Tại sao trẻ dễ bị nghẹn khi ăn?

Nghẹn khi ăn là một vấn đề thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn trẻ mới bắt đầu ăn dặm. Lý do dẫn đến tình trạng này rất đa dạng, từ sự phát triển chưa hoàn thiện của hệ tiêu hóa, khả năng nhai và nuốt cho đến các yếu tố liên quan đến loại thức ăn mà trẻ tiếp nhận. Việc hiểu rõ nguyên nhân tại sao trẻ dễ bị nghẹn khi ăn sẽ giúp cha mẹ và người chăm sóc có những biện pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời, tránh gây ra những sự cố đáng tiếc cho trẻ.

Tại sao trẻ dễ bị nghẹn khi ăn?

Nuốt nghẹn có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc biệt là các yếu tố liên quan đến vấn đề chức năng nuốt của thực quản hoặc các tình trạng bệnh lý gây cản trở. Hiểu rõ nguyên nhân giúp xác định biện pháp điều trị kịp thời và hiệu quả.

Nuốt nghẹn do rối loạn chức năng co bóp của thực quản

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến nuốt nghẹn là rối loạn chức năng co bóp của thực quản. Khi trẻ ham chơi, ăn uống quá vội vàng, không nhai kỹ hoặc nuốt miếng thức ăn quá to, thực quản không thể co bóp để đưa thức ăn vào dạ dày đúng cách, gây nghẹn. Những thức ăn có tính chất đặc, dai, nhầy và dính, như bánh trôi hay đồ ăn nguội, cũng có thể khiến việc nuốt gặp khó khăn.

Nuốt nghẹn do nguyên nhân bệnh lý

Một nguyên nhân khác có thể gây nuốt nghẹn là các bệnh lý tại thực quản, trong đó bệnh Basedow là một yếu tố quan trọng. Khi bị Basedow, tuyến giáp phình to có thể tạo áp lực lên thực quản, gây ra cảm giác nghẹn khi nuốt. Ngoài ra, các tình trạng như sẹo làm hẹp thực quản thường gặp sau khi bị bỏng thực quản do nhiệt hay hóa chất (axit, kiềm) cũng có thể gây khó khăn khi nuốt. Các khối u tại thực quản, bao gồm ung thư và u lành tính, cũng thường xuyên là nguyên nhân gây nuốt nghẹn, đặc biệt là ở người trưởng thành. Một số bệnh lý như viêm thực quản, dị vật mắc kẹt, túi thừa thực quản hay trào ngược dạ dày thực quản cũng có thể gây nên cảm giác nuốt nghẹn.

Các bệnh lý ngoài thực quản

Bên cạnh các vấn đề tại thực quản, nuốt nghẹn còn có thể do các bệnh lý khác gây áp lực lên thực quản. Các bệnh lý như bướu giáp lớn, các khối u phổi, hạch di căn ở vùng trung thất, và các tình trạng về tim như suy tim, phình mạch cũng có thể chèn ép vào thực quản, từ đó làm người bệnh gặp khó khăn khi nuốt.

Việc nhận diện đúng nguyên nhân tại sao trẻ dễ bị nghẹn khi ăn là rất quan trọng, giúp việc điều trị và quản lý bệnh trở nên hiệu quả hơn.

Biểu hiện trẻ bị nghẹn là như thế nào?

Thức ăn có thể gây tắc nghẽn ở cổ họng, thực quản, khí quản hoặc cả hai, gây nguy hiểm cho trẻ khi bị nghẹn. Nếu thức ăn tắc nghẽn thực quản, trẻ sẽ cảm thấy nuốt khó, cố nuốt mà không thể nuốt được, kèm theo các triệu chứng như nấc cụt và nôn oẹ khi ăn. Khi đó, thức ăn có thể sẽ di chuyển vào khí quản do phản xạ, khi nắp thanh môn mở ra để đẩy thức ăn xuống thực quản. Điều này sẽ làm trẻ có thể ho sặc sụa, thậm chí không thể nói được. Tùy vào mức độ tắc nghẽn, trẻ có thể gặp khó thở nghiêm trọng, hoặc trong trường hợp xấu nhất, có thể bị nghẹt thở.

