Quy trình điều dưỡng chăm sóc bệnh sốt xuất huyết như thế nào?

Sốt xuất huyết (SXH) là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, lây lan qua vết đốt của muỗi Aedes. Bệnh này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời. Việc điều dưỡng chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi và ngăn ngừa biến chứng. Vậy quy trình điều dưỡng chăm sóc bệnh sốt xuất huyết diễn ra như thế nào?

Tổng quan về bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh do virus Dengue gây ra qua truyền nhiễm, bệnh xảy ra quanh năm nhưng phổ biến nhất vào mùa mưa. Sinh lý bệnh của sốt xuất huyết như sau:

• Tăng tính thấm thành mạch dẫn đến thất thoát huyết tương, gây cô đặc máu. Trong trường hợp nghiêm trọng, điều này có thể dẫn đến sốc giảm thể tích và có nguy cơ tử vong.
• Rối loạn đông máu gây ra các hiện tượng xuất huyết.

Sốt xuất huyết có hai mức độ bệnh là sốt xuất huyết thể nhẹ và sốt xuất huyết thể nặng. Mỗi mức độ có những biểu hiện lâm sàng khác nhau.

Triệu chứng sốt xuất huyết thể nhẹ

Triệu chứng sốt xuất huyết thể nhẹ thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh như sốt, cảm hoặc phát ban đỏ.

• Sốt kèm đau mắt;
• Nhức đầu;
• Phát ban;
• Đau xương, đau khớp;
• Buồn nôn.

Người bệnh thường trải qua các triệu chứng này từ 4 đến 7 ngày. Nếu được chăm sóc đúng cách, bệnh nhân sốt xuất huyết thể nhẹ có thể hồi phục sau khoảng một tuần kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Triệu chứng sốt xuất huyết thể nặng

Khi bệnh tiến triển thành thể nặng, người bệnh sẽ có các triệu chứng của thể nhẹ kèm theo các dấu hiệu sau:

• Xuất hiện các chấm xuất huyết ngoài da;
• Chảy máu mũi hoặc chân răng;
• Nôn nhiều, đau bụng, chân tay lạnh và ẩm;
• Người mệt mỏi, li bì, choáng.

Khi bệnh nhân chuyển biến sang sốt xuất huyết thể nặng, cần được cấp cứu kịp thời. Nếu không, có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại các di chứng nặng nề.

Triệu chứng sốt xuất huyết khi ở trẻ em

Ở trẻ em, sốt xuất huyết thường bắt đầu với dấu hiệu sốt cao từ ngày thứ ba. Nhiều cha mẹ dễ nhầm lẫn với các bệnh cảm cúm hoặc các bệnh liên quan đến đường hô hấp, dẫn đến việc phát hiện bệnh trễ và gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Việc nhận biết và điều trị kịp thời các triệu chứng sốt xuất huyết ở cả người lớn và trẻ em là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa những hậu quả nghiêm trọng.

Quy trình điều dưỡng chăm sóc bệnh sốt xuất huyết như thế nào?

Quy trình điều dưỡng chăm sóc bệnh sốt xuất huyết trải qua nhiều bước khác nhau và thực hiện dưới y lệnh của bác sĩ chỉ định, thông thường quy trình này sẽ gồm các bước như:

Đánh giá ban đầu

Đánh giá ban đầu bao gồm các bước:

• Thu thập thông tin bệnh nhân: Ghi nhận các triệu chứng, lịch sử bệnh lý và yếu tố nguy cơ.
• Đo các chỉ số sinh tồn: Bao gồm nhiệt độ cơ thể, huyết áp, nhịp tim và nhịp thở.
• Kiểm tra dấu hiệu lâm sàng: Phát hiện các dấu hiệu xuất huyết, như chảy máu mũi, chảy máu nướu, và các nốt xuất huyết trên da.

Theo dõi và đánh giá liên tục

Thường xuyên theo dõi và đánh giá các chỉ số sinh tồn của bệnh nhân như:

• Giám sát nhiệt độ cơ thể: Kiểm tra nhiệt độ thường xuyên để đánh giá mức độ sốt.
• Theo dõi dấu hiệu xuất huyết: Kiểm tra da, niêm mạc và quan sát các triệu chứng xuất huyết mới.
• Đánh giá chức năng tuần hoàn và hô hấp: Đo huyết áp, nhịp tim và nhịp thở thường xuyên để phát hiện sớm dấu hiệu sốc.

