Tuyến thượng thận là gì? Tìm hiểu các bệnh lý liên quan đến tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận là một trong những bộ phận đóng vai trò quan trọng với sự tồn tại của cơ thể. Tuy nhiên, rất ít người hiểu rõ về bộ phận này và các vấn đề bệnh lý liên quan đến tuyến thượng thận. Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

Tuyến thượng thận là gì?

Tuyến thượng thận là tuyến nội tiết có vai trò vô cùng quan trọng đối với hoạt động sống của cơ thể. Bộ phận này trực tiếp sản xuất ra nhiều loại hormone như: Hormone adrenaline, steroid aldosterone, catecholamine, cortisol,... Những hormone này tham gia trực tiếp vào quá trình chuyển hóa phức tạp giúp điều hòa huyết áp động mạch, duy trì sự sống của cơ thể. 

Hai bên thận mỗi bên đều tồn tại một tuyến thượng thận ở phía trên. Chúng đều được phân chia thành 3 cùng khác nhau đó là: Vùng vành glomerulosa, fasciculata và reticularis. 

Sự tăng tiết tố của các tuyến nội tiết tố do u tuyến thượng thận đều có thể khiến cơ thể gặp phải các bệnh lý khó có thể điều trị triệt để bằng nội khoa.

Vị trí của tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận có vị trí nằm sâu sau phúc mạc. Như đã nói, mỗi bên thận sẽ có tuyến thượng thận ở trên đầu. Kích thước của mỗi tuyến này bằng quả óc chó. Mỗi tuyến đều có phần bên ngoài (được gọi là phần vỏ thượng thận) và phần bên trong (tủy thượng thận). 

Tại đây, các tế bào khác nhau của tuyến thượng thận đảm nhận vai trò tạo ra các hormone khác nhau. Chúng cùng tác động và hoạt động giúp duy trì sự sống của con người.

Cấu tạo của tuyến thượng thận

Cấu tạo của tuyến thượng thận được chia làm hai miền khác nhau là miền vỏ và miền tủy. 

Miền vỏ

Miền vỏ được cấu tạo bao gồm 3 lớp là lớp cầu, lớp sợi và lớp lưới. Chúng giúp sản xuất các hormone glucocorticoids, mineralocorticoids, androgens.

• Lớp cầu (lớp ngoài): Đây là lớp giúp tiết ra hormone điều hòa các loại muối khoáng (chất điện giải cơ thể). Trong đó, quan trọng nhất có thể kể đến hormone aldosterone. Những thành phần này có tác dụng giữ ion Na+ và giúp thải K+ có trong máu, đồng thời điều hòa huyết áp cho cơ thể.
• Lớp sợi (lớp giữa): Lớp này giúp tiết ra hormone điều hòa đường huyết hiệu quả. Một trong số các hormone đó là Cortisol, đây là hormone quan trọng có tác dụng chuyển hóa glucose từ protein và lipit.
• Lớp lưới (lớp trong): Lớp này có vai trò tiết ra loại hormone giúp điều hòa sinh dục nam tính. Trong đó, hormone Androgen là hormone chính. Loại hormone này có tác dụng trực tiếp đến sự phát triển đặc tính sinh lý phái nam. Đến tuổi dậy thì, Androgen và hormone tinh hoàn (testosterone) kích thích bộ phận sinh dục nam phát triển. Loại hormone này cũng có thể được tiết ra ở nữ. Nếu trong thai kỳ, sản phụ tiết nhiều có thể khiến thai nhi phát triển tính nam (các cơ quan sinh sản thể hiện rất giống với nam giới).

Miền tủy

Miền tủy là miền được xếp vào bộ phận thuộc về hệ thần kinh giao cảm. Khi kích thích, các tế bào tuyến thượng thận tiết ra adrenalin và noradenalin. Những hormone này có tác dụng thần kinh giao cảm hiệu quả. Tuy nhiên, hiệu quả của nó chỉ kéo dài hơn 10 lần bởi chúng bị phân hủy chậm hơn các chất truyền tin. Hormone này cũng có tác dụng khiến làm tăng nhịp tim, tăng lực co tim, nhịp thở tăng, giãn phế quản, tăng huyết áp, đường huyết. 

Vai trò của tuyến thượng thận trọng cơ thể

Như đã biết, tuyến thượng thận có vai trò tiết ra các hormone quan trọng. Các hormone này được enzyme chuyển hóa bên trong tuyến thượng thận cũng như các bộ phận khác của cơ thể. Chúng đều có nhiệm vụ, vai trò cần thiết cho hoạt động sống của cơ thể. Một số vai trò chi tiết của các hormone quan trọng do tuyến thượng thận sản xuất có thể kể đến như:

Corticosteroid

Corticosteroid là một trong những nhóm các hormone steroid được sản xuất bởi vỏ tuyến thượng thận. Ttong đó các hormone được đặt tên theo từng chức năng như:

• Mineralocorticoids được sản xuất từ vành glomerulosa có tác dụng nhằm điều hòa huyết áp và cân bằng điện giải.
• Aldosterone được sản xuất như một loại chất khoáng có tác dụng cân bằng muối và lượng máu cho cơ thể. Bên cạnh đó, hormone này cũng có tác động lên ống ngoại biên. Nó giúp cơ thể tăng tái hấp thu natri, đồng thời đào thải kali và hydro. Aldosterone có vai trò rất quan trọng đối với việc điều hòa huyết áp trong các hoạt động của cơ thể.
• Glucocorticoids là hormone được biết đến bởi nó có tác dụng giúp tăng lưu thông glucose, tham gia vào quá trình trao đổi chất. Glucocorticoids cũng có tác dụng nhằm điều chỉnh nồng độ đường trong máu hiệu quả, giúp ức chế hệ miễn dịch, chống viêm.
• Cortisol được tiết ra bởi tuyến thượng thận có khả năng tạo ra các hormone đáp ứng với các loại hormone khác có trong miền vỏ của tuyến thượng thận. Cortisol trong cơ thể được giải phóng không đều, tùy thời gian Cortisol sẽ có nồng độ cao nhất vào buổi sáng và thấp nhất vào buổi tối.
• Glucocorticoids cortisol và cortisone được tổng hợp và hình thành trong vành fasciculata. Các hormone này có tác dụng điều hòa chuyển hóa và ức chế các hoạt động của hệ thống miễn dịch.

Chất dẫn truyền thần kinh

Chất dẫn truyền thần kinh là một trong những vai trò không thể không nhắc đến của tuyến thượng thận. Trong đó, chất dẫn truyền thần kinh chủ yếu là các loại hormone epinephrine và norepinephrine, adrenaline và noradrenaline. Tuyến thượng thận có nhiệm vụ giúp hầu hết các adrenaline lưu thông thuận lợi trong cơ thể. Chỉ có một lượng noradrenaline nhất định được phép lưu hành. Các loại hormone này đều được giải phóng từ miền tủy của tuyến thượng thận.

Đối với hai hormone adrenaline và noradrenaline hoạt động chủ yếu tại adrenoreceptors trên toàn cơ thể. Chúng có tác dụng giúp tăng huyết áp, nhịp tim. Đồng thời, các hormone cũng tham gia trực tiếp vào các phản ứng đấu tranh giúp các bộ phận của cơ thể trở nên đặc trưng hơn.

Androdens

Androgens là một trong những hormone quan trọng. Hormone này được sản xuất từ lớp trong cùng của vỏ não và vành reticularis của tuyến thượng thận. Nội tiết tố androgen sẽ được tổng hợp và chuyển đổi thành hormone giới tính. Nó có đầy đủ các chức năng trong tuyến sinh dục và các bộ phận cơ thể khác.

Các bệnh liên quan đến tuyến thượng thận

Tương tự như các bộ phận các trên cơ thể, bất cứ hoạt động bất thường nào xảy ra ở tuyến thượng thận sẽ gây ra các vấn đề về sức khỏe. Một số các bệnh lý liên quan đến tuyến thượng thận có thể kể đến như:

Bệnh Addison

Bệnh Addison hay còn gọi là bệnh suy tuyến thượng thận. Đây là một trong những bệnh lý rối loạn hiếm gặp ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của con người. Bệnh này xảy ra ở bất kỳ các lứa tuổi nào và thường có tiến triển thầm lặng khiến vỏ thận suy giảm chức năng dẫn đến nguy hại đến cơ thể. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh lý Addison ở người là do vỏ thượng thận không có khả năng sản xuất đủ cortisol và aldosterone.

Bệnh suy tuyến thượng thận thường có một số triệu chứng như: Sạm da, tụt huyết áp, cơ thể mệt mỏi, chóng mặt và thường xuyên ngất. Thậm chí, các tiến triển xấu của cơn suy thượng thận có thể gây nên các bệnh về tim mạch.

Ung thư tuyến thượng thận

Ung thư tuyến thượng thận tuy là căn bệnh hiếm gặp nhưng gây nguy hiểm cao đối với sức khỏe con người. Bệnh thường gặp nhất ở người trung niên từ 40 - 50 tuổi. Thông thường, bệnh ít có các triệu chứng, chỉ khi khối u phát triển lớn và chèn ép vào cơ quan khác thì người bệnh mới cảm nhận được.

Hội chứng Cushing

Cushing là hội chứng rối loạn không phổ biến và trái ngược hoàn toàn với hội chứng Addison. Hội chứng này gây ra các triệu chứng như bụng bệ (nhưng chân tay lại mỏng); da xuất hiện các vết rạn đỏ, xuất hiện u cục mỡ dưới vai; xương và cơ rất yếu; ở phụ nữ thường kinh nguyệt không đều, tóc nhiều đột biến.

Tăng sản thượng thận bẩm sinh

Đây là căn bệnh được cho là do rối loạn di truyền khi mức độ cortisol của cơ thể ở mức thấp. Tuy nhiên, tăng sản thượng thận bẩm sinh hoàn toàn có thể được loại bỏ nếu tiến hành sàng lọc giai đoạn sơ sinh.

Tuyến thượng thận đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể. Bất cứ bất thường nào xảy ra ở tuyến thượng thận đều có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Hãy đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán nếu nhận thấy những dấu hiệu của bệnh tật. Thông qua bài viết trên đây, chúng tôi đã chia sẻ thông tin, kiến thức bổ ích cho bạn về tuyến thượng thận. Theo dõi ngay Nhà thuốc Long Châu để tham khảo các kiến thức y khoa bổ ích nhé!