Rotavirus là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Rotavirus là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh tiêu chảy nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em. Đây là loại virus rất phổ biến và dễ lây lan, có thể dẫn đến tình trạng tiêu chảy mất nước nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về Rotavirus, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Rotavirus là gì? Con đường lây nhiễm Rotavirus

Rotavirus là gì?

Rotavirus là một loại virus thuộc họ Reoviridae và là nguyên nhân chính gây tiêu chảy cấp tính ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Virus này có dạng hình cầu, đường kính trung bình 65 - 70 nm. Tên của virus xuất phát từ tiếng Latin “rota” có nghĩa là "bánh xe," giống hình dạng của virus khi quan sát dưới kính hiển vi điện tử. Virus Rota có khả năng tồn tại lâu trong môi trường, có thể sống hàng giờ trên da tay và duy trì trong nhiều ngày trên các bề mặt cứng. Loại virus này vẫn có thể gây bệnh và duy trì hoạt động sống trong phân suốt một tuần.

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới, bệnh do virus Rota xảy ra phổ biến nhất ở trẻ em dưới 5 tuổi. Tại các quốc gia đang phát triển, mỗi năm có hơn 125 triệu trường hợp tiêu chảy do virus Rota ở trẻ em dưới 5 tuổi. Trẻ càng nhỏ tuổi thì nguy cơ mắc bệnh càng cao, đặc biệt là ở trẻ dưới 2 tuổi, trong đó nhóm trẻ dưới 12 tháng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất.

Con đường lây nhiễm

Rotavirus lây nhiễm chủ yếu qua đường phân - miệng, nghĩa là virus từ phân của người nhiễm bệnh có thể lây sang người khác qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với thực phẩm, nước uống hoặc đồ chơi bị nhiễm bẩn. Virus có thể tồn tại trên bề mặt vật dụng trong thời gian dài và dễ dàng lây lan trong môi trường cộng đồng, đặc biệt là ở những nơi như nhà trẻ, trường học.

Trẻ em là đối tượng dễ bị nhiễm Rotavirus nhất do hệ miễn dịch của các bé chưa phát triển đầy đủ. Khi bị nhiễm, virus sẽ xâm nhập vào các tế bào niêm mạc ruột, gây ra viêm nhiễm và dẫn đến tiêu chảy. Đáng chú ý, người trưởng thành cũng có thể bị nhiễm Rotavirus, nhưng các triệu chứng thường nhẹ hơn và có thể không rõ ràng.

Triệu chứng nhiễm Rotavirus và biến chứng

Triệu chứng nhiễm Rotavirus

Triệu chứng của nhiễm Rotavirus thường xuất hiện từ 2 - 3 ngày sau khi tiếp xúc với virus. Biểu hiện đầu tiên thường là sốt nhẹ, theo sau đó là nôn mửa và tiêu chảy cấp. Tiêu chảy do Rotavirus gây ra có thể kéo dài từ 3 đến 8 ngày, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng và hệ miễn dịch của người bệnh. Các triệu chứng phổ biến khi nhiễm Rotavirus là gì?

• Tiêu chảy: Phân lỏng, tóe nước nhiều hơn 3 lần/ngày, có thể có mùi tanh hoặc mùi khó chịu. Phân có thể có đờm, nhớp nhưng không có máu, đây là đặc điểm giúp phân biệt tiêu chảy do vi khuẩn.
• Nôn mửa: Đây là một trong những triệu chứng xuất hiện sớm nhất, nôn xảy ra trước tiêu chảy khoảng 6 - 12 giờ và có thể kéo dài từ 1 - 3 ngày. Trẻ thường nôn rất nhiều trong ngày đầu tiên, sau đó giảm dần khi xuất hiện triệu chứng tiêu chảy.
• Sốt: Trẻ có thể sốt nhẹ đến cao, thường đi kèm với các triệu chứng khác.
• Mệt mỏi, suy nhược cơ thể: Do mất nước và điện giải, trẻ thường cảm thấy mệt mỏi, uể oải.
• Khó chịu, quấy khóc: Đặc biệt ở trẻ nhỏ, triệu chứng này thường là do đau bụng và mất nước.