Hỗ trợ điều trị

Theo dõi kỹ lưỡng tình trạng hiện tại của bệnh nhân và đưa ra biện pháp hỗ trợ kịp thời như:

• Bù nước và điện giải: Cung cấp dung dịch bù nước qua đường uống hoặc truyền dịch nếu bệnh nhân không thể uống được.
• Giảm sốt: Sử dụng các biện pháp hạ sốt như dùng paracetamol (tránh dùng aspirin hoặc ibuprofen do nguy cơ tăng xuất huyết).
• Điều trị triệu chứng khác: Giảm đau cơ, khớp bằng cách sử dụng thuốc giảm đau phù hợp và nghỉ ngơi.

Chăm sóc dinh dưỡng

Cung cấp chế độ ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa, nhiều chất lỏng và vitamin C để tăng cường sức đề kháng. Khuyến khích uống nhiều nước để đảm bảo bệnh nhân uống đủ nước để tránh mất nước.

Theo dõi sau điều trị

Kiểm tra định kỳ: Sau khi xuất viện, bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ để phát hiện và xử lý kịp thời các biến chứng hoặc tái phát. Bên cạnh đó, cần hướng dẫn bệnh nhân về chế độ dinh dưỡng, tập luyện và nghỉ ngơi phù hợp để hỗ trợ quá trình phục hồi.

Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân sau khi xuất viện

Tuy đã được xuất viện, nhưng cơ thể vẫn chưa phục hồi hoàn toàn, vậy nên việc chăm sóc và theo dõi tại nhà rất quan trọng. Người bệnh cần được:

• Nghỉ ngơi: Đảm bảo người bệnh được nghỉ ngơi, thư giãn tại giường.
• Bổ sung nước và dinh dưỡng: Khuyến khích uống sữa, nước trái cây, nước cơm và các dung dịch điện giải đẳng trương như Oresol để bù nước và điện giải.
• Hạ sốt (nếu có): Sử dụng paracetamol để hạ sốt theo liều lượng hướng dẫn. Đối với người lớn, liều thường là 4g/ngày. Đối với trẻ em, liều lượng sẽ được tính theo cân nặng của trẻ.
• Chườm ấm: Sử dụng chườm ấm để giúp giảm sốt và mang lại cảm giác dễ chịu cho người bệnh.

Tùy vào diễn biến bệnh mà cung cấp chế độ ăn uống phù hợp, nhưng cần đảm bảo các yếu tố sau:

• Tăng cường protein: Cung cấp nhiều protein, đặc biệt là những protein có giá trị sinh học cao từ các nguồn như thịt, cá, trứng, sữa, để hỗ trợ quá trình phục hồi.
• Bổ sung năng lượng: Tăng tỷ lệ đường đơn và đường đôi (có trong sữa, nước trái cây) và lipid thực vật để cung cấp năng lượng cho cơ thể người bệnh. Khi cơ thể suy nhược và mệt mỏi, cần nhiều năng lượng để hoạt động và phục hồi.
• Chia nhỏ các bữa ăn: Không nên ăn quá nhiều trong một bữa mà hãy chia nhỏ các bữa ăn trong ngày. Điều này giúp tránh cảm giác khó chịu khi ăn và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Người lớn có thể ăn từ 4 - 6 bữa/ngày, còn trẻ em thì chia thành nhiều bữa hơn, khoảng 6 - 8 bữa/ngày.
• Ưu tiên món ăn lỏng, mềm: Lựa chọn các món ăn lỏng, mềm và dễ nuốt như mì, cháo, súp để dễ tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất.

Quy trình điều dưỡng chăm sóc bệnh sốt xuất huyết yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa nhân viên y tế và gia đình bệnh nhân để đảm bảo hiệu quả điều trị và phòng ngừa biến chứng. Việc nắm vững quy trình chăm sóc này không chỉ giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng mà còn giảm thiểu nguy cơ lây lan và tác động nghiêm trọng của bệnh sốt xuất huyết. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh bệnh sốt xuất huyết vẫn là một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng ở nhiều quốc gia.

Xem thêm:

• Sốt khó thở có nguy hiểm không?
• Cách điều trị sốt xuất huyết ở trẻ em