Nếu thức ăn tắc nghẽn ở khí quản, tình trạng sẽ trở nên cực kỳ nguy hiểm. Khi này, trẻ sẽ gặp phải cảm giác thở khó khăn đột ngột, sắc mặt có thể chuyển đỏ tía rồi tím ngắt, thần sắc trở nên lờ đờ, cùng với triệu chứng nấc cụt. Khi khí quản bị tắc, không khí không thể vào phổi, dẫn đến tình trạng thiếu oxy rất nhanh. Nếu không được cấp cứu kịp thời, chỉ trong vài phút, tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng có thể làm cho trẻ gặp phải các vấn đề về thần kinh, tim mạch và trong trường hợp xấu nhất là tử vong.

Các phương pháp xử trí khi bị nghẹn

Khi trẻ bị nghẹn, điều quan trọng là phụ huynh phải cấp cứu nhanh chóng để tránh tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng, đồng thời phải biết cách xử trí kịp thời. Vì khí quản bị tắc, việc thở oxy qua mũi hoặc họng sẽ không có tác dụng. Mục tiêu chính là khẩn trương khai thông khí quản và đưa trẻ đi cấp cứu kịp thời.

Trường hợp trẻ bị nghẹn vẫn tỉnh táo, bạn cần để bé ngồi thoải mái và cúi người về phía trước một chút, giúp bé dễ dàng ho mạnh để đẩy vật cản ra khỏi đường thở. Khi ho, cơ thể sẽ tạo ra dòng khí mạnh mẽ giúp thức ăn hoặc vật cản bị đẩy ra ngoài, hoặc ít nhất sẽ tạo được một khe hở cho việc thở. Bên cạnh đó, bạn có thể đứng sau và dùng tay vỗ mạnh 4 cái liên tiếp vào giữa hai xương bả vai của họ, giúp hỗ trợ việc làm thông đường thở.

Ngoài ra, nếu có thể, bạn có thể ôm bé từ phía sau, để họ cúi người về phía trước, sau đó khoá hai tay lại vùng bụng và siết mạnh 4 lần theo chiều hướng lên trên. Điều này có tác dụng tạo áp lực, giúp thức ăn hoặc vật tắc thoát ra khỏi khí quản. Cần kiên nhẫn làm vài lần cho đến khi bé có thể thở lại bình thường.

Khi vật thể tắc nghẽn là thức ăn dính hoặc nhầy, như bánh trôi hoặc bánh gato, ngoài các cách cấp cứu thông thường, bạn cần phải để bé nằm nghiêng và dùng ngón tay kẹp hoặc móc thức ăn bị tắc ra khỏi miệng họ. Điều quan trọng nhất là tạo khe hở để đường thở được thông, giúp nạn nhân có thể hít thở lại bình thường. Việc xử trí khi người bị nghẹn phải được thực hiện ngay lập tức và cẩn thận để đảm bảo an toàn tính mạng cho bé.

Trẻ em dễ bị nghẹn khi ăn là điều bình thường, tuy nhiên, việc hiểu rõ các nguyên nhân tại sao trẻ dễ bị nghẹn khi ăn có thể giúp các bậc phụ huynh và người chăm sóc phòng ngừa tình trạng này một cách hiệu quả. Việc chú ý đến cách thức ăn uống, đặc biệt là chuẩn bị thức ăn phù hợp với khả năng nhai và nuốt của trẻ, sẽ góp phần giảm thiểu nguy cơ nghẹn. Chăm sóc đúng cách và tạo ra một môi trường ăn uống an toàn sẽ giúp trẻ phát triển tốt hơn, không bị ảnh hưởng bởi những tai nạn liên quan đến nghẹn.