Những biến chứng tăng huyết áp​ cần cảnh giác sớm

Tăng huyết áp là một trong những bệnh lý phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Tình trạng này có thể diễn ra âm thầm trong nhiều năm mà không gây triệu chứng rõ ràng, nhưng nếu không được kiểm soát sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Vì vậy, việc hiểu rõ về những biến chứng tăng huyết áp​ và cách kiểm soát là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Như thế nào là tăng huyết áp?

Tăng huyết áp là tình trạng áp lực máu trong động mạch cao hơn mức bình thường, buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Đây là một bệnh lý phổ biến và có thể kéo dài suốt đời nếu không được kiểm soát tốt.

Huyết áp được đo bằng hai chỉ số:

• Huyết áp tâm thu (số trên): Áp lực máu khi tim co bóp.
• Huyết áp tâm trương (số dưới): Áp lực máu khi tim nghỉ giữa các nhịp đập.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một người được chẩn đoán tăng huyết áp khi huyết áp đo được từ 140/90 mmHg trở lên trong nhiều lần đo. Tình trạng này có thể diễn tiến âm thầm mà không có triệu chứng, nhưng vẫn gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe nếu không được kiểm soát kịp thời

Các biến chứng tăng huyết áp​ cần cảnh giác

Tăng huyết áp được ví như một "sát thủ thầm lặng" vì bệnh có thể tiến triển trong thời gian dài mà không gây ra triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát tốt, huyết áp cao có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tim mạch, não, thận, mắt và hệ thống mạch máu. Những biến chứng tăng huyết áp​ này không chỉ làm suy giảm chất lượng cuộc sống mà còn làm tăng nguy cơ tàn tật và tử vong.

Biến chứng tim mạch

Tim là cơ quan bị ảnh hưởng nhiều nhất khi huyết áp tăng cao, vì tim phải làm việc với cường độ cao hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Theo thời gian, áp lực này có thể gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng:

• Suy tim: Huyết áp cao kéo dài khiến tim phải co bóp mạnh hơn để bơm máu, làm tăng gánh nặng lên cơ tim. Dần dần, tim trở nên yếu và mất khả năng bơm máu hiệu quả, dẫn đến suy tim, gây khó thở, phù nề và mệt mỏi.
• Nhồi máu cơ tim: Huyết áp cao là một trong những nguyên nhân chính gây xơ vữa động mạch, dẫn đến hẹp hoặc tắc nghẽn mạch vành - động mạch cung cấp máu cho tim. Khi động mạch vành bị tắc hoàn toàn, nhồi máu cơ tim xảy ra, gây tổn thương nghiêm trọng đến cơ tim và có thể dẫn đến tử vong.
• Phì đại thất trái: Khi huyết áp cao kéo dài, tim phải hoạt động mạnh hơn để chống lại áp lực lớn trong động mạch, dẫn đến tình trạng phì đại thất trái - tức là cơ tim dày lên. Điều này làm giảm hiệu quả bơm máu và có thể gây suy tim hoặc rối loạn nhịp tim.

Biến chứng não

Hệ thống tuần hoàn não cũng chịu ảnh hưởng nặng nề do huyết áp cao. Khi áp lực trong mạch máu quá lớn, có thể dẫn đến các biến chứng tăng huyết áp​ nguy hiểm như:

• Đột quỵ: Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của tăng huyết áp. Huyết áp cao có thể làm vỡ mạch máu não (gây đột quỵ xuất huyết) hoặc gây tắc nghẽn động mạch não do hình thành cục máu đông (đột quỵ thiếu máu cục bộ). Đột quỵ có thể gây liệt, mất khả năng nói hoặc suy giảm ý thức, thậm chí tử vong.
• Suy giảm nhận thức, sa sút trí tuệ: Huyết áp cao kéo dài làm giảm lưu lượng máu đến não, ảnh hưởng đến chức năng tư duy, trí nhớ và khả năng tập trung. Nếu không được kiểm soát, tình trạng này có thể dẫn đến sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer ở giai đoạn sớm.
• Xuất huyết não: Khi áp lực máu quá lớn, thành mạch não có thể bị vỡ, dẫn đến chảy máu não. Tình trạng này thường gây tổn thương nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến hôn mê và tử vong.

