Ruột xoay bất toàn: Biểu hiện lâm sàng, cách chẩn đoán và điều trị bệnh hiệu quả

Ruột xoay bất toàn là sự không bình thường của ruột do việc xoay và cố định của nó không diễn ra đầy đủ, thường xảy ra trong giai đoạn phát triển của thai nhi. Đây là một hiện tượng hiếm gặp trong hệ thống tiêu hóa. Triệu chứng lâm sàng thường xuất hiện ở sơ sinh và trẻ nhỏ, tuy nhiên cũng có thể không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi tình trạng xoắn ruột xảy ra.

Các biến thể bệnh ruột xoay bất toàn

Khoảng 60% các trường hợp của tình trạng ruột xoay bất toàn thường bao gồm hiện tượng xoắn ruột. Trong đó, khoảng 30% xảy ra trong tuần đầu sau khi sinh, 60% xảy ra ở trẻ dưới 1 tháng tuổi và 75% xảy ra ở trẻ dưới 1 tuổi.

Phân loại phổ biến nhất là khi ruột xoay bất toàn ở vị trí 180 độ, khi manh tràng đặt trước tá tràng. Tình trạng này thường đi kèm với việc rút ngắn rễ chân mạc treo, gây ra sự xoắn toàn bộ của ruột non. Dây chằng trước tá tràng (dây chằng Ladd) thường áp đặt áp lực từ bên ngoài, dẫn đến tắc nghẽn trong tá tràng.

Một số trường hợp hiếm hơn, nếu không có sự xoay của ruột, có thể xuất hiện trường hợp mạc treo chung và toàn bộ ruột non tập trung ở phía bên phải, trong khi khung đại tràng nằm ở phía bên trái. Thường thì, trường hợp này được phát hiện ngẫu nhiên và không gây ra biến chứng đáng kể.

Dấu hiệu lâm sàng của bệnh ruột xoay bất toàn

Dấu hiệu và triệu chứng của ruột xoay bất toàn có thể biến đổi phức tạp và trong một số trường hợp sẽ không có dấu hiệu lâm sàng rõ ràng.

Các triệu chứng cấp tính thường bao gồm hình ảnh của tình trạng tắc ruột nghiêm trọng, khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc đi tiêu và gây ra đau bụng cấp tính nặng nề. Nếu có sự chèn ép vào ruột hoặc tá tràng do sự xoắn ruột hoặc áp lực từ dây chằng Ladd, có thể xuất hiện triệu chứng nôn mửa màu xanh. Bệnh nhân cũng có thể trải qua cảm giác kích thích, mất nước, sưng bụng và đau bụng nghiêm trọng.

Các biểu hiện mãn tính thường là kết quả của những biến chứng từ ruột xoay bất toàn không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đau bụng kéo dài, đặc biệt là sau khi ăn có thể là dấu hiệu của viêm tụy mãn tính. Sụt cân, mất hứng thú ăn uống, tăng trưởng chậm, tiêu chảy lặp lại hoặc đi ngoài ra máu cũng là biểu hiện của những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến ruột xoay bất toàn.

Cách chẩn đoán bệnh ruột xoay bất toàn

Việc chẩn đoán bệnh ruột xoay bất toàn thường không được thực hiện thông qua một phương pháp duy nhất mà thay vào đó, việc chẩn đoán sẽ dựa trên quá trình kết hợp của nhiều phương tiện khác nhau như kiểm tra triệu chứng lâm sàng và lịch sử bệnh của bệnh nhân, các phương pháp hình ảnh y khoa.

Thu thập thông tin từ bệnh nhân

Trong trường hợp của trẻ sơ sinh, biểu hiện đặc trưng nhất thường là sự xuất hiện đột ngột của triệu chứng nôn ra dịch mật, đặc biệt là ở những trẻ sơ sinh trước đó đã hoàn toàn khỏe mạnh.

Các triệu chứng không đặc hiệu của ruột xoay bất toàn có thể bao gồm viêm tụy mạn, đau bụng mạn tính, sụt cân, cảm giác chán ăn, tăng trưởng chậm và tiêu chảy lặp lại hoặc tiêu máu. Tuy nhiên, cũng có thể không có bất kỳ triệu chứng nào xuất hiện và bệnh không hiện ra dấu hiệu lâm sàng.

Kiểm tra lâm sàng

Trong trường hợp ruột xoay bất toàn không gây ra sự xoắn ruột, thường không có triệu chứng cụ thể được quan sát.

Tuy nhiên, khi có sự xoắn ruột, bệnh nhân thường trải qua các biểu hiện như kích thích vùng bụng, sưng bụng (do tắc tá tràng phụ) và có thể phát hiện tình trạng mất nước do nôn ói và mất chất lỏng vào khoang bụng.

Ngoài ra, nếu có biến chứng về sự xoắn ruột, có thể xuất hiện những biểu hiện nghiêm trọng như mất thể tích tuần hoàn, bạch cầu giảm, tiểu cầu giảm và nôn ói có chứa máu.

