Nguyên tắc và phương pháp khám cảm giác nông sâu

Hai dạng rối loạn cảm giác phổ biến nhất là rối loạn cảm giác nông và rối loạn cảm giác sâu. Để chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, việc khám phá cảm giác nông và sâu cần được tiến hành sớm và theo đúng quy trình, từ đó đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

Rối loạn cảm giác nông sâu là gì?

Bệnh rối loạn cảm giác thần kinh là tình trạng có các triệu chứng như tăng, giảm hoặc mất cảm giác do các bệnh lý ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Trên lâm sàng, rối loạn cảm giác thường được phân loại thành ba loại chính:

• Rối loạn cảm giác nông: Bao gồm các triệu chứng như cảm giác đau, cảm giác nhiệt độ và cảm giác xúc giác.
• Rối loạn cảm giác sâu: Bao gồm các triệu chứng như cảm giác rung, cảm giác áp lực, cảm giác cơ khớp và khả năng nhận biết trọng lượng của các vật.
• Rối loạn cảm giác phức tạp: Bao gồm các triệu chứng như cảm giác không gian hai chiều và cảm giác nhận thức các vật.
• Đây là các loại rối loạn cảm giác thường gặp và được sử dụng để phân loại và đánh giá trong chẩn đoán lâm sàng.

Tại sao cần khám cảm giác nông sâu?

Hệ thống cảm giác cho phép con người nhận biết thông tin từ môi trường bên ngoài và từ bên trong cơ thể. Cảm giác được phân loại chính thành hai nhóm:

• Cảm giác thân thể: Bao gồm cảm giác nông như xúc giác, cảm giác đau, cảm giác nóng - lạnh và cảm giác sâu như cảm giác ở xương, khớp.
• Cảm giác đặc biệt: Gồm các giác quan như thị giác, thính giác, khứu giác và vị giác.

Mục đích của việc khám cảm giác nông sâu là:

• Xác định liệu người bệnh có mắc rối loạn cảm giác hay không.
• Định vị các vùng bị rối loạn cảm giác.
• Phân loại loại rối loạn cảm giác: Nông, sâu hay phức tạp.
• Xác định kiểu rối loạn cảm giác như tăng, giảm, dị cảm hay loạn cảm.

Nguyên tắc khám cảm giác

Để thực hiện khám cảm giác một cách chi tiết và chính xác, bác sĩ cần tuân theo một số nguyên tắc cụ thể. Thực hiện khám cảm giác:

• Sự hợp tác của bệnh nhân: Bệnh nhân cần giữ tinh thần tỉnh táo và phối hợp tốt với hướng dẫn của bác sĩ.
• Bệnh nhân nên nhắm mắt.
• Không khám khi bệnh nhân mệt mỏi, có thể chia làm nhiều đợt nếu cần thiết.
• Khám cảm giác nông sâu theo 2 chiều: Theo chiều dọc hoặc chiều ngang của cơ thể.
• Tránh đưa ra các câu hỏi dẫn đầu câu trả lời của bệnh nhân (ví dụ: "Có đau không?"), thay vào đó hỏi về cảm giác cụ thể mà bệnh nhân đang trải qua.

• Đánh dấu vùng da có rối loạn cảm giác: Xác định và đánh giá mức độ rối loạn cảm giác.
• Khám cảm giác đối xứng: So sánh cảm giác giữa 2 bên cơ thể để phát hiện sự khác biệt.

Phương pháp khám cảm giác nông sâu

Cảm giác của con người phần lớn bị ảnh hưởng bởi yếu tố chủ quan và tâm lý. Vì vậy, việc khám cảm giác nông sâu cần sự tỉ mỉ, thận trọng và kinh nghiệm của bác sĩ. Triệu chứng rối loạn cảm giác đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán lâm sàng, giúp nhận diện các tổn thương thần kinh.

Khám cảm giác nông:

• Xúc giác: Sử dụng chổi lông, tăm bông, kim đầu tù để kiểm tra khả năng nhận biết kích thích nhọn và tù, cũng như so sánh khả năng nhận biết giữa các bên cơ thể.
• Cảm giác nhiệt độ: Sử dụng ống nghiệm chứa nước lạnh và nước ấm để kiểm tra khả năng phân biệt nhiệt độ giữa các vùng da.
• Cảm giác đau: Sử dụng kim đầu tù để kiểm tra khả năng phân biệt đau giữa các vùng da.
• Cảm giác định khu: Sử dụng kim đầu tù để xác định vị trí cụ thể của cảm giác đau.
• Phân biệt 2 điểm trên da: Sử dụng compa để kiểm tra khả năng phân biệt 2 điểm gần nhau trên da.
• Cảm giác hình vẽ trên da: Viết chữ hoặc số trên da để kiểm tra khả năng nhận biết cảm giác hình vẽ.

Khám cảm giác sâu:

• Cảm giác áp lực: Bóp mạnh vào cơ bắp để kiểm tra cảm giác áp lực.
• Cảm giác tư thế: Kiểm tra khả năng nhận biết tư thế của các phần chi thể trong không gian.

• Nghiệm pháp Romberg: Kiểm tra cân bằng và khả năng nhận biết vị trí của cơ thể khi đứng.
• Cảm giác rung: Sử dụng âm thoa để kiểm tra khả năng nhận biết cảm giác rung.
• Cảm giác phức tạp: Kiểm tra khả năng nhận biết các đồ vật quen thuộc nhưng không có mùi và âm thanh.

Khám cảm giác nông sâu là một phần quan trọng trong nghiên cứu và chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh. Tuy nhiên, để đảm bảo tính chính xác và nhạy bén của kết quả, các bác sĩ cần tuân thủ các nguyên tắc khám cảm giác và kỹ năng thực hành cẩn thận. Sự hiểu biết sâu sắc về các triệu chứng và phương pháp khám cảm giác sẽ giúp cho việc chẩn đoán và điều trị các rối loạn cảm giác trở nên hiệu quả hơn, đảm bảo sức khỏe và sự thoải mái cho bệnh nhân.