Viêm đại tràng gây tiêu chảy: Triệu chứng cụ thể và phương pháp điều trị

Dù viêm đại tràng là một căn bệnh khá phổ biến, nhưng việc phòng ngừa và điều trị vẫn chưa được thực hiện hiệu quả. Đặc biệt triệu chứng viêm đại tràng gây tiêu chảy ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Theo dõi bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu để tìm hiểu chi tiết về bệnh viêm đại tràng.

Viêm đại tràng là bệnh gì?

Khái niệm

Viêm đại tràng là một bệnh lý tiêu hóa phức tạp, biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau. Người mắc bệnh thường cảm thấy đau tức ở vùng bụng dưới như bị một vật nặng đè lên, kèm theo tình trạng đại tiện bất thường, phân không thành hình dạng, và có triệu chứng đầy hơi, chướng bụng, hoặc sôi bụng. 

Bệnh viêm đại tràng gây ra nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày cũng như ảnh hưởng lớn đến công việc của người bệnh.

Phân loại

Bệnh viêm đại tràng được phân loại thành các dạng sau:

Bệnh viêm ruột (Inflammatory Bowel Disease - IBD)

Đây là một bệnh viêm mãn tính hoặc tái phát của đường tiêu hóa, bao gồm viêm loét đại trực tràng (Ulcerative Colitis - UC) và bệnh Crohn. Viêm loét đại trực tràng là tình trạng viêm lan tỏa, không đặc hiệu, với tổn thương từ trực tràng đến đại tràng mà nguyên nhân không rõ ràng, dẫn đến viêm và loét niêm mạc. 

Bệnh Crohn là một bệnh viêm mãn tính không rõ nguyên nhân, đặc trưng bởi tình trạng viêm hoặc hình thành lỗ rò trên tất cả các lớp của đường tiêu hóa và tổn thương không liên tục.

Viêm đại tràng giả mạc (PC)

Viêm đại tràng giả mạc phát sinh do sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile. Loại vi khuẩn này thường tồn tại trong ruột mà không gây hại nhờ sự cân bằng với vi khuẩn có lợi. Tuy nhiên, một số loại thuốc, đặc biệt là kháng sinh, có thể tiêu diệt vi khuẩn có lợi, gây loạn khuẩn và làm tăng sinh quá mức C.difficile, dẫn đến viêm đại tràng giả mạc.

Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ (IC)

Tình trạng này xảy ra khi dòng máu đến đại tràng đột ngột bị gián đoạn hoặc hạn chế. Một trong những nguyên nhân phổ biến là cục máu đông gây tắc nghẽn. Các bệnh lý như viêm mạch, đái tháo đường, ung thư ruột kết, mất nước, mất máu, suy tim, chấn thương, tác dụng phụ của thuốc, hoặc phẫu thuật vùng bụng hay động mạch lớn như động mạch chủ, đều có thể làm tăng nguy cơ viêm đại tràng do thiếu máu.

Viêm đại tràng vi thể

Đây là tình trạng tổn thương đại tràng gây tiêu chảy nước kéo dài. Khi nội soi đại trực tràng, các kết quả thường trong giới hạn bình thường, và tổn thương chỉ được phát hiện qua kết quả mô học. 

Viêm đại tràng vi thể gồm hai dạng chính: Viêm đại tràng lympho và viêm đại tràng collagen. Các yếu tố nguy cơ bao gồm hút thuốc lá, bệnh lý tự miễn, tuổi trên 50, giới tính nữ. Các triệu chứng phổ biến nhất là tiêu chảy mãn tính, đầy bụng, đau bụng, sụt cân, nôn ói, và mất nước.

Viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh

Đây là một tình trạng xảy ra ở trẻ sơ sinh, thường trong hai tháng đầu sau khi sinh, gây ra các triệu chứng như trào ngược, nôn, quấy khóc và có thể có máu trong phân. 

Mặc dù nguyên nhân chính xác chưa được xác định, nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ có thể phản ứng dị ứng hoặc quá mẫn cảm với một số thành phần trong sữa mẹ. Ngoài ra, viêm đại tràng dị ứng còn có thể do ký sinh trùng, virus, hoặc ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn.

