CO nghiêm trọng hoặc để điều trị ngộ độc CO ở phụ nữ mang thai.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ngộ độc Carbon Monoxide

Chế độ sinh hoạt:

Nếu thành viên trong gia đình hoặc bất kỳ ai có triệu chứng ngộ độc carbon monoxide, để giúp hạn chế diễn tiến của bệnh, bạn hãy nhanh chóng hành động:

• Rời khỏi khu vực đó và hít thở không khí trong lành ngay lập tức. Tắt nguồn khí CO ngay lập tức, tuy nhiên khi bạn làm điều đó một mình, hãy đảm bảo làm một cách nhanh chóng và an toàn mà không gây nguy hiểm cho người khác.
• Gọi cấp cứu và cứu hộ ngay lập tức.
• Nếu có người ngưng thở, hãy cho họ hít thở không khí trong lành và ngay lập tức thực hiện ép tim thổi ngạt (CPR) và tìm kiếm sự giúp đỡ, nhờ gọi cứu hộ và cấp cứu. Nếu bạn chỉ có một mình, hãy thực hiện CPR trong 2 phút rồi gọi cấp cứu.

Chế độ dinh dưỡng

Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để có một chế độ ăn cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng.

Phương pháp phòng ngừa ngộ độc Carbon Monoxide hiệu quả

Các bước quan trọng để bảo vệ khỏi ngộ độc khí CO bao gồm:

• Dọn dẹp, kiểm tra lò sưởi nhà bạn;
• Chỉ sử dụng bếp sưởi và đốt nhiên liệu ở những khu vực thông thoáng;
• Không khởi động xe ô tô hay xe tải và để chạy máy không khu vực kín như gara;
• Không sử dụng máy sưởi hay đốt đèn trong khu vực kín như lều, trại;
• Khi sử dụng máy phát điện chạy bằng căng, hãy đảm bảo nó cách xa nhà một khoảng an toàn;
• Lắp đặt máy dò CO trong nhà để cảnh báo bạn nếu mức CO bắt đầu tăng.