Thông tin chi tiết về vi khuẩn Bacillus cereus

Vi khuẩn Bacillus cereus là thủ phạm của nhiều trường hợp ngộ độc thực phẩm. Tuy không gây ảnh hưởng đến tính mạng nhưng những gì vi khuẩn Bacillus cereus gây ra qua đường ăn uống ảnh hưởng không hề nhỏ đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Giới thiệu về vi khuẩn Bacillus cereus

Hiện diện ở mọi nơi trong môi trường sống của chúng ta. Vi khuẩn Bacillus cereus là một trong những tác nhân chính gây ngộ độc thực phẩm ở người. Cách thức gây ngộ độc sẽ được giải thích trong bài viết dưới đây.

Vi khuẩn Bacillus cereus là gì?

Bacillus cereus là loại vi khuẩn gram dương, xuất hiện trong mọi nơi của môi trường sống như đất, cây cỏ và đặc biệt là trong thực phẩm. Nó được xem là tác nhân gây ngộ độc thực phẩm hàng đầu chỉ sau Salmonella (vi khuẩn thương hàn). Tuy đa số trường hợp ngộ độc thực phẩm do Bacillus cereus thường nhẹ và tự khỏi nhưng bệnh do Bacillus cereus vẫn được xem là mối nguy hiểm đáng kể với sức khỏe và là điều đáng quan tâm của ngành công nghiệp thực phẩm.

Bacillus cereus gây bệnh bằng cách tiết độc tố có thể gây nôn và tiêu chảy. Ngoài ra chúng còn có độc tố hemolysin, phospholipase và protease gây hoại tử mô thậm chí gây tổn thương cơ quan.

Các loại độc tố của vi khuẩn Bacillus cereus

Theo Cục Quản Lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), vi khuẩn Bacillus cereus tiết ra 2 loại độc tố chính gây ra các loại bệnh khác nhau.

• Loại độc tố gây tiêu chảy: Được vi khuẩn giải phóng ở ruột non gây ra tình trạng tiêu chảy, buồn nôn và chuột rút nhưng lại hiếm khi gây nôn. Các triệu chứng thường xuất hiện từ 6 - 15 tiếng sau khi ăn phải thực phẩm chứa vi khuẩn. Các triệu chứng sẽ giảm dần sau khoảng 1 ngày.
• Loại độc tố gây nôn: Được vi khuẩn tiết ra trong thực phẩm. Đặc biệt chứa nhiều trong thực phẩm giàu tinh bột như gạo, khoai tây, trái cây,... Chất độc này gây nôn và và buồn nôn trong khoảng 30 phút - 6 tiếng sau khi tiêu thụ thực phẩm ô nhiễm. Các triệu chứng này cũng sẽ giảm dần sau khoảng 1 ngày,

Cơ chế gây ngộ độc thực phẩm của vi khuẩn Bacillus cereus

Thông thường vi khuẩn Bacillus cereus khó gây bệnh cho người vì trong hệ tiêu hóa của chúng ta được bảo vệ bởi các vi khuẩn có lợi như Bacillus, tuy nhiên khi chúng ta ăn phải một lượng lớn thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn Bacillus cereus (ước tính khoảng 1 triệu con) sẽ làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

Khi gặp điều kiện không thuận lợi, vi khuẩn Bacillus cereus chuyển sang dạng bào tử. Đây là dạng giúp vi khuẩn được bảo vệ trong điều kiện khó khăn như nhiệt độ nấu ăn. Khi quay lại điều kiện thuận lợi, nó chuyển lại thành dạng vi khuẩn hoạt động như bình thường.

Một đặc tính khác giúp nó có thể phát triển tốt hơn là Bacillus cereus là vi khuẩn gram dương, nên nó không nhạy cảm với các kháng sinh hay dùng cho tiêu chảy như quinolone, cefalosporine,... Điều này khiến bệnh nhân dễ uống kháng sinh không phù hợp, làm tình trạng bệnh nặng hơn.

Chẩn đoán và điều trị ngộ độc thực phẩm do Bacillus cereus

Theo Viện sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), có thể chẩn đoán ngộ độc thực phẩm do Bacillus cereus bằng cách kiểm tra chất nôn của bệnh nhân để tìm vi khuẩn gây bệnh, sau đó ghép các chủng tìm thấy trong mẫu với nguồn thực phẩm ô nhiễm hoặc các chủng đã biết gây bệnh

Để loại bỏ sự nhiễm trùng, nghỉ ngơi và cung cấp nước đầy đủ là cách tốt nhất để cơ thể tự loại bỏ vi khuẩn gây bệnh. Thông thường trong vòng một ngày, cơ thể đã có thể tự loại bỏ sự ngộ độc.

Trong trường hợp bệnh tiến triển nặng hơn, có thể gây ra các biến chứng như viêm màng não vô khuẩn, hoại tử, viêm mô tế bào,.. Tuy nhiên trường hợp này chỉ hay gặp ở những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương, hay những người vừa phẫu thuật, người sử dụng thuốc đường tiêm tĩnh mạch.

Nếu yêu cần phải điều trị y tế, các bác sĩ sẽ tập trung điều trị triệu chứng như truyền nước, hay sử dụng các loại kháng sinh như vancomycin khi vi khuẩn bám vào đường tiêu hóa quá lâu.

Điều nên làm để phòng ngừa ngộ độc thực phẩm

Sau đây là những điều bạn nên làm để phòng tránh ngộ độc thực phẩm:

• Giữ thực phẩm ở nhiệt độ thích hợp, nóng trên 60 độ C và lạnh dưới 4 độ C.
• Cần hâm nóng hoặc đông lạnh bất kỳ loại thực phẩm nào để quá 2 giờ trong điều kiện thường có thể không giúp ngăn ngừa ngộ độc.
• Hâm nóng nhiệt độ trên 74 độ C trong ít nhất 15 giây trước khi ăn.
• Các nguyên liệu làm món nguội, món lên men cần được chọn lọc kỹ, rửa sạch.
• Khi xảy ra trường hợp độ độc, cần vệ sinh, tẩy trùng lại nhà bếp và dụng cụ làm bếp.
• Giữ vệ sinh khu vực chế biến, dụng cụ bảo quản, chế biến thực phẩm luôn sạch sẽ để hạn chế sự tồn tại và phát triển của vi khuẩn.
• Nếu nghi ngờ thực nào bị ô nhiễm, chúng ta nên bỏ ngay và tuyệt đối không cố gắng sử dụng.

Vi khuẩn Bacillus cereus không quá nguy hiểm đối với sức khỏe, nhưng nó có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe hệ tiêu hóa và khiến cho chất lượng cuộc sống bị giảm sút. Hi vọng bài viết vừa rồi cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin cần thiết về vi khuẩn Bacillus cereus và các cách phòng tránh ngộ độc thực phẩm hiệu quả. 

Xem thêm: 

• Các triệu chứng và dấu hiệu khi bị nhiễm vi khuẩn tả
• Vi khuẩn HIB nguy hiểm thế nào? Một số cách phòng ngừa vi khuẩn HIB