Biến chứng của nhiễm Rotavirus

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của nhiễm Rotavirus là mất nước. Khi bị tiêu chảy, nôn mửa liên tục, cơ thể mất một lượng lớn nước và điện giải, nếu không được bù nước kịp thời có thể dẫn đến sốc, thậm chí tử vong. Các dấu hiệu mất nước bao gồm:

• Miệng khô, lưỡi khô;
• Không có nước mắt khi khóc;
• Ít đi tiểu hoặc không đi tiểu trong thời gian dài;
• Trẻ lờ đờ, kém tỉnh táo, mắt trũng.

Ngoài mất nước, Rotavirus còn có thể gây viêm ruột, viêm dạ dày và suy dinh dưỡng nếu bệnh kéo dài hoặc tái nhiễm nhiều lần. Đối với trẻ nhỏ, đây là một tình trạng nguy hiểm, cần được điều trị kịp thời và đúng cách.

Cách phòng ngừa và điều trị nhiễm Rotavirus

Cách phòng ngừa nhiễm Rotavirus

Hiện nay, cách phòng ngừa Rotavirus hiệu quả nhất là tiêm vắc-xin. Có hai loại vắc-xin Rotavirus được sử dụng rộng rãi là Rotarix và RotaTeq, đều là vắc-xin dùng đường uống. Việc sử dụng vắc-xin giúp cơ thể trẻ tạo ra kháng thể chống lại virus, giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh và biến chứng nặng nề.

Ngoài vắc-xin, cần thực hiện các biện pháp vệ sinh để ngăn ngừa lây nhiễm Rotavirus:

• Rửa tay thường xuyên: Đảm bảo rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ và trước khi ăn.
• Vệ sinh đồ chơi và bề mặt: Đặc biệt trong môi trường có nhiều trẻ nhỏ, cần vệ sinh đồ chơi, bàn ghế và các bề mặt thường xuyên.
• Sử dụng nước sạch: Đảm bảo nguồn nước sinh hoạt và ăn uống là nước sạch, tránh tình trạng nhiễm bẩn.

Điều trị nhiễm Rotavirus

Hiện tại không có thuốc đặc trị dành riêng cho Rotavirus, điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng và bù nước cho cơ thể. Các biện pháp điều trị bao gồm:

• Bù nước và điện giải: Điều quan trọng nhất khi điều trị Rotavirus là bù lại lượng nước và điện giải mà cơ thể đã mất do tiêu chảy và nôn mửa. Có thể sử dụng dung dịch Oresol hoặc các sản phẩm bổ sung điện giải dành cho trẻ nhỏ.
• Chăm sóc tại nhà: Trẻ cần được nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước và theo dõi triệu chứng. Trong trường hợp trẻ bị sốt cao, có thể dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.
• Điều trị tại bệnh viện: Nếu trẻ có dấu hiệu mất nước nghiêm trọng, cần đưa đến bệnh viện để được truyền dịch và điều trị chuyên sâu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu trẻ có các triệu chứng như không đi tiểu trong hơn 6 tiếng, sốt cao kéo dài, nôn mửa liên tục hoặc có dấu hiệu mất nước nghiêm trọng, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm do Rotavirus gây ra.

Trên đây là thông tin giải đáp cho câu hỏi: "Rotavirus là gì?". Rotavirus là nguyên nhân chính gây tiêu chảy nặng ở trẻ nhỏ và có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được phòng ngừa và điều trị đúng cách. Tiêm vắc-xin là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ trẻ khỏi virus này. Bên cạnh đó, việc thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ cũng giúp giảm nguy cơ lây lan Rotavirus trong cộng đồng.