Nguyên nhân người ăn chay cũng có thể bị gan nhiễm mỡ

Nếu bệnh gan nhiễm mỡ không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan. Bệnh thường khó nhận biết và trong trường hợp nặng, rất khó điều trị. Đặc biệt, những người ăn chay cũng có thể bị gan nhiễm mỡ. Vậy, ăn chay như thế nào để đảm bảo đủ dinh dưỡng và an toàn cho sức khỏe? 

Vì sao ăn chay vẫn có thể bị gan nhiễm mỡ?

Nguyên nhân gây ra bệnh gan nhiễm mỡ thường được chia thành hai nhóm lớn: Uống rượu và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu thường do chế độ ăn uống không cân bằng, ăn nhiều chất béo, đường tinh bột, thực phẩm chế biến sẵn và lối sống ít vận động dẫn đến thừa cân và tích tụ mỡ trong gan, dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ. Ngay cả những người ăn chay tránh chất béo, protein động vật và chỉ ăn rau, tinh bột, các loại hạt vẫn có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ. 

Người ăn chay cũng có thể bị gan nhiễm mỡ, nếu chế độ ăn chay không cân bằng, không cung cấp đủ chất dinh dưỡng, cơ thể sẽ thiếu năng lượng cần thiết cho hoạt động hàng ngày, tăng cảm giác đói làm người ăn chay phải tăng lượng thức ăn nạp vào nhiều hơn và gây ra béo phì. Người ăn chay cũng có thể mắc bệnh gan nhiễm mỡ nếu ăn nhiều món chay giàu carbohydrate như cơm, mì, bún, phở. Cơ thể chuyển hóa carbohydrate thành chất béo, theo thời gian sẽ dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ.

Ngoài ra, khi chiên các món chay sẽ chứa nhiều gia vị, dầu và đường hơn nên lượng calo sẽ cao hơn bình thường. Một số người ăn chay có xu hướng hấp thụ vitamin tự nhiên từ trái cây. Ăn trái cây rất tốt cho sức khỏe nhưng trái cây chứa rất nhiều đường tự nhiên. Khi bạn tiêu thụ quá nhiều carbohydrate, gan sẽ chuyển hóa nó thành glycogen và lưu trữ, lượng carbohydrate dư thừa sẽ trở thành chất béo. Một số loại trái cây cũng chứa chất béo, ví dụ như: Bơ rất giàu chất béo nhưng ăn quá nhiều có thể khiến cơ thể đốt cháy nhiều calo hơn và tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.

Ăn chay như thế nào để đảm bảo đủ dinh dưỡng và an toàn cho sức khỏe?

Ăn chay như thế nào để đảm bảo đủ dinh dưỡng và an toàn cho sức khỏe? Để thực hiện chế độ ăn chay hợp lý và đảm bảo dinh dưỡng tốt, thực đơn ăn chay phải được chọn lọc đầy đủ các nhóm chất như:

• Tinh bột: Cần được lựa chọn kỹ càng trong thực đơn, ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt. Ngũ cốc nguyên hạt chứa vitamin, khoáng chất và có hàm lượng chất xơ cao hơn các loại thực phẩm khác làm từ tinh bột tinh chế.
• Protein: Nguồn protein có thể thay thế thịt động vật bao gồm các loại đậu, đậu xanh, đậu lăng, các loại hạt, quả hạch, đậu phụ, nấm và một số loại rau giàu protein khác.

Người ăn chay lành mạnh nên chú ý cân bằng hai nhóm chất dinh dưỡng quan trọng này.

