Nguyên nhân gây huyết áp thấp, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

Huyết áp thấp, hay còn được gọi là tình trạng hạ áp, là một vấn đề sức khỏe phổ biến mà nhiều người thường xuyên gặp phải. Tình trạng này có thể gây ra nhiều triệu chứng không dễ chịu như mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt khi đứng dậy. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nguyên nhân gây huyết áp thấp và những cách để phòng ngừa hiệu quả tình trạng này.

Thế nào là huyết áp thấp?

Trị số huyết áp thường đi kèm với hai thông số là huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương (hiển thị trên máy đo huyết áp điện tử với con số trên là huyết áp tâm thu và con số dưới là huyết áp tâm trương). Trong trường hợp người bình thường, huyết áp thường dao động xung quanh mức 120/80 mmHg (120 mmHg - huyết áp tâm thu; 80 mmHg - huyết áp tâm trương). Một người được coi là huyết áp thấp khi trị số huyết áp dưới 90/60 mmHg (chỉ số huyết áp tâm thu nhỏ hơn 90 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương nhỏ hơn 60 mmHg) đo trong trạng thái nghỉ ngơi.

Ở những người khỏe mạnh và bình thường, huyết áp thấp thường không gây ra triệu chứng và không yêu cầu điều trị. Do đó nó không được coi là một vấn đề bệnh lý. Tuy nhiên, nếu trường hợp đã được chẩn đoán mắc bệnh huyết áp thấp bởi bác sĩ chuyên khoa hoặc nếu huyết áp đột ngột giảm xuống dưới 90/60 mmHg, thì cần theo dõi và điều trị. Đặc biệt đối với người già và những người mắc các bệnh mạn tính, huyết áp thấp nên được quan tâm và điều trị, vì tình trạng này có thể gây nguy hiểm bằng cách làm giảm sự cung cấp máu cho não và các cơ quan khác trong cơ thể.

Nguyên nhân gây huyết áp thấp

Có rất nhiều nguyên nhân gây huyết áp thấp phải kể đến như:

Giảm thể tích trong lòng mạch máu

Thể tích trong lòng mạch máu có thể giảm do:

• Thiếu máu: Giảm thể tích do mất máu, chảy máu quá mức, tình trạng thai kỳ ở phụ nữ, giai đoạn kinh nguyệt, hoặc cả chấn thương gây mất máu.
• Mất nước: Sốt cao, nôn mửa, tiêu chảy, tình trạng kém ăn uống hoặc thiếu nước, cũng như vận động quá mức dẫn đến tạo mồ hôi, mất nước và dẫn đến giảm thể tích trong lòng mạch máu.

Huyết áp thấp gây ra bởi tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc dưới đây có thể là nguyên nhân gây huyết áp thấp:

• Thuốc lợi tiểu: Các loại thuốc lợi tiểu thường được sử dụng để điều trị bệnh đái tháo đường hoặc tăng huyết áp. Tuy nhiên, chúng có thể làm giảm áp lực máu bằng cách loại bỏ nước từ cơ thể.
• Thuốc điều trị bệnh Parkinson: Một số loại thuốc được sử dụng để kiểm soát triệu chứng của bệnh Parkinson có thể gây ra huyết áp thấp như tác dụng phụ.
• Thuốc chẹn beta và alpha: Thuốc chẹn beta và alpha thường được sử dụng để điều trị các vấn đề về tim mạch và huyết áp. Tuy nhiên, chúng có thể gây ra huyết áp thấp do tác động lên hệ thần kinh và mạch máu.
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể gây tác dụng phụ làm giảm huyết áp.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp tình trạng tụt huyết áp sau phẫu thuật do tác động của thuốc gây tê. Quá trình sử dụng các loại thuốc này có thể tác động lên hệ thần kinh và hệ tuần hoàn, gây ra hiện tượng giảm áp lực máu và huyết áp thấp.

Một số nguyên nhân khác gây huyết áp thấp

Huyết áp thấp còn có thể được gây ra bởi một số nguyên nhân khác như:

• Phụ nữ mang thai.
• Thay đổi tư thế đột ngột.
• Uống nhiều rượu bia.
• Các bệnh lý liên quan đến tim mạch: Những bệnh như suy tim, rối loạn nhịp tim, và các vấn đề về hệ nội tiết như tiểu đường, hạ đường huyết và suy giáp cũng có thể gây ra nguy cơ huyết áp thấp.
• Yếu tố di truyền: Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong tình trạng huyết áp thấp. Nếu trong gia đình bạn có người mắc chứng huyết áp thấp, khả năng bạn cũng sẽ phải đối mặt với tình trạng này cao hơn.
• Chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng: Các cá nhân gặp vấn đề chán ăn thường dẫn đến nhịp tim bất thường, và họ có nguy cơ cao mắc tình trạng huyết áp thấp.

Các triệu chứng điển hình của hạ huyết áp

Một số triệu chứng điển hình trong hạ huyết áp như:

