Tác dụng phụ của insulin và những điều cần lưu ý khi sử dụng

Insulin là loại thuốc phổ biến hiện nay, nhất là trong điều trị đái tháo đường. Là một hoạt chất lâu đời và vẫn còn hữu hiệu cho tới ngày nay. Được sử dụng rộng rãi tuy nhiên cũng có nhiều lưu ý khi sử dụng và người bệnh cần nhớ tác dụng phụ của insulin để xử lý khi gặp phải.

Insulin là gì? Vai trò của insulin trong điều trị bệnh?

Insulin, một hormone quan trọng được tổng hợp từ tế bào đảo tụy ở tuyến tụy, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng trong cơ thể. Chủ yếu, insulin tác động đến carbohydrate, giúp chúng chuyển đổi thành năng lượng cần thiết cho các hoạt động cơ bản của cơ thể. Hơn nữa, insulin cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa mô mỡ và gan, biến thành loại năng lượng ATP, cung cấp nguồn năng lượng cho các chức năng hoạt động của cơ thể.

Tế bào Beta trong đảo tụy là nơi insulin được tổng hợp thông qua quá trình hoạt động của bộ máy tổng hợp protein trong tế bào. Sự tổng hợp này là kết quả của biểu hiện gen insulin và các bước phức tạp từ sao chép gen đến sản xuất insulin.

Insulin đóng một vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của điều trị và duy trì sức khỏe, đặc biệt là trong các trường hợp liên quan đến đái tháo đường và các vấn đề dinh dưỡng. Dưới đây là một số vai trò quan trọng của insulin:

• Điều trị đái tháo đường tuýp I và II: Insulin được sử dụng rộng rãi trong điều trị đái tháo đường tuýp I, nơi tự nhiên không có sản xuất insulin, và đái tháo đường tuýp II khi các thuốc chống đái tháo đường tổng hợp không còn hiệu quả. Insulin giúp kiểm soát nồng độ glucose trong máu và duy trì sự ổn định của năng lượng cung cấp cho cơ thể.
• Trường hợp cấp cứu của bệnh đái tháo đường: Trong các tình huống khẩn cấp, như cơn đau tiểu đường, insulin được sử dụng để ổn định ngay lập tức nồng độ glucose trong máu, giúp ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm của đái tháo đường.
• Truyền glucose kết hợp với insulin ở trẻ em gầy yếu và suy dinh dưỡng: Trong trường hợp trẻ em gầy yếu, kém ăn, suy dinh dưỡng, insulin thường được kết hợp với việc truyền glucose để cung cấp năng lượng và hỗ trợ quá trình chuyển hóa.
• Điều trị cơn shock insulin trong bệnh tâm thần: Insulin cũng được sử dụng trong điều trị bệnh tâm thần để gây cơn shock insulin, tạo cơn hạ glucose huyết đột ngột và mạnh. Điều này có thể giúp kiểm soát một số triệu chứng và tình trạng tâm thần liên quan đến bệnh.

Tác dụng phụ của insulin

Tác dụng phụ của insulin trong điều trị bệnh là một khía cạnh quan trọng cần được quan tâm và kiểm soát. Dưới đây là một số tác dụng phụ thường gặp nhất cần lưu ý khi sử dụng thuốc:

• Hạ đường huyết: Khi tiêm insulin để điều trị tiểu đường, có nguy cơ hạ đột ngột nồng độ đường huyết trong máu, dẫn đến tình trạng hôn mê. Triệu chứng như mệt mỏi, nhức đầu, cảm giác đói, rối loạn thị giác và vã mồ hôi nhiều có thể xuất hiện. Để khắc phục tình trạng này, bệnh nhân cần sử dụng ngay các nguồn đường nhanh chóng như kẹo, viên đường, hoặc mứt để cải thiện triệu chứng. Trong trường hợp nặng hơn hoặc hôn mê, cần tiêm một liều glucagon hoặc truyền glucose bằng đường tĩnh mạch.
• Phản ứng dị ứng: Các phản ứng tại chỗ như mẩn đỏ, phù, hoặc ngứa tại vị trí tiêm có thể xuất hiện và thường tự giảm sau vài ngày đến vài tuần. Phản ứng toàn thân hiếm gặp hơn, như khó thở, thở khò khè, hạ huyết áp, tăng nhịp tim hoặc vã mồ hôi, có thể xảy ra và cần điều trị bằng adrenalin và glucocorticoid tiêm tĩnh mạch.
• Loạn dưỡng mỡ: Khi sử dụng dạng insulin bút tiêm trong điều trị đái tháo đường, rất hay gặp tình trạng teo lớp mỡ dưới da tại chỗ tiêm, đặc biệt là ở trẻ em và phụ nữ, gây teo lớp mỡ dưới da tại vị trí tiêm. Điều này có thể được giảm bằng cách thay đổi vị trí tiêm.
• Tăng cân: Insulin có thể kích thích quá trình đồng hóa và dẫn đến tăng cân, đặc biệt khi chế độ ăn của bệnh nhân thừa calorie.
• Quá liều insulin: Quá liều insulin có thể xảy ra nếu bệnh nhân dùng nhiều hơn mức độ cần, có thể dẫn đến hạ đường huyết nghiêm trọng, thậm chí có thể tử vong.

Kiểm soát liều lượng insulin và theo dõi sát sao các biểu hiện là quan trọng để ngăn chặn các tác dụng phụ không mong muốn của insulin trong quá trình điều trị bệnh.

Những lưu ý cần biết khi dùng insulin

Hiện nay trên thị trường có đa dạng rất nhiều loại insulin khác nhau, tùy vào tình trạng sức khỏe mà bệnh nhân cần thảo luận với bác sĩ để chọn loại insulin phù hợp nhu cầu cụ thể của họ. Nắm vững thông tin về loại insulin, cách sử dụng và liều lượng để có quyết định chính xác.

Hiểu rõ về nguy cơ tác dụng phụ có thể xuất hiện khi sử dụng insulin hoặc khi kết hợp với các loại thuốc khác. Thảo luận với bác sĩ về bất kỳ tương tác nào có thể xảy ra và cách tránh chúng.

Học cách tự kiểm tra đường huyết và hiểu rõ về cách ứng xử khi có biểu hiện tăng hoặc giảm đường huyết. Tuân thủ lịch trình điều trị theo quy định, không bỏ lỡ liều và đảm bảo sử dụng đúng liều lượng.

Người bệnh đái tháo đường loại 2 hoặc thai kỳ nên thảo luận với bác sĩ về liệu pháp insulin có phải là lựa chọn tốt nhất cho họ hay không. Trước hết có thể xem xét các phương pháp điều trị khác như thuốc không phải insulin và thay đổi lối sống.

Theo dõi lượng đường trong máu thường xuyên để đảm bảo điều trị insulin đang diễn ra hiệu quả. Tránh dùng quá nhiều hoặc quá ít insulin để ngăn chặn tác dụng phụ hoặc biến chứng.

Học cách sử dụng insulin bút tiêm như cách tiêm và vị trí tiêm để hạn chế các tác dụng phụ trên da như loạn dưỡng mỡ, hay dị ứng. Bảo quản bút tiêm đúng cách để sử dụng lâu dài.

Tóm lại, sự hiểu biết về công dụng cũng như tác dụng phụ của insulin là rất quan trọng để áp dụng trong điều trị cho bệnh nhân. Khi gặp bất kỳ tác dụng phụ không mong muốn, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn xử lý và điều trị tốt nhất.

Xem thêm:

• Chích insulin và uống thuốc cái nào tốt hơn?
• Xét nghiệm insulin là gì? Đối tượng cần thực hiện xét nghiệm nồng độ insulin