Virus RSV có lây cho người lớn không? Phòng ngừa lây RSV khi chăm sóc trẻ

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là tác nhân phổ biến gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới, chủ yếu ở trẻ nhỏ. Nhưng nếu người lớn chăm sóc trẻ nhỏ, nguy cơ lây nhiễm virus có cao không? Hiểu rõ về nguy cơ lây nhiễm RSV giúp người lớn chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe. Nếu chưa biết virus RSV có lây cho người lớn không, đây là những thông tin dành cho bạn.

Virus RSV có lây cho người lớn không?

Virus RSV có khả năng lây nhiễm ở mọi lứa tuổi, trong đó có cả người lớn. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), mỗi năm tại Hoa Kỳ, virus hợp bào hô hấp gây ra khoảng 60.000 - 160.000 ca nhập viện và 6.000 - 10.000 ca tử vong ở người lớn từ 65 tuổi trở lên. ​Tỷ lệ nhiễm RSV tại các viện dưỡng lão là khoảng 5 - 10% mỗi năm.

Người lớn nhiễm RSV hầu hết thường xuất hiện triệu chứng nhẹ hơn, giống cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, ở người cao tuổi hoặc người có bệnh nền, biểu hiện bệnh có thể nặng hơn. Virus RSV có thể làm trầm trọng thêm các bệnh lý hô hấp mạn tính sẵn có.

Đối tượng có nguy cơ cao bị nhiễm virus RSV

Dưới đây là các nhóm đối tượng người lớn có nguy cơ cao nhiễm RSV và diễn tiến bệnh nặng hơn:

• Người cao tuổi trên 65 tuổi có hệ miễn dịch suy giảm, khiến họ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, bao gồm RSV.
• Những người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen suyễn hoặc suy tim có nguy cơ bị RSV tấn công mạnh hơn.
• Người suy giảm miễn dịch (bệnh nhân ung thư, ghép tạng, tiểu đường) dễ bị RSV tấn công và diễn tiến bệnh nặng hơn. Theo thống kê, người ghép tạng hoặc đang điều trị ung thư có nguy cơ nhiễm RSV cao hơn gấp 5 lần so với người bình thường.
• Phụ nữ mang thai nhiễm RSV có thể gặp biến chứng hô hấp nặng hơn, ảnh hưởng đến thai nhi.

Virus RSV lây cho người lớn như thế nào? Qua đường nào?

Virus RSV có lây cho người lớn không đến đây bạn đã rõ. Vậy con đường lây nhiễm của virus như thế nào? Virus hợp bào hô hấp có thể lây cho người lớn qua các con đường như:

• RSV lây truyền chủ yếu qua giọt bắn đường hô hấp, khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.T heo CDC (2023), một người nhiễm RSV có thể phát tán hàng triệu hạt virus trong một lần ho hoặc hắt hơi. Trong không gian kín, nguy cơ lây nhiễm RSV tăng lên gấp 3 lần so với môi trường thông thoáng.
• Người nhiễm RSV có thể lây virus cho người khác qua tay, bắt tay, ôm hoặc dùng chung đồ cá nhân.
• Virus RSV có thể sống trên bề mặt vật dụng trong nhiều giờ, làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Trẻ nhỏ có thể mang virus mà không có triệu chứng rõ ràng, dễ lây cho người lớn khi tiếp xúc gần. Theo Bộ Y tế Việt Nam (2023), hơn 30% trường hợp RSV ở người lớn có nguồn lây từ trẻ nhỏ trong gia đình.

Triệu chứng khi bị lây nhiễm của virus RSV ở người lớn như thế nào?

Các triệu chứng phổ biến ở người lớn nhiễm virus RSV thường gồm:

• Sốt nhẹ (37,5°C - 38,5°C), kèm theo đau đầu, ớn lạnh;
• Ho khan hoặc ho có đờm, kéo dài từ 1 - 2 tuần;
• Chảy nước mũi, nghẹt mũi, có thể gây mất khứu giác tạm thời;
• Đau họng, khàn giọng do niêm mạc đường hô hấp bị kích thích;
• Mệt mỏi, đau nhức cơ thể do phản ứng miễn dịch chống lại virus.

Theo Bộ Y tế Việt Nam (2023), 80% ca nhiễm RSV ở người lớn có triệu chứng nhẹ và tự khỏi trong 7 - 14 ngày. Tuy nhiên, ở người trên 65 tuổi, người có bệnh phổi mãn tính hoặc suy giảm miễn dịch, RSV có thể gây triệu chứng nặng hơn như:

• Khó thở, thở gấp, cảm giác tức ngực;
• Ho dai dẳng, có đờm đặc màu vàng hoặc xanh;
• Sốt cao trên 39°C kéo dài và không có dấu hiệu giảm sốt sau 3 ngày;
• Da tím tái, môi và đầu ngón tay xanh do thiếu oxy.

RSV có thể gây triệu chứng nhẹ giống cảm lạnh ở người lớn khỏe mạnh, nhưng lại rất nguy hiểm với người cao tuổi và bệnh nhân có bệnh nền. Việc nhận biết sớm dấu hiệu nhiễm RSV và điều trị kịp thời giúp giảm nguy cơ biến chứng.

Biến chứng nguy hiểm khi nhiễm virus RSV ở người lớn

Việc tìm hiểu virus RSV có lây cho người lớn không thực sự quan trọng. Vì nếu chủ quan, virus RSV có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm ở người lớn như:

• Bệnh viêm phổi do RSV là biến chứng nguy hiểm nhất do RSV gây ra. Virus xâm nhập sâu vào phổi, làm viêm nhiễm phế nang và cản trở trao đổi oxy. Bệnh nhân có thể bị khó thở, đau tức ngực, ho dai dẳng, đờm đặc hoặc có lẫn máu.
• Suy hô hấp xảy ra khi phổi không cung cấp đủ oxy cho cơ thể, làm bệnh nhân tím tái, thở gấp, cần hỗ trợ thở máy. Nhóm nguy cơ cao bị suy hô hấp gồm bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen suyễn, suy tim.
• RSV có thể xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng huyết, làm suy giảm chức năng nhiều cơ quan. Biểu hiện nhiễm trùng gồm sốt cao liên tục, tụt huyết áp, rối loạn ý thức. Theo WHO (2023), nhiễm trùng huyết do RSV có tỷ lệ tử vong lên đến 30% nếu không điều trị kịp thời.
• RSV có thể kích hoạt các đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc hen suyễn, làm bệnh nhân khó thở đột ngột, thở rít, có nguy cơ suy hô hấp.
• Với bà bầu, RSV có thể gây viêm phổi, làm giảm oxy máu, gây nguy cơ sinh non hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Cách điều trị virus RSV ở người lớn

Hầu hết người lớn nhiễm RSV có triệu chứng nhẹ và có thể tự điều trị tại nhà bằng các biện pháp hỗ trợ. heo Bộ Y tế Việt Nam (2023), 80% người lớn nhiễm RSV có thể tự hồi phục mà không cần can thiệp y tế nếu được chăm sóc đúng cách. Người nhiễm virus nên hạn chế hoạt động nặng, ăn uống đủ chất. Uống đủ nước giúp giữ ẩm đường hô hấp, làm loãng đờm và giảm ho. Paracetamol hoặc ibuprofen giúp kiểm soát sốt và đau nhức cơ thể. Người bệnh cũng nên súc miệng bằng nước muối để giảm viêm họng, loại bỏ dịch nhầy trong đường hô hấp.

Tuy nhiên, một số trường hợp RSV có thể gây biến chứng nặng, cần điều trị y tế. Người bệnh nên đến bệnh viện nếu có các dấu hiệu sau:

• Sốt cao trên 39°C kéo dài hơn 3 ngày;
• Khó thở, thở nhanh, thở gấp hoặc đau tức ngực;
• Ho nhiều, đờm đặc màu xanh hoặc vàng, có thể kèm máu;
• Da tím tái, môi và đầu ngón tay xanh do thiếu oxy.

Tại bệnh viện, bác sĩ có thể chỉ định liệu pháp oxy để hỗ trợ hô hấp cho bệnh nhân khó thở. Thuốc giãn phế quản được dùng trong trường hợp có co thắt đường thở. Thuốc kháng virus cũng sẽ được chỉ định trong một số trường hợp suy giảm miễn dịch. Khi có bội nhiễm vi khuẩn, bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị bằng kháng sinh.

Cách phòng ngừa virus RSV ở người lớn

Người lớn có thể phòng ngừa lây nhiễm RSV bằng các cách sau:

Tiêm vắc xin phòng RSV

Theo CDC (2023), tiêm vắc xin RSV có thể giảm nguy cơ mắc bệnh RSV nghiêm trọng lên đến 85%. Hiện nay, có 3 loại vắc xin phòng RSV gồm:

• Vắc xin Arexvy (GSK - 1 mũi duy nhất): Được FDA phê duyệt năm 2023, dành cho người trên 60 tuổi, giúp giảm 82,6% nguy cơ nhập viện do RSV.
• Vắc xin Abrysvo (1 mũi duy nhất): Người trưởng thành từ 60 tuổi trở lên và phụ nữ mang thai từ 32 đến 36 tuần, bảo vệ trẻ sơ sinh trong 6 tháng đầu đời.
• Vắc xin Beyfortus (Nirsevimab - 1 mũi duy nhất): Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Vệ sinh cá nhân, giảm tiếp xúc nguồn lây

Với người lớn, phương pháp phòng ngừa RSV rửa tay bằng xà phòng, đeo khẩu trang khi chăm sóc trẻ bị bệnh. Theo Bộ Y tế Việt Nam (2023), giữ vệ sinh tay có thể giảm 47% nguy cơ lây nhiễm virus RSV trong cộng đồng. Người cao tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh lý nền nên hạn chế đến nơi đông người, đặc biệt trong mùa thu - đông. Họ cũng nên tránh tiếp xúc gần với người có triệu chứng ho, sổ mũi.

Bổ sung dinh dưỡng, sống lành mạnh để nâng cao đề kháng

Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ với thực phẩm giàu vitamin C, D, kẽm và omega-3 giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm RSV. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Journal of Infectious Diseases đã cho thấy, vitamin D3 có thể bảo vệ biểu mô đường hô hấp trong các trường hợp nhiễm RSV. Người lớn cũng nên  duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tập thể dục để tăng sức đề kháng. Tránh hút thuốc lá và rượu bia là việc cần thiết giúp bảo vệ đường hô hấp khỏi tổn thương do virus.

Virus RSV có lây cho người lớn không? Câu trả lời là RSV có thể lây nhiễm sang người lớn, dù triệu chứng thường nhẹ hơn so với trẻ nhỏ. Nếu có dấu hiệu ho kéo dài, sốt cao hoặc khó thở, bạn cần cần thăm khám sớm. Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện xét nghiệm RSV để chẩn đoán bệnh chính xác và điều trị kịp thời.