Tê liệt cảm xúc là gì? Dấu hiệu tê liệt cảm xúc và cách khắc phục

Tê liệt cảm xúc không phải là một khái niệm xa lạ, nhưng ít ai thực sự nhận ra mình đang rơi vào trạng thái này. Trong cuộc sống bận rộn và nhiều áp lực, tê liệt cảm xúc ngày càng trở nên phổ biến. Điều đáng lo ngại là nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời, nó có thể dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng về sức khỏe tinh thần. Trong bài viết này, bạn hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu tê liệt cảm xúc và giải pháp khắc phục nhé!

Tê liệt cảm xúc là gì?

Tê liệt cảm xúc (Emotional Numbness) là trạng thái trong đó một người mất khả năng cảm nhận hoặc thể hiện cảm xúc một cách bình thường. Người bị tê liệt cảm xúc có thể cảm thấy trống rỗng, vô cảm hoặc không phản ứng trước các tình huống vốn dĩ gây ra cảm xúc mạnh như vui mừng, đau buồn hoặc sợ hãi.

Đây không phải là trầm cảm, vì người bị tê liệt cảm xúc thường không cảm thấy tuyệt vọng hay buồn bã. Thay vào đó, họ dần mất cảm xúc với mọi thứ, mất khả năng cảm nhận niềm vui hay đau khổ. Theo Journal of Psychiatric Research, khoảng 30% người trưởng thành từng trải qua trạng thái tê liệt cảm xúc do áp lực tâm lý kéo dài.

Một ví dụ điển hình là khi một người được thăng chức nhưng không cảm thấy vui mừng, hoặc khi chia tay nhưng không thấy đau buồn. Họ trở nên xa cách với chính cảm xúc của mình, đôi khi đến mức không thể biểu lộ tình cảm với người khác. Tình trạng này kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, làm suy giảm chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân dẫn đến tê liệt cảm xúc

Tê liệt cảm xúc có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm:

Áp lực trong cuộc sống

Công việc căng thẳng, áp lực tài chính và các vấn đề xã hội có thể khiến tâm trí bị quá tải. Khi bộ não liên tục phải đối phó với căng thẳng, nó có thể "tắt" các phản ứng cảm xúc để bảo vệ cơ thể khỏi kiệt sức.

Chấn thương tâm lý

Những mất mát trong quá khứ, như mất người thân, bị phản bội hoặc trải qua bạo lực tinh thần, có thể khiến não bộ hình thành cơ chế tự bảo vệ. Điều này dẫn đến việc vô thức “đóng băng” cảm xúc để tránh tổn thương thêm. Theo nghiên cứu của American Psychological Association, hơn 60% người từng trải qua chấn thương tâm lý có biểu hiện tê liệt cảm xúc.

Thói quen sống thiếu kết nối

Việc dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội thay vì giao tiếp trực tiếp có thể làm suy giảm khả năng kết nối cảm xúc. Thiếu sự tiếp xúc với thiên nhiên, các mối quan hệ thực tế cũng góp phần khiến con người trở nên xa cách với chính mình.

Yếu tố sinh học gây tê liệt cảm xúc

Sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine, serotonin có thể ảnh hưởng đến khả năng cảm nhận cảm xúc. Các rối loạn như rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), rối loạn lo âu hoặc trầm cảm ẩn cũng có thể gây ra tình trạng này.

Dấu hiệu tê liệt cảm xúc

Tê liệt cảm xúc biểu hiện qua nhiều dấu hiệu cụ thể. Người trải qua thường cảm thấy trống rỗng kéo dài. Sở thích cũ như đọc sách, xem phim không còn hấp dẫn. Một nghiên cứu từ Tạp chí Tâm lý học Lâm sàng (2024) ghi nhận, 62% trường hợp báo cáo mất hứng thú hoàn toàn.

Khó bày tỏ cảm xúc cũng là biểu hiện phổ biến khác của tê liệt cảm xúc. Người bệnh không xác định được mình đang vui, buồn hay tức giận. Điều này khác với trạng thái cảm xúc thông thường. Báo cáo của Hiệp hội Tâm lý Mỹ (APA, 2023), 1/3 người gặp vấn đề này trong các cuộc khảo sát.

Thêm một dấu hiệu tê liệt cảm xúc khác chính là phản ứng thờ ơ trước sự kiện quan trọng. Nghiên cứu từ Đại học Stanford (2024) cho thấy, 45% người trẻ dưới 35 tuổi có biểu hiện này.

Ngoài ra, người tê liệt cảm xúc còn thấy mệt mỏi tinh thần dù không làm việc nặng. Não bộ của họ rơi vào trạng thái “quá tải” mà không có nguyên nhân thể chất rõ ràng. Theo Tạp chí Y học Tâm thần (2025), 70% trường hợp liên quan đến mất cân bằng serotonin. Dấu hiệu này thường bị nhầm lẫn với kiệt sức thông thường.

Ảnh hưởng của tê liệt cảm xúc

Tê liệt cảm xúc có thể tác động tiêu cực đến mối quan hệ, sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống. Cụ thể là:

• Ảnh hưởng đến mối quan hệ: Người bị tê liệt cảm xúc có xu hướng thu mình, xa cách với gia đình và bạn bè. Họ không thể bày tỏ cảm xúc hoặc đồng cảm với người khác, khiến các mối quan hệ trở nên căng thẳng.
• Suy giảm sức khỏe tinh thần: Khi cảm xúc bị kìm nén trong thời gian dài, hệ thần kinh dễ bị rối loạn, ảnh hưởng đến giấc ngủ, sự tập trung và khả năng ra quyết định. Tê liệt cảm xúc cũng làm tăng nguy cơ trầm cảm, rối loạn lo âu và mất cân bằng cảm xúc. Một nghiên cứu của Đại học Y Harvard cho thấy, những người bị tê liệt cảm xúc có nguy cơ trầm cảm cao hơn 40% so với người bình thường.
• Mất động lực sống: Người mắc chứng này thường không còn hứng thú với công việc hay cuộc sống hàng ngày. Họ cảm thấy trống rỗng, mất phương hướng và không thể tìm thấy ý nghĩa trong những hoạt động trước đây từng yêu thích.

Giải pháp vượt qua tê liệt cảm xúc

Để khắc phục tình trạng tê liệt cảm xúc, cần áp dụng các biện pháp giúp tái kết nối với cảm xúc và cải thiện tâm lý. Nhận diện và chấp nhận cảm xúc là bước quan trọng để bắt đầu quá trình chữa lành. Bạn cần thừa nhận rằng bản thân đang gặp vấn đề để giảm căng thẳng và tạo động lực thay đổi.

Tiếp theo, hãy tìm lại kết nối với cuộc sống bằng những hoạt động đơn giản như tăng cường trò chuyện với người thân, tham gia các hội nhóm phù hợp với sở thích hoặc tham gia các hoạt động xã hội nhẹ nhàng.

Thực hành thiền, chánh niệm cũng là phương pháp hiệu quả để tái kết nối với cảm xúc. Việc tập trung vào hiện tại thông qua thiền định hoặc hít thở sâu giúp cơ thể thư giãn và cải thiện nhận thức về cảm xúc bên trong. Nếu tình trạng kéo dài hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, bạn cần tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý. Ngoài ra, xây dựng thói quen lành mạnh như ngủ đủ giấc, ăn uống cân bằng, hạn chế sử dụng mạng xã hội có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh thần.

Cuộc sống chỉ thực sự ý nghĩa khi bạn cảm nhận được nó, dù là niềm vui hay nỗi buồn. Bằng cách nhận diện dấu hiệu tê liệt cảm xúc, tìm kiếm sự hỗ trợ và khắc phục từng chút mỗi ngày, bạn hoàn toàn có thể tìm lại cảm xúc của chính mình.