Siêu âm

Thường thì, tĩnh mạch mạc treo tràng trên nằm ở phía bên phải của động mạch mạc treo tràng trên. Tuy nhiên, ở trường hợp của ruột xoay bất toàn, vị trí này có thể bị đảo ngược, khi tĩnh mạch mạc treo tràng trên xuất hiện ở phía bên trái của động mạch mạc treo tràng trên. Điều này thường được chẩn đoán thông qua siêu âm và nếu có sự xoắn ruột, hình ảnh của sự xoắn có thể được xác định thông qua phương pháp này.

Có thể sử dụng Doppler màu để quan sát các mạch máu mạc treo và xác định sự xoắn vặn của chúng.

X-quang thực quản dạ dày tá tràng

Không nên thực hiện X-quang trong trường hợp ruột xoay bất toàn cấp nhưng có thể được xem xét trong các trường hợp nghi ngờ hoặc khi cần xác định chẩn đoán. Trong hình ảnh, có thể thấy góc tá hỗng tràng nằm phía trước hoặc bên phải cột sống. Ngoài ra, xoắn vặn đoạn đầu của hỗng tràng cũng có thể được quan sát trong trường hợp xoắn ruột mạn. Trong trường hợp mạc treo chung, toàn bộ ruột non thường nằm ở phía bên phải mà không có biến chứng.

X-quang không chuẩn bị

Trong trường hợp ruột xoay bất toàn cấp, hình ảnh bóng đôi (bóng hơi dạ dày và tá tràng) thường xuất hiện, với ít hơi trong các quai ruột bên dưới. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hình ảnh này không đặc hiệu và có thể gặp trong trường hợp teo ruột hoặc tắc tá tràng do màng ngăn không lỗ thông. Trong trường hợp của ruột xoay mạn hoặc tắc tá tràng do dây chằng Ladd, cũng có thể thấy hình ảnh bóng đôi và hơi trong các quai ruột bên dưới.

Chụp cắt lớp vi tính

Phương pháp này thường được sử dụng để xác định các bất thường về động mạch mạc treo tràng trên, bao gồm cả việc quan sát các sự thay đổi về kích thước và hình dạng của chúng. Cũng có thể nhìn thấy sự di chuyển của ruột, với ruột già nằm ở phía bên trái và ruột non nằm ở phía bên phải.

Chụp đại tràng cản quang

Phương pháp này ít được sử dụng, thường được thực hiện để xác định vị trí của manh tràng. Khoảng 20 - 30% trường hợp của ruột xoay bất toàn, manh tràng sẽ ở vị trí bình thường. Tuy nhiên, điều ngược lại cũng đúng, với vị trí của manh tràng ở những người bình thường là biến thể. Trong một số trường hợp hiếm, manh tràng có thể bị xoay bất thường trong khi ruột non vẫn ở vị trí bình thường.

Phương pháp điều trị ruột xoay bất toàn

Các phương pháp điều trị cho ruột xoay bất toàn đòi hỏi sự can thiệp phẫu thuật kịp thời và hiệu quả. Thời điểm và phương pháp phẫu thuật được xác định dựa trên tình trạng của bệnh nhân và triệu chứng cụ thể. Dưới đây là những nguyên tắc và quy trình cơ bản mà các bác sĩ thường áp dụng trong quá trình can thiệp phẫu thuật cho các trường hợp của ruột xoay bất toàn.

Thời điểm can thiệp phẫu thuật

Nếu ruột xoay bất toàn không xoắn nhưng có triệu chứng, việc phẫu thuật nên được thực hiện càng sớm càng tốt để tránh nguy cơ xoắn.

Trong trường hợp ruột xoay bất toàn không xoắn và không có triệu chứng, phẫu thuật có thể được lên kế hoạch sau khi các vấn đề khác được ổn định.

Nếu ruột xoay bất toàn có triệu chứng xoắn, phẫu thuật cấp cứu cần được thực hiện ngay lập tức.

Nguyên tắc can thiệp phẫu thuật

Nguyên tắc điều trị ruột xoay bất toàn như sau:

• Phẫu thuật tháo xoắn được thực hiện theo chiều ngược lại với hướng xoắn ban đầu. Cắt nối ruột trong trường hợp ruột bị tổn thương hoặc tử vong.
• Cắt dây chằng Ladd để giảm áp lực trên ruột và tá tràng.
• Mở rộng chân mạc treo để giảm nguy cơ tái phát xoắn.
• Cắt ruột thừa nhằm phòng tránh những vấn đề sau phẫu thuật.
• Di chuyển toàn bộ ruột non vào bên phải của ổ bụng, trong khi manh tràng và đại tràng được đặt ở phía bên trái.
• Trong một số trường hợp, phẫu thuật nội soi có thể được thực hiện để điều trị ruột xoay bất toàn không xoắn.

Như vậy, Nhà thuốc Long Châu vừa chia sẻ những thông tin quan trọng về bệnh ruột xoay bất toàn, từ các triệu chứng lâm sàng đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh. Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý, từ đó biết nhận diện, tìm cách thăm khám và điều trị kịp thời khi cần thiết.

Xem thêm: Tắc ruột non đơn thuần: Nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị