Viêm gan C: Triệu chứng, các giai đoạn nhiễm và thời gian ủ bệnh viêm gan C

Viêm gan C là tình trạng nhiễm trùng gan do vi rút viêm gan C (HCV) gây ra. Bệnh khiến các tế bào gan bị viêm, gây rối loạn chức năng gan. Theo thời gian, tình trạng viêm trong mô gan có thể hình thành các tổn thương xơ chai vĩnh viễn, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như xơ gan và ung thư gan. Bài viết sẽ trình bày tổng quan về các triệu chứng qua các giai đoạn nhiễm và thời gian ủ bệnh viêm gan C cũng như cách phòng ngừa hiệu quả.

Viêm gan C là gì?

Viêm gan C là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Hepatitis C (HCV) gây ra, là một trong năm loại viêm gan chính gồm A, B, D, E. Vi rút viêm gan C (HCV) chủ yếu lây truyền qua đường máu, đặc biệt phổ biến ở những người dùng chung kim tiêm khi sử dụng ma túy. Ngoài ra, lây nhiễm có thể xảy ra qua xăm trổ hoặc bấm khuyên. HCV hiếm khi lây truyền qua quan hệ tình dục hoặc từ mẹ sang con. Tỷ lệ lây nhiễm qua truyền máu cũng cực kỳ thấp, đặc biệt sau khi Việt Nam áp dụng chính sách xét nghiệm sàng lọc máu hiến.

Thời gian ủ bệnh viêm gan C tùy thuộc vào mỗi cá thể. Trong một số trường hợp, viêm gan C có thể lây nhiễm ngay cả khi không có các yếu tố nguy cơ rõ ràng. Viêm gan C có thể điều trị bằng thuốc kháng vi rút mặc dù hiện vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh viêm gan C.

Triệu chứng viêm gan C

Do có thể tồn tại trong cơ thể suốt nhiều năm mà không gây triệu chứng, viêm gan C thường được gọi là "kẻ sát nhân thầm lặng". Hầu hết những người nhiễm vi rút không có dấu hiệu cảnh báo, nên bệnh chỉ được phát hiện và điều trị khi các triệu chứng xuất hiện hoặc qua quá trình chẩn đoán y tế.

Triệu chứng viêm gan C cấp tính

Người mắc viêm gan C cấp tính thường không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, một số người có thể xuất hiện các triệu chứng từ nhẹ đến nặng sau khi nhiễm vi rút, bao gồm:

• Mệt mỏi, chán ăn: Đây là triệu chứng phổ biến ở bệnh nhân viêm gan C cấp tính. Vi rút viêm gan C ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, gây cảm giác mệt mỏi, lười biếng và khó di chuyển cho người bệnh.
• Sốt nhẹ: Đây là một trong các biểu hiện của viêm gan C, có thể kéo dài hoặc xuất hiện theo cơn. Nhiều người thường bỏ qua dấu hiệu này vì cho rằng nó chỉ là do thời tiết hoặc cảm mạo thông thường.
• Vàng da, ngứa hoặc vàng mắt: Triệu chứng này ít khi xuất hiện ở giai đoạn đầu. Nguyên nhân do vi rút viêm gan C làm tổn thương chức năng gan, ảnh hưởng đến khả năng lọc thải chất độc, làm tăng nồng độ bilirubin trong máu và gây vàng da, vàng mắt.

Ngoài các triệu chứng trên, người bệnh còn có thể gặp các biểu hiện khác như:

• Đau nhức cơ bắp;
• Đau ở phía trên bên phải của bụng;
• Đau cơ hoặc khớp;
• Buồn nôn hoặc nôn;
• Đau dạ dày, sụt cân;
• Nước tiểu vàng sậm, phân bạc màu;
• Dễ chảy máu, dễ bầm tím.

Triệu chứng viêm gan C mạn tính

Đa số bệnh nhân viêm gan C mãn tính không thể phát hiện triệu chứng rõ ràng. Khi nhiễm vi rút viêm gan C trong nhiều năm, gan có thể bị tổn thương mà không có biểu hiện rõ rệt cho đến khi xảy ra biến chứng.

Viêm gan C thường được phát hiện ở những người không có triệu chứng thông qua xét nghiệm men gan trong máu (ALT, AST) cho thấy mức độ tăng cao. Khoảng 25% người mắc viêm gan C mãn tính sẽ phát triển thành xơ gan hoặc gặp phải sẹo gan nghiêm trọng. Những người này có thể xuất hiện các triệu chứng khác như sưng chân và bụng, và tích tụ chất độc trong máu gây tổn thương não.