• Cảm giác hoa mắt hoặc chóng mặt: Triệu chứng này thường xảy ra khi thực hiện các thay đổi tư thế nhanh chóng, đặc biệt là khi đứng lên sau khi đã ngồi lâu hoặc bất kỳ thay đổi tư thế đột ngột nào, chẳng hạn như từ tư thế nằm sang tư thế đứng, hoặc khi đứng trong thời gian dài. Khi xảy ra, người bệnh sẽ có cảm giác như mọi thứ đang xoay vòng quanh, hoa mắt và khó kiểm soát cơ thể của mình. Nếu trải qua tình trạng này quá thường xuyên, hãy đặc biệt chú ý vì đây cũng là biểu hiện phổ biến của huyết áp thấp.
• Mắt mờ: Những người bị huyết áp thấp nghiêm trọng thị lực bị giảm làm mờ mắt.Tình trạng mờ mắt đột ngột có thể gây nguy hiểm nếu như bạn đang di chuyển trên đường. Trong trường hợp này, cách tốt nhất là bạn nên tìm một chỗ ngồi xuống và nghỉ ngơi, chờ đến khi huyết áp ổn định và thị lực trở lại bình thường.
• Buồn nôn: Cảm giác khó chịu và buồn nôn là dấu hiệu khi huyết áp bị thấp. Biện pháp khắc phục hiệu quả là bạn nên nhấm nháp một ít nước chanh thì sẽ giảm cảm giác buồn nôn.
• Giảm tập trung: Khả năng tập trung cũng có thể ảnh hưởng bởi huyết áp của bạn.Bởi khi huyết áp giảm xuống, sự cung cấp máu đến não giảm đi so với mức bình thường, gây ra sự thiếu hụt oxy và dinh dưỡng cho các tế bào não, ảnh hưởng đến khả năng hoạt động bình thường của bộ não. Chính điều này là gây cản trở khả năng tập trung ở người huyết áp thấp.
• Đau đầu dữ dội hoặc mê sảng: Khi bị huyết áp thấp, triệu chứng khó chịu nhất của bệnh nhân chính là đau đầu. Cơn đau đầu sẽ trở nên cực kỳ khó chịu sau mỗi lần tăng cường hoạt động tinh thần hoặc thể lực. Điều này thường xảy ra với mức độ và đặc điểm riêng biệt của từng người, thường đau mạnh tại vùng đỉnh đầu.
• Nhịp tim nhanh, nhịp thở nhanh, nông: Khi huyết áp giảm xuống mức rất thấp, cơ thể sẽ trải qua tình trạng nghiêm trọng thiếu oxy, dẫn đến sự tăng cường hoạt động của tim và phổi để đối phó với tình trạng thiếu hụt này, dẫn đến tình trạng nhịp tim tăng nhanh và nhịp thở tăng, gây khó thở.

Cần làm gì khi cơ thể rơi vào tình trạng huyết áp thấp đột ngột?

Khi bị tụt huyết áp đột ngột, trước tiên bạn cần dừng ngay các hoạt động mình đang làm và nằm xuống, nâng cao chân, mang tất để giúp tăng cường tuần hoàn máu. Sau đó, uống một ly nước có điện giải như nước muối hay thật nhiều nước lọc hay trà nóng để huyết áp có thể ổn định trở lại. Bên cạnh đó bạn có thể ăn thức ăn chứa nhiều muối. Việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể gây gia tăng áp lực huyết áp một cách đáng kể trong thời gian ngắn.

Nếu các biện pháp tự nhiên không mang lại sự cải thiện, người bệnh cần được đưa vào bệnh viện để điều trị hiệu quả. Tụt huyết áp có nguy cơ trở nên trầm trọng hơn khi đi kèm với các biểu hiện như lạnh người, nôn nhiều, da xanh xao, ngất xỉu… cần nhập viện ngay để được cấp cứu kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa ở bệnh nhân huyết áp thấp

Phòng ngừa huyết áp thấp có thể thực hiện thông qua một số biện pháp và thay đổi trong lối sống hàng ngày. Dưới đây là một số cách bạn có thể thực hiện để giảm nguy cơ huyết áp thấp:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Hãy đảm bảo rằng bạn duy trì một chế độ ăn uống cân đối với nhiều rau củ và thực phẩm giàu chất xơ, hạn chế độ ăn thức ăn nhanh và thức ăn chế biến sẵn. Việc giữ cân nặng lý tưởng và duy trì thói quen tập luyện thể dục thể thao hàng ngày hợp lý là phương pháp phòng ngừa huyết áp thấp và tăng cường sức khỏe hệ tim mạch hiệu quả.
• Nước uống đủ lượng: Uống đủ nước không chỉ giúp tránh tình trạng mất nước và huyết áp thấp do thiếu nước mà còn thúc đẩy quá trình trao đổi chất của cơ thể. 
• Kiểm soát căng thẳng: Sức khỏe tinh thần là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chỉ số huyết áp. Hãy cố gắng duy trì một lịch trình làm việc và nghỉ ngơi cân đối để tránh căng thẳng quá mức. Bên cạnh đó, bạn có thể thực hiện một số biện pháp thư giãn, giải tỏa áp lực như ngồi thiền, tập yoga, đọc sách, tham gia các hoạt động xã hội,...
• Điều trị các bệnh nền: Nếu bạn có các bệnh nền như tiểu đường, bệnh tim mạch, hay bất kỳ bệnh lý nào có thể ảnh hưởng đến huyết áp, hãy tuân thủ đúng đối với kế hoạch điều trị và kiểm tra sức khỏe thường xuyên.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Hãy thường xuyên kiểm tra huyết áp của mình để bắt kịp bất kỳ biến đổi nào và nhận được sự hỗ trợ y tế nếu cần.

Nhớ rằng mỗi người có thể có yếu tố riêng gây ra huyết áp thấp, và việc tư vấn với bác sĩ là quan trọng để đưa ra kế hoạch phòng ngừa và điều trị phù hợp dựa trên tình trạng sức khỏe cá nhân của bạn.

Nguyên nhân gây huyết áp thấp rất đa dạng, từ thiếu nước đến các vấn đề về tim mạch và hệ thần kinh. Triệu chứng của huyết áp thấp có thể gây ra những cảm giác khó chịu như mệt mỏi, hoa mắt, và đau đầu. Để ngăn ngừa tình trạng này, chúng ta có thể tuân thủ chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, và đảm bảo duy trì đủ nước cho cơ thể hàng ngày. Điều này giúp tạo ra một cuộc sống khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc bệnh huyết áp thấp.