Tai biến khi tiêm tĩnh mạch là gì? Nguyên nhân và phương pháp xử lý

Trong hệ thống y tế hiện đại, việc tiêm tĩnh mạch đã trở thành một phương pháp phổ biến để cung cấp thuốc và chẩn đoán bệnh tật. Tuy nhiên, không phải lúc nào quá trình này diễn ra mà không gặp phải tai biến. Điều này đặt ra câu hỏi về nguyên nhân gây ra tai biến khi tiêm tĩnh mạch và làm thế nào có thể ngăn chặn hoặc xử lý nó một cách hiệu quả. 

Trong phần này, chúng ta sẽ đàm phán về nguyên nhân cụ thể của tai biến tiêm tĩnh mạch và những phương pháp tiếp cận để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng phương pháp này trong lĩnh vực y tế

Tai biến khi tiêm tĩnh mạch là gì?

Thủ thuật tiêm tĩnh mạch là một phương pháp chuyên sâu trong lĩnh vực y học, sử dụng bơm kim tiêm để đưa dung dịch, thường là thuốc vào cơ thể theo đường tĩnh mạch nhằm đạt được hiệu quả điều trị cao nhất. Việc tiêm tĩnh mạch mang lại tác động phản ứng nhanh và trực tiếp, do đó phương pháp này được rộng rãi ứng dụng trong điều trị nhiều loại bệnh. 

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, việc thực hiện tiêm tĩnh mạch đòi hỏi sự chính xác cao trong kỹ thuật tiêm, bởi vì kinh nghiệm non kém có thể dẫn đến một số tai biến trong quá trình này.

Tai biến khi tiêm tĩnh mạch là sự cố hoặc vấn đề xảy ra trong quá trình thực hiện thủ thuật tiêm tĩnh mạch, khiến cho cơ thể phản ứng không mong muốn hoặc gặp vấn đề sau khi chất lỏng được tiêm vào tĩnh mạch. Các tai biến này có thể bao gồm một loạt các tình trạng từ nhẹ như đau và sưng ở vùng tiêm đến những vấn đề nghiêm trọng như nhiễm trùng, phù phổi hoặc thậm chí là việc tạo ra cặn máu trong mạch máu.

Nguyên nhân tai biến khi tiêm tĩnh mạch

Tai biến khi tiêm tĩnh mạch có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Kỹ thuật tiêm không đúng: Kỹ thuật tiêm tĩnh mạch đòi hỏi sự chính xác và kỹ năng cao từ người thực hiện. Nếu không thực hiện đúng kỹ thuật, có thể gây tổn thương mạch máu, xuất huyết hoặc đau đớn tại vị trí tiêm.
• Dụng cụ tiêm không an toàn: Sử dụng kim hoặc dụng cụ tiêm không sạch sẽ có thể dẫn đến nhiễm trùng và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
• Phản ứng dị ứng: Một số người có thể phản ứng dị ứng với chất lỏng được tiêm, chẳng hạn như thuốc hoặc dung dịch truyền. Phản ứng này có thể gây ngứa, đau hoặc thậm chí là các vấn đề nghiêm trọng như sốc phản vệ hay phù phổi.
• Tình trạng sức khỏe của người bệnh: Những người có các vấn đề sức khỏe nền như bệnh tim, tiểu đường hoặc vấn đề về đông máu có thể có nguy cơ cao hơn về các tai biến khi tiêm tĩnh mạch.
• Đặc điểm của mạch máu: Cấu trúc và tính chất của mạch máu ở mỗi người có thể khác nhau, làm tăng nguy cơ gặp khó khăn hoặc tổn thương trong quá trình tiêm.
• Dáng vóc của người bệnh: Các yếu tố như cơ bắp, mỡ dưới da hoặc bất kỳ đặc điểm vóc dáng nào có thể tạo ra thách thức trong việc đặt và tiêm vào mạch máu.

Để giảm nguy cơ tai biến trong tiêm tĩnh mạch, quan trọng là thực hiện kỹ thuật tiêm chính xác, sử dụng dụng cụ tiêm an toàn và kiểm tra tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh trước khi tiêm.

Phương pháp xử lý tai biến tiêm tĩnh mạch

Khi thực hiện thủ thuật tiêm tĩnh mạch, có nhiều tai biến có thể xảy ra. Trong trường hợp gặp phải những tình huống này, việc xử lý kịp thời là quan trọng để ngăn chặn sự đau đớn và tránh các biến chứng. Một số sự cố thường gặp tai biến khi tiêm tĩnh mạch bao gồm:

Tắc kim

Khi kim tiêm đâm vào tĩnh mạch và máu đông lại tại đầu kim, tạo thành tắc kim tiêm, cách xử lý cần thực hiện là rút kim ra và thay thế bằng kim mới để tiếp tục quá trình tiêm thuốc.