Tuy nhiên, triệu chứng viêm gan C lại khác nhau ở mỗi người bệnh. Có những người không có bất kỳ triệu chứng nào hoặc triệu chứng rất mờ nhạt, không đủ để nhận biết. Thực tế, nhiều người mắc bệnh trong nhiều năm mà không biết.

Để phát hiện viêm gan C, cần làm xét nghiệm máu để chẩn đoán. Các chuyên gia đề nghị thực hiện xét nghiệm tầm soát viêm gan C ít nhất mỗi 6 tháng. Nếu phát hiện mắc bệnh, người bệnh nên tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn điều trị của bác sĩ.

Các giai đoạn của viêm gan C

Viêm gan C được chia thành hai giai đoạn: Viêm gan C cấp tính và viêm gan C mạn tính.

Viêm gan C cấp tính là một bệnh nhiễm vi rút phát triển trong những tuần đầu hoặc vài tháng sau khi siêu vi viêm gan C xâm nhập vào máu của một người. Giai đoạn "cấp tính" diễn ra đột ngột và ngắn ngủi, thường kéo dài từ hai tuần đầu tiên đến sáu tháng. Trong 25% trường hợp, vi rút có thể tự tiêu diệt mà không cần điều trị. Dự kiến từ 75% đến 85% những người mắc viêm gan C cấp tính sẽ phát triển thành viêm gan C mạn tính, kéo dài ít nhất 6 tháng và thường kéo dài hơn. Ngay cả trong giai đoạn này, hầu hết mọi người không có triệu chứng, nhưng điều đó không có nghĩa là nhiễm trùng lành tính.

Mỗi năm, khoảng 150 triệu người trên thế giới bị nhiễm vi rút viêm gan C mạn tính, có nguy cơ phát triển thành xơ gan, ung thư gan hoặc suy gan, gây ra tử vong.

Thời gian ủ bệnh viêm gan C

Sau khi vi rút xâm nhập vào cơ thể, thời gian ủ bệnh viêm gan C kéo dài khá lâu, từ 2 tuần đến 6 tháng tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cũng như hệ miễn dịch của từng người.

Sau khi bị nhiễm lần đầu, khoảng 80% người không có bất kỳ triệu chứng nào và các xét nghiệm anti-HCV vẫn cho kết quả âm tính với vi rút, do cơ thể chưa sản xuất đủ lượng kháng thể chống lại vi rút.

Phòng ngừa viêm gan C như thế nào?

Hiện nay, vẫn chưa có vắc xin tiêm phòng chống viêm gan C được phát triển bởi các nhà nghiên cứu. Do đó, dưới đây là một số biện pháp ngừa viêm gan C cần lưu ý:

• Không dùng chung kim tiêm: Người sử dụng ma túy qua đường tiêm chích có nguy cơ lây nhiễm viêm gan C cao nhất do chia sẻ kim tiêm. Vi rút có thể tồn tại trên các dụng cụ khác như ống hít cần sa hay tiền khi hút cần sa. Các giọt máu hoặc mũi chảy trong quá trình sử dụng có thể lây nhiễm cho người sử dụng tiếp theo.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc sản phẩm máu: Nhân viên y tế cần tránh tiếp xúc trực tiếp với máu khi làm việc. Các dụng cụ y tế tiếp xúc với máu cần được xử lý an toàn hoặc khử trùng để ngăn ngừa lây nhiễm viêm gan C.
• Không sử dụng chung đồ dùng cá nhân: Các vật dụng cá nhân như dao cạo, bàn chải đánh răng có thể gây ra chảy máu hoặc làm trầy xước. Ngay cả một lượng máu nhỏ cũng có thể lây nhiễm từ người này sang người khác. Tránh sử dụng chung các vật dụng như bàn chải đánh răng, dao cạo, kềm cắt móng tay chân, kéo. Người mắc viêm gan C cần giữ các vật dụng cá nhân riêng biệt và tránh xa tầm tay trẻ em.
• Cân nhắc trước khi xăm hình, xỏ khuyên: Chọn các cơ sở xăm hình, xỏ khuyên tuân thủ các quy trình vệ sinh. Sử dụng kim và mực sạch, sử dụng một lần duy nhất.
• Quan hệ tình dục an toàn: Nguy cơ bị nhiễm vi rút viêm gan C tăng khi quan hệ tình dục không an toàn với người mắc bệnh. Vi rút có thể lây qua máu qua các vết xước trong niệu đạo. Mọi hành vi tình dục có thể gây tổn thương và có nguy cơ cao lây nhiễm.

Mức độ biểu hiện và thời gian ủ bệnh viêm gan C khác nhau ở mỗi người, và nhiều người thậm chí không có triệu chứng. Vì vậy, việc kiểm tra định kỳ bằng xét nghiệm máu là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Luôn tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ để bảo vệ sức khỏe của bạn và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.