Thời điểm tốt nhất để bổ sung sắt là khi nào?

Sắt là một vi chất thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hồng cầu và vận chuyển oxy trong cơ thể. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng việc bổ sung sắt không chỉ phụ thuộc vào liều lượng mà còn bị ảnh hưởng lớn bởi thời điểm sử dụng. Vậy thời điểm tốt nhất để bổ sung sắt là khi nào?

Thời điểm tốt nhất để bổ sung sắt là khi nào?

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, buổi sáng thường là thời điểm lý tưởng để bổ sung sắt, đặc biệt là khi uống lúc bụng đói. Một nghiên cứu được thực hiện trên phụ nữ bị thiếu máu do thiếu sắt đã chỉ ra rằng những người uống viên bổ sung sắt vào buổi sáng hấp thụ khoáng chất này tốt hơn so với những người uống vào buổi chiều. Lý do là vào buổi sáng, dạ dày trống rỗng, tạo điều kiện thuận lợi để cơ thể hấp thụ sắt tối ưu mà không bị cản trở bởi các yếu tố khác, chẳng hạn như thức ăn hoặc một số loại đồ uống như trà hoặc cà phê.

Tuy nhiên, không phải tất cả các nghiên cứu đều chỉ ra sự khác biệt rõ rệt giữa việc uống sắt vào buổi sáng và buổi tối. Một số nghiên cứu cho thấy thời gian uống không ảnh hưởng đáng kể đến khả năng hấp thụ sắt của cơ thể. Điều này phụ thuộc nhiều vào thói quen sinh hoạt và sự thoải mái của mỗi người. Ví dụ, một số người cảm thấy dễ chịu hơn khi uống sắt vào buổi tối, đặc biệt là những người bị tác dụng phụ như buồn nôn hoặc đau dạ dày nếu uống khi bụng đói vào buổi sáng.

Có nên bổ sung sắt cách ngày?

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy việc uống sắt cách ngày có thể mang lại nhiều lợi ích hơn so với việc sử dụng hàng ngày.

Nghiên cứu cho thấy, bổ sung sắt cách ngày giúp cải thiện khả năng hấp thụ sắt, với mức hấp thụ tăng từ 40% đến 50% so với khi uống sắt liên tục hàng ngày. Điều này được giải thích bởi cơ chế điều hòa hấp thụ sắt trong cơ thể. Khi uống sắt hàng ngày, nồng độ hepcidin, một loại hormone kiểm soát hấp thụ sắt có xu hướng tăng cao, khiến cơ thể giảm khả năng hấp thụ khoáng chất này. Việc giãn cách thời gian giữa các lần bổ sung giúp giảm mức hepcidin, từ đó cải thiện hiệu quả hấp thụ.

Ngoài ra, phương pháp uống sắt cách ngày còn được đánh giá là ít gây tác dụng phụ lên đường tiêu hóa hơn. Nhiều người khi sử dụng các chất bổ sung sắt liên tục có thể gặp phải các vấn đề như đau dạ dày, buồn nôn, đầy bụng hoặc táo bón. Với việc bổ sung cách ngày, nguy cơ xuất hiện các tác dụng phụ này được giảm thiểu, mang lại sự thoải mái và thuận tiện hơn trong quá trình sử dụng. Điều này đặc biệt hữu ích đối với những người có cơ địa nhạy cảm hoặc những người gặp khó khăn khi dung nạp sắt.

Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp với phương pháp uống sắt cách ngày. Phương pháp này có thể không đáp ứng đủ nhu cầu sắt đối với những người bị thiếu máu do thiếu sắt nghiêm trọng, bởi họ cần lượng sắt cao hơn để nhanh chóng cải thiện tình trạng thiếu hụt. Trong những trường hợp này, bác sĩ thường khuyến nghị bổ sung sắt hàng ngày kết hợp với chế độ ăn giàu sắt để đạt hiệu quả nhanh chóng.

Hiện nay, các nghiên cứu về phương pháp bổ sung sắt cách ngày vẫn đang được tiếp tục nhằm xác định các nhóm đối tượng phù hợp và tối ưu hóa liệu trình bổ sung. Do đó, trước khi quyết định sử dụng sắt theo cách này, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể, mức độ thiếu hụt sắt và nhu cầu cá nhân của bạn để đưa ra phương pháp bổ sung hiệu quả nhất.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hấp thụ sắt

Sự hấp thụ sắt trong cơ thể phụ thuộc vào loại sắt bổ sung, thực phẩm dùng kèm, đến các tình trạng sức khỏe cụ thể của mỗi người:

Loại sắt bổ sung

Các loại sắt trong thực phẩm bổ sung thường tồn tại dưới dạng sắt (II) và sắt (III), với nhiều hợp chất phổ biến như sắt sulfat, sắt gluconat, sắt fumarate, và sắt bisglycinate. Nghiên cứu cho thấy sắt (II) dễ hấp thụ hơn sắt (III) vì nó ít bị ảnh hưởng bởi quá trình tiêu hóa phức tạp. Vì vậy, khi lựa chọn thuốc bổ sung, hãy kiểm tra nhãn sản phẩm để biết loại sắt có trong thành phần.

Thực phẩm dùng cùng sắt

Sắt được hấp thụ tốt nhất khi bụng đói, nhưng một số người có thể cần dùng cùng thức ăn để giảm tác dụng phụ. Trong trường hợp này, cần tránh các thực phẩm giàu canxi như sữa và các sản phẩm từ sữa, vì canxi cạnh tranh với sắt trong quá trình hấp thụ ở ruột.

Ngoài ra, các hợp chất phytates và polyphenol, thường có trong ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh và cà phê, cũng ức chế sự hấp thụ sắt. Để cải thiện hiệu quả, nên dùng sắt cùng với thực phẩm giàu vitamin C, như cam, chanh, hoặc các loại quả mọng, vì vitamin C có khả năng tăng cường hấp thụ sắt. Protein từ động vật cũng hỗ trợ quá trình này.

Các thực phẩm bổ sung khác

Một số loại thực phẩm bổ sung khác có thể cản trở quá trình hấp thụ sắt. Các chất bổ sung chứa canxi hoặc phốt pho nên được dùng cách xa sắt ít nhất hai giờ. Điều này là do canxi và sắt cạnh tranh trong quá trình hấp thụ, trong khi phốt pho có thể liên kết với sắt, làm giảm hiệu quả hấp thụ.

Thuốc kháng axit, thường chứa canxi, cũng làm tăng nguy cơ giảm hấp thụ sắt. Nếu cần thiết, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để sắp xếp lịch uống phù hợp.

Tương tác với thuốc

Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ sắt. Các thuốc như levodopa (dùng trong bệnh Parkinson), levothyroxin (điều trị các vấn đề tuyến giáp), và thuốc ức chế bơm proton (PPI - điều trị trào ngược axit) đều có khả năng làm giảm hấp thụ sắt. Ngoài ra, sắt cũng tương tác với một số kháng sinh như tetracycline và ciprofloxacin. Để tránh những tương tác này, các thuốc này nên được dùng cách xa thời gian uống sắt ít nhất hai giờ.

Độ pH của dạ dày

Môi trường axit của dạ dày rất quan trọng để sắt được hấp thụ hiệu quả. Tuy nhiên, các thuốc PPI có thể làm giảm độ axit, khiến khả năng hấp thụ sắt giảm sút. Ngược lại, vitamin C hỗ trợ tăng độ axit trong dạ dày, giúp cải thiện hiệu quả hấp thụ. Vì thế, sử dụng thực phẩm giàu vitamin C hoặc uống viên sắt cùng với nước cam là cách hữu ích.

Tình trạng sức khỏe cụ thể

Một số tình trạng sức khỏe có thể gây khó khăn trong việc hấp thụ sắt. Các bệnh như Celiac, viêm tụy mạn tính, Crohn, hoặc nhiễm khuẩn H. pylori làm ảnh hưởng đến niêm mạc ruột, làm giảm khả năng hấp thụ sắt. Ngoài ra, những người đã trải qua phẫu thuật cắt ruột hoặc có tổn thương ruột cũng có nguy cơ hấp thụ kém. Trong những trường hợp này, cần có sự theo dõi và hỗ trợ y tế phù hợp.

Bổ sung sắt đúng thời điểm không chỉ giúp cơ thể hấp thụ tối đa lượng sắt cần thiết mà còn giảm thiểu nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung sắt và hãy lắng nghe cơ thể, chọn thời điểm phù hợp, và xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh để đảm bảo sức khỏe.