Triệu chứng viêm đại tràng gây tiêu chảy

Viêm đại tràng gây tiêu chảy là một triệu chứng phổ biến của viêm đại tràng, biểu hiện qua tình trạng đi ngoài phân lỏng và thường xuyên. Tuy nhiên, tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà các triệu chứng kèm theo có thể khác nhau. Để hiểu rõ hơn về những triệu chứng khác của viêm đại tràng, hãy theo dõi phần tiếp theo.

Triệu chứng của viêm đại tràng cấp

Triệu chứng của viêm đại tràng cấp có thể thay đổi tùy theo nguyên nhân gây bệnh:

• Viêm đại tràng cấp do lỵ amip: Người bệnh thường có triệu chứng đau bụng quặn từng cơn, liên tục buồn đi ngoài nhưng mỗi lần đi chỉ ra một ít phân, kèm theo máu và chất nhầy.
• Viêm đại tràng cấp do lỵ trực khuẩn: Biểu hiện bao gồm sốt, đau bụng, đi ngoài với phân lỏng có máu, đi nhiều lần trong ngày, phân có màu đỏ như máu cá. Đặc biệt, nếu nguyên nhân do vi khuẩn Shigella shiga, số lần đi tiêu có thể không đếm được (phân chảy ra liên tục, không thành khuôn), gây mất nước và điện giải nghiêm trọng, có thể dẫn đến trụy tim mạch.
• Viêm đại tràng cấp do các nguyên nhân khác: Triệu chứng chính là đau bụng, đau thắt ở vùng bụng dưới, đau từng đoạn hoặc dọc theo khung đại tràng, đau do co thắt đại tràng, có thể gây cứng bụng. Tiêu chảy xảy ra đột ngột, phân toàn nước (có thể lẫn máu và nhầy), kèm theo mệt mỏi và sụt cân nhanh chóng.

Triệu chứng của viêm đại tràng mãn tính

Triệu chứng của viêm đại tràng mãn tính có thể chia thành các thể bệnh khác nhau dựa trên sự kết hợp của các triệu chứng:

• Thể tiêu lỏng và đau bụng: Người bệnh thường cảm thấy đau bụng từng lúc, kèm theo cảm giác muốn đi đại tiện, sau khi đi tiêu thì cơn đau giảm. Mỗi ngày, người bệnh có thể đi tiêu 3 - 4 lần, chủ yếu vào buổi sáng khi thức dậy và sau khi ăn, ít xảy ra vào buổi chiều và thường yên ổn về đêm. Phân lần đầu có thể đặc nhưng không thành khuôn, những lần sau lỏng và nhầy, nhiều trường hợp phân nát hoặc sống. Cơn đau bụng thường xuất hiện trước khi đi tiêu, thường đau dọc khung đại tràng, đặc biệt ở hố chậu bên trái hoặc bên phải, và sau khi đi tiêu thì cơn đau sẽ giảm đi, mang lại cảm giác dễ chịu.
• Thể táo bón và đau bụng: Người bệnh bị táo bón, phân khô, ít và cứng, kèm theo đau bụng, thường gặp ở người lớn tuổi và nữ giới.
• Thể táo bón và tiêu lỏng xen kẽ: Bệnh diễn ra thành từng đợt, một đợt táo bón tiếp theo là một đợt tiêu lỏng, kéo dài nhiều năm nhưng tình trạng sức khỏe tổng quát và sinh hoạt của người bệnh vẫn ổn định, chỉ có bụng thường bị đầy hơi.

Nguyên nhân viêm đại tràng

Chúng ta đã tìm hiểu về các triệu chứng của viêm đại tràng gây tiêu chảy, từ đau bụng đến phân lỏng và thường xuyên đi ngoài. Phần tiếp theo sẽ tập trung vào việc xác định nguyên nhân gây ra tình trạng viêm đại tràng, giúp hiểu rõ hơn về nguồn gốc của vấn đề và cách xử lý hiệu quả.

