Vi nhựa trong bao bì thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim

Liệu những vật dụng nhựa chúng ta sử dụng hằng ngày có liên quan đến các vấn đề về tim mạch không? Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Scientific Reports, các nhà khoa học Ý đã phát hiện ra rằng vi nhựa từ bao bì thực phẩm có thể gây ra những biến đổi nguy hại trong tế bào mạch máu, làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Nghiên cứu này cho thấy việc tiếp xúc với vi nhựa có thể làm tổn thương mạch máu, dẫn đến những nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe.

Thực trạng ô nhiễm vi nhựa hiện nay

Vi nhựa hiện diện ở khắp mọi nơi trong môi trường sống của chúng ta. Chúng là những mảnh nhựa cực nhỏ từ bao bì, dệt may và chất thải công nghiệp. Những hạt vi nhựa này đã được tìm thấy trong máu, phổi và thậm chí cả tim người, khiến các nhà khoa học ngày càng lo ngại về ảnh hưởng của chúng đối với sức khỏe, đặc biệt là hệ tim mạch.

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng vi nhựa có thể gây stress oxy hóa, viêm nhiễm và tổn thương các mô. Tuy nhiên, tác động trực tiếp của chúng đối với bệnh tim mạch vẫn chưa được hiểu rõ. Gần đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện vi nhựa trong động mạch của bệnh nhân phẫu thuật, làm dấy lên lo ngại rằng chúng có thể góp phần gây ra xơ vữa động mạch và các bệnh lý mạch máu khác.

Tuy nhiên, cơ chế cụ thể mà vi nhựa có thể gây ra các thay đổi dẫn đến bệnh tim mạch vẫn chưa được làm sáng tỏ.

Nghiên cứu về tác động của vi nhựa lên tế bào mạch máu

Nghiên cứu này đã xem xét liệu vi nhựa, bao gồm cả những hạt đã bị phân hủy tự nhiên do ánh sáng mặt trời và tác động môi trường, có thể gây tổn thương tế bào cơ trơn mạch máu – những tế bào đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe mạch máu hay không.

Để đánh giá tác động của vi nhựa đối với hệ mạch máu, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm trên tế bào cơ trơn động mạch vành của người (HCASMCs), tiếp xúc với polyethylene và polystyrene – hai loại nhựa phổ biến trong bao bì thực phẩm.

Các vi nhựa này được thử nghiệm ở dạng "nguyên thủy" và dạng đã bị lão hóa nhân tạo để mô phỏng quá trình phân hủy ngoài môi trường. Mục tiêu của nghiên cứu là xác định liệu những loại nhựa này có thể gây ra những thay đổi tiêu cực trong tế bào, từ đó đánh giá xem chúng có làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch hay không.

Các thí nghiệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

• Đo lường khả năng sống sót của tế bào để kiểm tra tác động của vi nhựa đến tỷ lệ sống của tế bào.
• Phân tích quá trình chết tế bào theo chương trình (apoptosis) bằng cách đo các dấu hiệu p53 và BMF - hai yếu tố quan trọng trong phản ứng căng thẳng tế bào và cái chết tế bào.
• Kiểm tra khả năng di chuyển của tế bào để xác định xem vi nhựa có làm tăng sự di chuyển của tế bào cơ trơn hay không, vì điều này liên quan đến sự phát triển của bệnh xơ vữa động mạch.
• Phân tích miễn dịch huỳnh quang để kiểm tra sự thay đổi trong các protein quan trọng cho sự chuyển đổi kiểu hình tế bào, tức là quá trình tế bào chuyển từ trạng thái khỏe mạnh sang trạng thái dễ bị tổn thương.

Cụ thể, nghiên cứu đo lường các dấu hiệu sau:

• α-smooth muscle actin – đo lường tỷ lệ tế bào cơ trơn khỏe mạnh.
• Galectin-3 – dấu hiệu của tình trạng viêm nhiễm.
• RUNX-2 – yếu tố phiên mã liên quan đến quá trình vôi hóa mạch máu.

Cuối cùng, nhóm nghiên cứu còn kiểm tra xem vi nhựa có kích hoạt phức hợp inflammasome, một cơ chế quan trọng gây viêm trong bệnh tim mạch hay không.

Kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của vi nhựa đến mạch máu

Nghiên cứu cho thấy rằng tiếp xúc với vi nhựa ảnh hưởng nghiêm trọng đến tế bào cơ trơn mạch máu (VSMCs), dẫn đến nhiều thay đổi có hại cho tim.

• Khả năng sống sót của tế bào giảm đáng kể khi tiếp xúc với vi nhựa, trong đó polystyrene đã bị lão hóa gây ra mức giảm mạnh nhất. Điều này cho thấy rằng vi nhựa bị phân hủy ngoài môi trường có thể trở nên độc hại hơn đối với tế bào con người.
• Dấu hiệu căng thẳng và chết tế bào gia tăng, với mức độ p53 và BMF tăng cao trong các tế bào tiếp xúc với vi nhựa, cho thấy chúng có thể thúc đẩy quá trình chết tế bào theo chương trình.
• Xét nghiệm độc tính tế bào cho thấy vi nhựa làm tổn thương màng tế bào, với nồng độ lactate dehydrogenase tăng cao trong các mẫu thử nghiệm.
• Thử nghiệm di chuyển tế bào cho thấy rằng vi nhựa, đặc biệt là polystyrene bị lão hóa, làm tăng khả năng di chuyển của tế bào cơ trơn mạch máu – một dấu hiệu nguy hiểm liên quan đến bệnh xơ vữa động mạch.
• Phân tích miễn dịch huỳnh quang xác nhận rằng vi nhựa làm giảm α-smooth muscle actin, đồng thời làm tăng galectin-3 và RUNX-2. Điều này cho thấy tế bào đã chuyển đổi từ trạng thái khỏe mạnh sang trạng thái dễ bị tổn thương, góp phần vào viêm nhiễm và vôi hóa mạch máu.

Đáng chú ý, vi nhựa kích hoạt phức hợp inflammasome, làm gia tăng phản ứng viêm – một yếu tố chính trong bệnh xơ vữa động mạch. Vi nhựa bị lão hóa càng làm trầm trọng thêm các tác động này, cho thấy rằng những hạt nhựa phân hủy ngoài môi trường có thể gây nguy cơ lớn hơn đối với sức khỏe con người.

Nhìn chung, nghiên cứu cung cấp bằng chứng mạnh mẽ rằng vi nhựa không chỉ xâm nhập vào hệ mạch máu mà còn trực tiếp gây tổn thương tế bào và kích hoạt viêm nhiễm, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Trong bối cảnh ô nhiễm nhựa ngày càng gia tăng, việc hiểu rõ và giảm thiểu tác động của chúng đối với sức khỏe cần trở thành ưu tiên hàng đầu của các nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách.