Những điều cần biết về bệnh viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch

Viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch là bệnh lý có tiên lượng xấu, có thể gây tàn tật nếu không được kiểm soát tốt. Bệnh cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch hoặc hô hấp nghiêm trọng. Vì vậy, khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ như đau cơ, yếu cơ kéo dài hoặc khó nuốt không rõ nguyên nhân, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch là gì?

Viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch hay còn gọi là viêm cơ hoại tử tự miễn là một bệnh lý tự miễn hiếm gặp nhưng nguy hiểm. Bệnh gây tổn thương sâu đến cơ bắp với tiên lượng xấu nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tình trạng viêm kéo dài có thể dẫn đến suy yếu cơ nghiêm trọng và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan quan trọng như tim và phổi.

Bệnh được phân loại dựa trên sự hiện diện của các kháng thể gây viêm cơ, gồm kháng thể anti-HMCGR dương tính, anti-SRP dương tính và trường hợp kháng thể âm tính. Mỗi loại kháng thể có đặc điểm lâm sàng riêng và ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe người bệnh.

Kháng thể anti-HMCGR dương tính

Đây là loại kháng thể đặc hiệu với viêm cơ hoại tử tự miễn, không xuất hiện trong các bệnh tự miễn khác không liên quan đến cơ xương khớp. Người có kháng thể này thường gặp các triệu chứng như đau cơ, mệt mỏi và khó nuốt. Tuy nhiên, tình trạng viêm cơ do kháng thể này gây ra thường ở mức độ nhẹ hoặc rất ít.

Kháng thể anti-SRP dương tính

Loại kháng thể này có liên quan chặt chẽ đến bệnh viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch và có mức độ nguy hiểm cao. Bệnh nhân thường có biểu hiện yếu cơ trầm trọng và có thể mất khả năng vận động nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng đặc trưng bao gồm khó nuốt do tổn thương cơ vòm họng. Một số ít trường hợp có thể gặp biến chứng tim mạch như rối loạn nhịp tim, suy tim hoặc viêm phổi kẽ mức độ nhẹ.

Trường hợp kháng thể âm tính

Một số bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng giống với viêm cơ hoại tử tự miễn và có kết quả sinh thiết cơ phù hợp nhưng không tìm thấy kháng thể đặc hiệu trong máu. Điều này gây khó khăn trong chẩn đoán và điều trị, đòi hỏi bác sĩ phải kết hợp nhiều phương pháp xét nghiệm để đưa ra đánh giá chính xác nhất.

Nguyên nhân gây viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch

Như đã đề cập bên trên, viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch là một bệnh lý tự miễn hiếm gặp, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào mô cơ của chính cơ thể. Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây bệnh vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh có thể liên quan đến phản ứng miễn dịch bất thường do sử dụng một số loại thuốc hoặc sự tác động của yếu tố ngoại lai.

Một trong những nguyên nhân đáng chú ý là tác dụng phụ của thuốc statin – nhóm thuốc điều trị rối loạn lipid máu. Một số trường hợp viêm cơ hoại tử tự miễn đã được ghi nhận ở bệnh nhân sử dụng statin kéo dài. Ngoài ra, thuốc chống nhiễm trùng và thuốc điều trị ung thư cũng được xem là yếu tố có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch, gây tổn thương cơ nghiêm trọng.

Bên cạnh yếu tố thuốc, một số nguyên nhân khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch bao gồm:

• Rối loạn di truyền: Một số đột biến gen có thể làm tăng nguy cơ phản ứng miễn dịch bất thường dẫn đến tổn thương cơ.
• Biến chứng từ nhiễm trùng: Một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus có thể kích thích hệ miễn dịch tấn công cơ bắp.
• Tác dụng phụ của thuốc: Ngoài statin, một số loại thuốc điều trị khác có thể gây phản ứng tự miễn dịch không mong muốn.
• Yếu tố môi trường: Các tác nhân từ môi trường như hóa chất độc hại hoặc căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và góp phần gây bệnh.
• Bệnh lý nguyên phát khác: Một số bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống hoặc viêm đa cơ cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm cơ hoại tử tự miễn.

Triệu chứng viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch

Triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch là tình trạng yếu cơ đối xứng, đặc biệt ở các nhóm cơ gần trục cơ thể như vai, hông, đùi và cánh tay. Người bệnh thường cảm thấy mất sức, khó thực hiện các hoạt động đơn giản như đi lại, đứng lên hoặc nâng tay.

Khi bệnh tiến triển, các cơ bị ảnh hưởng ngày càng nhiều có thể dẫn đến mất khả năng vận động nếu không được điều trị kịp thời.

Các triệu chứng cụ thể của viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch bao gồm:

• Đau cơ và yếu cơ rõ rệt tại vùng cẳng tay, đùi, hông, vai, cổ và lưng.
• Khó khăn hoặc không thể nâng tay qua đầu.
• Gặp trở ngại khi leo cầu thang hoặc đứng lên sau khi ngồi lâu.
• Mất thăng bằng, dễ bị té ngã và gặp khó khăn khi đứng dậy sau khi ngã.
• Suy nhược cơ thể, có thể kèm theo tình trạng sụt cân bất thường.

Khác với các bệnh lý viêm cơ thông thường, viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch có diễn tiến nghiêm trọng hơn với nguy cơ mất chức năng cơ vĩnh viễn nếu điều trị muộn. Do đó, khi xuất hiện các dấu hiệu yếu cơ, người bệnh cần thăm khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán chính xác và có hướng can thiệp kịp thời nhằm giảm thiểu tổn thương cơ bắp.

Chẩn đoán và điều trị viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch

Viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến cơ vân và ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động. Việc chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh và hạn chế biến chứng.

Phương pháp chẩn đoán viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch

Quy trình chẩn đoán bệnh bao gồm các bước sau:

Khám lâm sàng

Bác sĩ thu thập thông tin về tiền sử bệnh, các bệnh lý nền và triệu chứng mà người bệnh gặp phải. Đồng thời, thực hiện kiểm tra tầm vận động, đánh giá mức độ yếu cơ, cơn đau tại các khớp chi gần và các dấu hiệu lâm sàng liên quan.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm này giúp đo lường các chỉ số viêm cơ và đánh giá phản ứng tự miễn dịch. Các chỉ số quan trọng bao gồm:

• Creatine Kinase (CK) – Đánh giá tổn thương cơ;
• Aldolase – Phản ánh sự phân hủy cơ;
• ALT và AST – Chỉ số men gan liên quan đến tổn thương cơ;
• LDH (Lactate Dehydrogenase) – Đánh giá mức độ viêm nhiễm;
• Tốc độ lắng máu ESR – Chỉ dấu viêm;
• Bảng kháng thể ANA, HMGCR và SRP – Xác định nguyên nhân tự miễn.

Điện cơ và xét nghiệm dẫn truyền thần kinh (EMG)

Giúp xác định tình trạng yếu cơ, mức độ tổn thương và phân biệt bệnh với các rối loạn thần kinh khác.

Chẩn đoán hình ảnh

Chụp cộng hưởng từ (MRI) là phương pháp ưu tiên, giúp xác định tình trạng tổn thương cơ, đánh giá mức độ viêm và phát hiện các bất thường khác.

Sinh thiết cơ

Là bước chẩn đoán quan trọng giúp xác định nguyên nhân bệnh và mức độ tổn thương, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như sàng lọc ung thư, xét nghiệm chức năng phổi hoặc chẩn đoán hình ảnh vùng ngực nếu nghi ngờ có biến chứng liên quan.

Phương pháp điều trị viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch

Hiện nay chưa có phác đồ điều trị đặc hiệu cho viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch. Việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng, giảm viêm và cải thiện chức năng vận động.

Điều trị bằng thuốc

• Thuốc ức chế miễn dịch (corticosteroid): Giúp giảm viêm và ngăn ngừa tổn thương cơ.
• Globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch: Sử dụng trong trường hợp đáp ứng kém với corticosteroid.
• Rituximab (kháng thể đơn dòng): Chỉ định khi các phương pháp khác không hiệu quả.
• Ngừng thuốc statin: Nếu nguyên nhân bệnh liên quan đến statin, người bệnh có thể cần ngừng thuốc nhưng cần theo dõi chặt chẽ.

Vật lý trị liệu

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, người bệnh cần kết hợp tập vật lý trị liệu để duy trì và cải thiện sức mạnh cơ, ngăn ngừa teo cơ và hỗ trợ phục hồi vận động.

Tóm lại, viêm cơ hoại tử qua trung gian miễn dịch là một bệnh lý nguy hiểm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát tốt. Mặc dù chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu nhưng với phác đồ phù hợp kết hợp theo dõi chặt chẽ người bệnh vẫn có thể cải thiện chức năng cơ và hạn chế biến chứng. Việc thăm khám định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín và tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu và nâng cao chất lượng sống.