Nguyên nhân viêm đại tràng cấp tính có thể bao gồm:

• Ngộ độc thức ăn hoặc dị ứng thực phẩm, thường liên quan đến việc không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và tiếp xúc với thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh.
• Ký sinh trùng, phổ biến nhất là lỵ amip, cùng với giun đũa, giun tóc, và giun kim.
• Vi khuẩn như lỵ trực khuẩn (Shigella), vi khuẩn thương hàn (Salmonella), vi khuẩn tả (Vibrio cholerae), vi khuẩn E. coli, và vi khuẩn lao.
• Siêu vi như Rotavirus, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ em.
• Nấm, đặc biệt là nấm Candida.
• Viêm loét đại-trực tràng có thể do bệnh tự miễn.
• Các yếu tố sinh hoạt hàng ngày như căng thẳng, táo bón kéo dài, khó tiêu, và việc dùng thuốc kháng sinh kéo dài gây loạn khuẩn ruột.

Nguyên nhân viêm đại tràng mãn tính có thể được chia thành hai nhóm chính:

• Viêm đại tràng mãn tính có nguyên nhân: Xuất hiện sau một đợt viêm đại tràng cấp tính không được điều trị triệt để, bao gồm các nguyên nhân như nhiễm trùng, nhiễm ký sinh trùng, nhiễm nấm, và nhiễm độc.
• Viêm đại tràng mãn tính không rõ nguyên nhân: Thường là viêm đại tràng mãn tính không đặc hiệu, không có nguyên nhân cụ thể rõ ràng.

Điều trị viêm đại tràng

Nguyên tắc điều trị viêm đại tràng

Việc điều trị viêm đại tràng cần được thực hiện càng sớm càng tốt để đạt hiệu quả tối ưu. Điều quan trọng là phải xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Đồng thời, duy trì một chế độ ăn uống, làm việc, và sinh hoạt hợp lý cũng là yếu tố thiết yếu trong việc quản lý bệnh. Tùy theo từng trường hợp cụ thể, phương pháp điều trị có thể bao gồm cả nội khoa và ngoại khoa để đáp ứng đúng nhu cầu của người bệnh.

Phương pháp điều trị bệnh

Điều trị nội khoa:

• Kháng sinh: Để chống nhiễm trùng, bao gồm thuốc kháng nấm, kháng lao, và chống ký sinh trùng.
• Thuốc giảm đau và chống co thắt: Giúp giảm đau và điều trị tiêu chảy, chống loạn khuẩn.
• Bồi hoàn nước và chất điện giải: Rất quan trọng để tránh trụy tim mạch.

Điều trị ngoại khoa:

• Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng: Được thực hiện khi tình trạng bệnh nghiêm trọng và kéo dài, nhưng có thể ảnh hưởng đến chức năng ruột và tâm lý của người bệnh.
• Các nguyên nhân khác: Cần can thiệp ngoại khoa nếu có polyp đại tràng, ung thư đại tràng, …

Chế độ ăn uống và sinh hoạt

Cần lưu ý một số vấn đề sau trong chế độ ăn uống và sinh hoạt:

• Điều chỉnh chế độ làm việc và nghỉ ngơi: Cần cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, tập thể dục đều đặn, chỉ dùng thuốc khi cần thiết và theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Khi bị táo bón: Giảm chất béo, tăng cường chất xơ, chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ.
• Khi bị tiêu chảy: Tránh chất xơ để không làm tổn thương ruột, không ăn rau sống, trái cây khô hay đóng hộp, nếu ăn trái cây tươi thì nên gọt vỏ và ăn trái cây xay nhừ.
• Tránh chất kích thích: Như cà phê, sô cô la, trà.
• Hạn chế sản phẩm từ sữa: Do sữa có đường khó tiêu và có thể gây dị ứng, thay thế bằng sữa đậu nành.
• Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ: Tránh sử dụng các loại thuốc kháng viêm và giảm đau như aspirin.

Như vậy, viêm đại tràng gây tiêu chảy không chỉ là một vấn đề tiêu hóa đơn giản mà còn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Việc nhận diện sớm nguyên nhân và áp dụng các phương pháp điều trị hợp lý là rất quan trọng để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. 

Đồng thời, việc duy trì một chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng sức khỏe và phòng ngừa bệnh. Để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất, người bệnh nên tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và tránh xa các phương pháp điều trị không rõ nguồn gốc.