Thành phần dinh dưỡng và lợi ích của rau năng với sức khỏe

Trong bữa ăn hàng ngày của người Việt, có nhiều loại rau dại ăn được nhưng luôn có một vị trí đặc biệt. Với hương vị thanh mát, rau năng là một trong số những loại rau đặc sản miền sông nước được ưa chuộng. Không chỉ ngon miệng, dễ ăn, loại rau này còn có giá trị dinh dưỡng cao. Sử dụng rau năng thường xuyên và đúng cách sẽ góp phần cải thiện sức khỏe và phòng ngừa nhiều bệnh tật.

Thành phần dinh dưỡng của rau năng

Cây rau năng (còn được biết đến với tên gọi năn bộp, năn ngọt, mã thầy) là một loại rau dân dã ở miền sông nước. Cây năng có tên khoa học là Eleocharis Dulcis, thuộc dòng họ cói. Đây là một loại cỏ thường mọc hoang dại trên mặt nước, và là loại thực vật bản địa của vùng nhiệt đới như châu Á, châu Phi và một phần châu Úc.

Rau năng được thu hái và sử dụng như một loại rau ăn sống hoặc chế biến nhiều món ăn trong ẩm thực miền Tây nước ta, nhất là ở các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau.

Hiện chưa có nghiên cứu chuyên sâu về thành phần dinh dưỡng cụ thể của rau năng. Nhưng dựa trên các nghiên cứu về các loại rau tương tự và kinh nghiệm dân gian, có thể tổng hợp một số thành phần dinh dưỡng chính trong 100g rau năng như sau:

• Nước: Rau năng chứa một lượng lớn nước, thường trên 90g trong 100g rau tươi.
• Chất xơ: Hàm lượng chất xơ trong rau năng khá cao, ước tính khoảng 2 - 3g.
• Carbohydrate: Lượng carbohydrate trong rau năng không cao, thường dưới 5g. Chủ yếu là các loại carbohydrate phức tạp, tiêu hóa chậm.
• Protein: Hàm lượng protein trong rau năng tương đối thấp, thường dưới 2g.
• Chất béo: Rau năng chứa rất ít chất béo, thường dưới 0.5g;
• Vitamin C: Ước tính có thể chứa từ 10 - 20mg;
• Kali: Ước tính có thể chứa từ 200 - 300mg;
• Sắt: Hàm lượng sắt trong rau năng có thể tương đương với một số loại rau xanh khác, khoảng 1 - 2mg;
• Canxi: Hàm lượng canxi trong rau năng có thể dao động từ 50 - 100mg;
• Vitamin nhóm B (B1, B2, B3), magie, các chất chống oxy hóa khác như polyphenol và flavonoid cũng có một lượng nhất định.

Trên đây chỉ là ước tính, hàm lượng dinh dưỡng cụ thể có thể thay đổi tùy thuộc vào giống rau, điều kiện canh tác, mùa vụ.

Lợi ích của rau năng đối với sức khỏe

Không chỉ là một món ăn dân dã ngon miệng, rau năn bộp còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ bảng thành phần dinh dưỡng khá phong phú. Dưới đây là một số lợi ích chính của rau năn bộp đối với sức khỏe:

Rau năng hỗ trợ chức năng tiêu hóa, miễn dịch

Rau năn bộp chứa nhiều chất xơ, giúp tăng cường nhu động ruột, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra trơn tru. Chất xơ này cũng là nguồn thức ăn lý tưởng cho lợi khuẩn đường ruột. Khi hệ tiêu hóa khỏe mạnh, khả năng miễn dịch của cơ thể cũng tăng lên. Nguyên nhân là vì có từ 70 - 80% miễn dịch của cơ thể nằm ở đường ruột.

Ngoài ra, rau năn bộp chứa vitamin C. Đây là một chất chống oxy hóa mạnh giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh và giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.

Rau năng tốt cho tim mạch

Thành phần dinh dưỡng của rau năng chứa kali. Kali giúp cân bằng lượng natri trong cơ thể, từ đó giúp giảm áp lực lên thành mạch máu và hạ huyết áp. Chất xơ của rau năng giúp giảm cholesterol xấu (LDL), từ đó giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và mắc bệnh tim mạch. Vitamin C có trong rau năng cũng giúp bảo vệ các tế bào trong hệ tim mạch.

Công dụng lợi tiểu, thanh nhiệt, giải độc của rau năng

Phần thân cây năng còn được coi là cây thuốc lợi tiểu tự nhiên, giúp thanh nhiệt, giải độc cơ thể. Rau năng chứa một lượng nước rất lớn (trên 90% trọng lượng). Việc tiêu thụ thực phẩm giàu nước giúp tăng lượng nước tiểu, từ đó thúc đẩy quá trình đào thải các chất cặn bã và độc tố ra khỏi cơ thể qua đường tiết niệu.

Kali trong cây năng giúp cân bằng lượng natri, thận hoạt động hiệu quả hơn nên có thể loại bỏ nước dư thừa và các chất độc hiệu quả. Một số giả thuyết cho rằng có thể có các flavonoid, saponin hoặc các chất chống oxy hóa khác có trong cây năng tác dụng lợi tiểu nhẹ.

Các lợi ích khác của rau năng

Ngoài những lợi ích sức khỏe trên đây, rau năng còn có một số công dụng khác.

Theo một số nghiên cứu, rau năn bộp chứa chất Puchiin có khả năng kháng một số loại vi khuẩn như E. coli và Enterobacter aerogenes.

Còn thân cây năng được dân gian sử dụng để hỗ trợ cầm máu. Theo Đông y, thân cây năng cũng hữu hiệu trong việc cầm máu cam, chảy máu chân răng. Tanin trong rau năng có khả năng kết tủa protein, tạo thành một lớp màng bảo vệ trên vết thương, giúp cầm máu vết thương. Một số khoáng chất như canxi và kẽm có trong cây năng cũng tham gia vào quá trình đông máu.

Cách sử dụng rau năng tốt cho sức khỏe

Mặc dù rau năng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng chúng ta cũng cần lưu ý một số vấn đề khi sử dụng loại rau này để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

• Mặc dù chất xơ trong rau năng rất tốt cho hệ tiêu hóa, nhưng việc ăn quá nhiều rau năng có thể gây ra tình trạng tiêu chảy, đầy bụng. Điều này là do chất xơ có tác dụng nhuận tràng mạnh, nếu sử dụng quá nhiều sẽ kích ứng đường ruột.
• Rau năng có tính mát, vì vậy những người có cơ địa lạnh, thường xuyên bị đau bụng, tiêu chảy do lạnh bụng nên hạn chế sử dụng loại rau này.
• Mặc dù chưa có nhiều nghiên cứu cụ thể về tác dụng của rau năng đối với phụ nữ mang thai, nhưng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé, các bà bầu nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
• Để đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm, khi chọn mua rau năng, bạn nên chọn những cây có lá xanh đậm, tươi tốt, không bị dập nát. Nên chọn những cây rau năng còn tươi, không bị úng nước.
• Như các loại rau trồng dưới nước khác, rau năng cũng có nguy cơ nhiễm ấu trùng giun sán, vi khuẩn hoặc kim loại nặng. Vì thế, trước khi nấu nướng, bạn cần rửa kỹ, ngâm nước muối khoảng 15 phút. Tốt nhất bạn nên ăn các món nấu chín từ rau năng, tránh ăn sống.

Rau năng là một loại rau xanh rất tốt cho sức khỏe. Với những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại, rau năng xứng đáng có mặt trong thực đơn hàng ngày của gia đình bạn. Tuy nhiên, như bất kỳ thực phẩm nào khác, rau năng cần được tiêu thụ đúng cách và với lượng hợp lý để tránh tác dụng phụ.