Biến chứng thận

Thận đóng vai trò quan trọng trong việc lọc máu và điều hòa huyết áp. Tuy nhiên, huyết áp cao kéo dài có thể gây ra các tổn thương nghiêm trọng cho thận:

• Suy thận: Tăng huyết áp gây tổn thương các vi mạch trong thận, làm giảm khả năng lọc chất thải và duy trì cân bằng nước, muối trong cơ thể. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành suy thận mạn tính, buộc bệnh nhân phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.
• Hẹp động mạch thận: Huyết áp cao có thể làm xơ cứng và hẹp động mạch thận, giảm lượng máu cung cấp cho thận, khiến thận bị suy yếu theo thời gian. Điều này cũng khiến huyết áp tiếp tục tăng cao hơn, tạo thành vòng luẩn quẩn nguy hiểm.

Biến chứng mắt

Mắt là một trong những cơ quan dễ bị tổn thương do huyết áp cao, vì hệ thống mao mạch trong võng mạc rất nhạy cảm với sự thay đổi áp lực máu. Những biến chứng phổ biến của mắt do tăng huyết áp gồm:

• Bệnh võng mạc do tăng huyết áp: Áp lực máu cao có thể làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong võng mạc, gây mờ mắt, giảm thị lực và trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến mù lòa.
• Xuất huyết trong mắt: Khi mạch máu trong mắt bị vỡ do huyết áp quá cao, có thể xảy ra xuất huyết võng mạc hoặc phù gai thị (sưng dây thần kinh thị giác), gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn.

Biến chứng mạch máu

Hệ thống mạch máu khắp cơ thể cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi huyết áp tăng cao. Các biến chứng phổ biến bao gồm:

• Xơ vữa động mạch: Huyết áp cao gây tổn thương lớp nội mạc mạch máu, tạo điều kiện cho cholesterol và các chất béo tích tụ, hình thành mảng xơ vữa. Khi động mạch bị hẹp hoặc tắc nghẽn, tình trạng này có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc bệnh động mạch ngoại biên.
• Phình động mạch: Áp lực máu cao kéo dài làm yếu thành động mạch, dẫn đến phình động mạch, đặc biệt là động mạch chủ. Nếu phình động mạch vỡ, có thể gây chảy máu nội tạng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng.
• Bệnh động mạch ngoại biên: Huyết áp cao có thể làm giảm lưu lượng máu đến chân và tay, gây đau khi đi lại, loét chân khó lành và trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến hoại tử, buộc phải cắt cụt chi.

Cách phòng ngừa và kiểm soát biến chứng tăng huyết áp

Kiểm soát tốt huyết áp giúp giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe:

Duy trì lối sống lành mạnh

• Theo dõi huyết áp thường xuyên để phát hiện bất thường.
• Ăn uống khoa học: Giảm muối, tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu kali.
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá để bảo vệ tim mạch.
• Kiểm soát cân nặng, duy trì chỉ số BMI hợp lý.

Tập luyện và giảm căng thẳng

• Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày (đi bộ, bơi lội, yoga,…).
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng quá mức.
• Ngủ đủ giấc, đảm bảo chất lượng giấc ngủ tốt.

Tuân thủ điều trị

• Uống thuốc đúng chỉ định, không tự ý ngừng thuốc.
• Tái khám định kỳ để theo dõi tiến triển bệnh.
• Kiểm soát các bệnh lý đi kèm như tiểu đường, rối loạn mỡ máu.

Áp dụng các biện pháp trên giúp người bệnh kiểm soát huyết áp hiệu quả, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tăng huyết áp là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc duy trì lối sống lành mạnh, theo dõi huyết áp thường xuyên và tuân thủ hướng dẫn điều trị sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng tăng huyết áp​. Hiểu rõ về tăng huyết áp không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về căn bệnh này.