Tìm hiểu về phác đồ điều trị Zona thần kinh hiện nay

Bệnh Zona thần kinh thần kinh kéo dài có thể dẫn đến một số biến chứng như đau sau Zona thần kinh làm giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Ngoài ra, bệnh Zona thần kinh còn có thể tạo ra vấn đề về hệ thống thần kinh, gây ra viêm não hay viêm tủy sống. Việc chăm sóc và điều trị đúng theo phác đồ điều trị Zona thần kinh rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng và tăng cơ hội phục hồi nhanh chóng.

Bệnh Zona thần kinh là gì?

Bệnh Zona thần kinh thần kinh, hay còn được gọi là herpes zoster. Đây là một bệnh nhiễm trùng gây ra bởi virus Varicella zoster (VZV), cùng một loại virus gây bệnh thủy đậu. Sau khi mắc bệnh thủy đậu, virus VZV tiềm ẩn trong cơ thể và có thể tái hoạt động sau nhiều năm, dẫn đến bệnh Zona thần kinh.

Các triệu chứng chính của bệnh Zona thần kinh bao gồm các ban đỏ, mụn nước, và bọng nước tập trung thành đám hoặc thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên. Bệnh này thường xuất hiện ở một bên của cơ thể, theo đường dọc theo một hoặc vài dây thần kinh.

Bệnh Zona thần kinh thần kinh thường gặp ở những người già do hệ thống miễn dịch giảm sút theo tuổi tác. Bệnh này cũng thường gặp ở những người có hệ thống miễn dịch suy giảm, như người nhiễm HIV/AIDS, người đang nhận điều trị ung thư, hoặc người dùng các loại thuốc làm giảm chức năng miễn dịch.

Bệnh Zona thần kinh có thể gây đau rất mạnh và thậm chí làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đối với những người có nguy cơ cao, có thể được đề xuất tiêm vắc xin để giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc giảm đau khi đã mắc bệnh. Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc ai đó có thể mắc bệnh Zona thần kinh, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị theo đúng chuẩn phác đồ điều trị Zona thần kinh.

Chẩn đoán bệnh Zona thần kinh

Chẩn đoán bệnh Zona thần kinh chủ yếu dựa vào thông tin lâm sàng và các phương pháp cận lâm sàng.

Lâm sàng

Bắt đầu từ tiền triệu chứng, bệnh thường xuất hiện với các cảm giác bất thường như bỏng, nóng rát, châm chích, tê, và đau, đặc biệt là vào đêm. Một số trường hợp còn có dị cảm ở một vùng hoặc nhiều dây thần kinh trong khoảng 1-5 ngày. Các triệu chứng này thường đi kèm với nhức đầu, sợ ánh sáng và khó chịu, được coi là thời kỳ virus lan truyền dọc theo dây thần kinh.

Khi bệnh phát triển, giai đoạn khởi phát thường diễn ra trong khoảng nửa ngày đến một ngày sau, trên vùng da có dấu hiệu tiền triệu xuất hiện những mảng đỏ, hơi nề nhẹ, có đường kính khoảng vài cm. Những mảng này gồm gờ cao hơn mặt da và sắp xếp dọc theo đường phân bố thần kinh, dần dần nối với nhau thành dải hoặc thành vệt.

Giai đoạn toàn phát của bệnh thường bắt đầu vài ngày sau, với mụn nước và bọng nước xuất hiện trên những mảng đỏ da. Những mụn này có thể tập trung thành đám giống như chùm nho, lúc đầu căng trước khi vỡ, sau đó hóa mủ và dần dần vỡ để tạo ra đóng vảy. Thời gian từ khi phát tổn thương đến khi lành sẹo thường kéo dài khoảng 2-4 tuần.

Vị trí của bệnh thường chỉ xuất hiện ở một bên, không vượt quá đường giữa cơ thể, và tuân theo đường phân bố của một dây thần kinh ngoại biên. Tuy nhiên, cũng có trường hợp cá biệt mà bệnh có thể ảnh hưởng cả hai bên hoặc lan tỏa. Hạch bạch huyết vùng lân cận thường sưng to.

Triệu chứng cơ năng của bệnh bao gồm đau xuất hiện sớm, có thể trước cả khi xuất hiện tổn thương ngoài da, và luôn thay đổi trong suốt quá trình bệnh tiến triển. Mức độ đau rất đa dạng, từ cảm giác rát bỏng, âm ỉ tại chỗ đến đau nặng như kim châm, giật từng cơn. Đối với người già, triệu chứng đau có thể kéo dài và xuất hiện hàng năm sau khi tổn thương ngoài da đã lành sẹo, được gọi là đau sau Zona thần kinh.

Ngoài ra, còn các rối loạn khác như rối loạn bài tiết mồ hôi, vận mạch, và phản xạ dựng lông, mặc dù hiếm khi gặp.

Cận lâm sàng

Các phương pháp cận lâm sàng như chẩn đoán tế bào Tzanck, nuôi cấy virus, xét nghiệm PCR với bệnh phẩm trong dịch và các mô, cùng xét nghiệm HIV cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình chẩn đoán bệnh Zona thần kinh.

Phác đồ điều trị Zona thần kinh

Đối với điều trị bệnh Zona thần kinh, mục tiêu chính là làm liền tổn thương, giảm đau và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là phác đồ điều trị Zona thần kinh cụ thể cho các trường hợp khác nhau:

Điều trị phòng ngừa những cơn đau nhức ban đầu

Việc bắt đầu điều trị Acyclovir ngay từ những giờ đầu sau khi xuất hiện các triệu chứng có thể giúp giảm đau và ngăn chặn sự lan truyền của virus.

Corticoid có thể được sử dụng để giảm đau trong giai đoạn cấp tính của bệnh Zona thần kinh. Tuy nhiên, sử dụng corticoid cần thận trọng và chỉ dùng trong thời gian ngắn, đặc biệt là ở người lớn tuổi. Chống chỉ định cho người nhiễm khuẩn cấp hoặc bán cấp, cao huyết áp, tiểu đường, hay các vấn đề về máu, do có thể gây tăng nguy cơ nhiễm khuẩn và tăng nguy cơ các vấn đề sức khỏe khác.

Trường hợp không biến chứng và ở người không bị suy giảm miễn dịch

Điều trị tại chỗ: Sử dụng các chất bôi như hồ nước, dung dịch màu milian, castellani, mỡ acyclovir, mỡ kháng sinh nếu có nhiễm khuẩn.

Điều trị toàn thân: Thuốc kháng virus như Acyclovir (800mg x 5 lần/ngày trong 7-10 ngày), Famciclovir (500mg mỗi 8 giờ x 7 ngày), hoặc Valacyclovir (1000mg mỗi 8 giờ x 7 ngày) có thể được sử dụng. Ngoài ra, khám sức khỏe có thể kết hợp sử dụng kháng sinh chống bội nhiễm, thuốc giảm đau, kháng viêm, an thần, và sinh tố nhóm B ở liều cao. Đối với đau dai dẳng, các phương pháp như bôi kem chứa lidocain và prilocain, kem capsaicin, lidocain gel, uống thuốc chống trầm cảm, phong bế thần kinh, và vật lý trị liệu có thể được áp dụng. Corticoid cũng có thể được sử dụng để giảm đau trong giai đoạn cấp tính.

Trường hợp suy giảm miễn dịch hay tổn thương lan rộng

Trong trường hợp này, người bệnh có thể được tiêm tĩnh mạch Acyclovir 30mg/kg/ngày, chia 3 lần x 7 ngày hoặc tiếp tục đến khi thương tổn đã đóng vảy. Đối với tổn thương ở mắt, việc kết hợp khám chuyên khoa mắt và điều trị Acyclovir đường tĩnh mạch là quan trọng.

Đau sau Zona thần kinh (PHN): PHN là hiện tượng đau dai dẳng trên 1 tháng, thậm chí hàng năm sau khi Zona thần kinh đã lành sẹo. Nguyên nhân là do vi khuẩn gây viêm, hoại tử và xơ hóa tại các vị trí đầu mút thần kinh. Điều trị và dự phòng PHN bao gồm sử dụng thuốc kháng virus sớm, amitriptylin, carbamazepin, gabapentin, pregabalin và bôi kem chứa lidocain và prilocain tại chỗ. Các thuốc có thể được sử dụng một cách có hiệu quả khi liều lượng được điều chỉnh đúng cách để giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cần tuân theo đúng chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Bệnh nhân không được tự ý dùng thuốc, tăng liều hoặc giảm liều dùng thuốc mà chưa có sự đồng ý của bác sĩ điều trị.

Để điều trị tốt nhất cho bệnh nhân, việc đưa ra phác đồ điều trị Zona thần kinh chuẩn để thực hiện giúp cho các bác sĩ có định hướng chăm sóc cho người bệnh. Khi gặp các triệu chứng điển hình của bệnh lý này, cần thăm khám và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán và điều trị từ sớm.

Việc phòng bệnh zona thần kinh rất quan trọng, hiện Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã có đặt trước vắc xin Shingrix - Vắc xin được khuyến cáo phòng ngừa bệnh lý Zona thần kinh do chủng Herpes Zoster gây nên. Đây là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.