Trong trường hợp tắc kim do lưu kim luồn, có thể sử dụng bơm tiêm nước muối. Nếu cần thiết, bơm tiêm heparin cũng có thể được sử dụng để giúp rút cục máu đông ra khỏi đường tiêm. Tuy nhiên, cần hết sức cẩn trọng để tránh bơm ngược nước muối hoặc heparin vào đường tiêm một cách vội vã, vì điều này có thể đẩy cục máu đông lớn vào cơ thể và gây tắc mạch máu. 

Điều này đặc biệt quan trọng trong trường hợp các mạch máu quan trọng như mạch tim hay mạch não, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh.

Nơi tiêm phồng lên

Khi kim tiêm xâm nhập vào tĩnh mạch và máu chảy vào bơm tiêm, tuy nhiên khi tiêm thuốc phần bơm tiêm có thể phồng lên do mũi vát của kim xâm nhập mạch hoặc làm vỡ tĩnh mạch.

Để xử lý tình trạng này:

• Không điều chỉnh mũi kim: Tránh cố gắng điều chỉnh mũi kim để tránh làm tăng phình thêm. Thay vào đó, hãy rút bỏ kim đó và thay thế bằng một kim mới.
• Hướng dẫn chườm lạnh vùng phù: Sau khi rút kim, hướng dẫn người bệnh chườm lạnh vùng phù để giảm đau. Sau đó, chườm ấm có thể được thực hiện để giúp máu tụ tan và thuốc được hấp thu nhanh chóng.
• Dặn người bệnh tiếp tục chườm ấm: Sau khi tiêm xong, khuyến khích người bệnh tiếp tục chườm ấm vùng máu tụ hoặc khu vực tiêm để giúp máu tụ tan nhanh hơn và giảm nguy cơ phình lên.

Người bệnh sốc và ngất

Đối với trường hợp tai biến khi tiêm truyền đặc biệt là khi người bệnh trải qua sốc, đối phó kịp thời là vô cùng quan trọng vì có thể gây ảnh hưởng đến tính mạng của người bệnh nếu không được xử trí đúng cách.

Nguyên nhân: Tai biến khi tiêm truyền có thể xuất phát từ tình trạng sốc, đặc biệt là sốc phản vệ. Nguyên nhân có thể do người bệnh trải qua tình trạng sợ hãi hoặc phản ứng thuốc sau khi tiêm.

Xử trí:

• Nếu do sốc thuốc: Cần thực hiện xử lý ngay theo phác đồ chống sốc phản vệ bao gồm việc tăng cường hỗ trợ hô hấp, cung cấp dung dịch nước muối sinh lý và theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu sốc.
• Nếu do sợ hãi của người bệnh: Hỗ trợ người bệnh bằng cách đưa anh/ chị nằm nghỉ tại chỗ, cung cấp ủ ấm và động viên tinh thần. Quan trọng nhất là theo dõi tình trạng của người bệnh trong khoảng 15-30 phút sau khi tiêm thuốc để đảm bảo không xuất hiện thêm các dấu hiệu hay biểu hiện của sốc.

Ngoài những tình trạng tai biến trên, tình trạng tắc mạch hay đâm nhầm vào động mạch có thể dẫn đến tai biến nghiêm trọng khi tiêm tĩnh mạch. Do vậy, chọn cơ sở y tế uy tín là cách phòng tránh được những sự cố đáng tiếc có thể xảy ra.

Biến chứng thường gặp sau khi tiêm

Biến chứng khi tiêm tĩnh mạch có thể gây hoại tử và đòi hỏi sự nhận biết và xử lý kịp thời. Một số loại thuốc, ban đầu được chỉ định để tiêm dưới da, nhưng trong quá trình tiêm có thể xảy ra cơ chệch mạch, dẫn đến tình trạng hoại tử. Các dấu hiệu nhận biết biến chứng bao gồm vùng tiêm trở nên nóng, đỏ và đau.

Ngoài ra, biến chứng nhiễm khuẩn toàn thân có thể xuất phát từ không vệ sinh sạch sẽ của dụng cụ tiêm, gây sốt và đau tại vùng tiêm.

Trên đây là một số thông tin về cách xử lý người bệnh gặp tai biến khi tiêm tĩnh mạch. Hi vọng rằng những chia sẻ này sẽ hữu ích và giúp bạn nhận biết, cũng như có phương hướng xử lý kịp thời trong trường hợp gặp sự cố tương tự.