Ngoài ra, bạn nên chú ý đến những nhóm chất sau đây rất có khả năng bị thiếu hụt khi ăn chay:

• Canxi: Giúp hình thành, duy trì răng và xương chắc khỏe. Sữa và các sản phẩm từ sữa chứa nhiều canxi nhất. Tuy nhiên, củ cải đường, cải xoăn và các loại rau có màu xanh đậm cũng là nguồn thực vật bổ sung canxi.
• Vitamin D: Đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của xương. Vitamin D thường có ở một số nhãn hiệu sữa đậu nành và sữa gạo, một số loại ngũ cốc và bơ thực vật.
• Vitamin B12: Rất cần thiết cho sự hình thành hồng cầu và ngăn ngừa bệnh thiếu máu. Người ăn chay nên cân nhắc bổ sung vitamin, ngũ cốc tăng cường vitamin và các sản phẩm từ đậu nành.
• Sắt: Là thành phần quan trọng của hồng cầu. Đậu khô và đậu Hà Lan, đậu lăng, ngũ cốc, các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh đậm và trái cây sấy khô là nguồn cung cấp chất sắt dồi dào.
• Kẽm: Nguồn kẽm thực vật bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ đậu nành, các loại đậu, quả hạch và mầm lúa mì. Kẽm là thành phần thiết yếu của nhiều enzyme và đóng vai trò trong việc phân chia tế bào và hình thành protein.
• Iốt: Là thành phần của hormone tuyến giáp, giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất, tăng trưởng và chức năng của các cơ quan quan trọng. Những người ăn chay có thể không nhận đủ iốt nên có thể bị mắc bệnh bướu cổ. Vì vậy nên chú ý việc bổ sung iốt.
• Axit béo omega-3: Rất quan trọng đối với sức khỏe tim mạch. Dầu hạt cải, dầu đậu nành, dầu quả óc chó là nguồn cung cấp axit béo omega-3 thiết yếu.

Nếu đã biết được nguy cơ người ăn chay cũng có thể bị gan nhiễm mỡ thì cách tốt nhất là bạn nên lựa chọn chế độ ăn chay đầy đủ các chất thiết yếu như trên.

Cách phòng ngừa gan nhiễm mỡ

Sau đây là một số cách phòng ngừa gan nhiễm mỡ:

Hạn chế uống rượu

Rượu là nguyên nhân chính gây ra bệnh gan nhiễm mỡ, vì vậy nên hạn chế uống rượu ở mức tối thiểu. Theo khuyến nghị, lượng rượu tối đa đối với nam giới là 2 đơn vị mỗi ngày và đối với nữ 1 đơn vị mỗi ngày. Cụ thể, một đơn vị cồn tương đương với khoảng 1.330 ml bia (5%), 100 ml rượu vang (13,5%) hoặc 30ml rượu mạnh (40%).

Duy trì cân nặng hợp lý

Béo phì và tiểu đường là những bệnh có liên quan mật thiết đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), vì vậy cách phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ hiệu quả là kiểm soát cân nặng. Người ta ước tính có tới 90% bệnh nhân NAFLD là do béo phì. Việc giảm 10% trọng lượng cơ thể có thể có tác động tích cực đến gan. Để duy trì cân nặng khỏe mạnh, bạn nên xây dựng chế độ ăn nhiều rau, các loại hạt, ngũ cốc và chất béo lành mạnh.

Thường xuyên vận động và tập thể dục

Thường xuyên vận động và tập thể dục là cách phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ hiệu quả mà chúng ta không nên bỏ qua. Theo Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh Gan Hoa Kỳ, tập thể dục có thể giúp bạn giảm cân an toàn và bền vững. Đây cũng là cách giúp kích thích sản sinh Glutathione, chất hỗ trợ giải độc gan. Hãy tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày với các bài tập phù hợp với cơ thể như chạy bộ, tennis, bơi lội hoặc thể dục nhịp điệu. Để tập luyện hiệu quả, hãy bắt đầu ở cường độ thấp và tăng dần cường độ.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc hiểu được lý do người ăn chay cũng có thể bị gan nhiễm mỡ. Để từ đó điều chỉnh lại chế độ ăn chay nhưng vẫn đầy đủ chất dinh dưỡng. Ngoài ra, nếu có dấu hiệu về bệnh gan nhiễm mỡ, bạn nên đến các cơ sở y tế để được tư vấn.