Virus RSV ở trẻ sơ sinh: Những thông tin quan trọng cần biết

Virus RSV là một trong những tác nhân gây viêm đường hô hấp dưới phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Dù nhiều trường hợp chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ như sổ mũi, ho, sốt, nhưng ở trẻ sơ sinh, RSV có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin cần thiết dành cho cha mẹ về virus RSV ở trẻ sơ sinh, cùng với các triệu chứng đặc trưng giúp nhận biết sớm và điều trị kịp thời.

Virus RSV ở trẻ sơ sinh là gì?

Virus RSV ở trẻ sơ sinh là tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp do virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus) gây ra. Đây là tác nhân hàng đầu gây bệnh đường hô hấp dưới ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong nhóm trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi. Virus này có khả năng lây lan nhanh qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp với bề mặt nhiễm bẩn.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), mỗi năm tại Hoa Kỳ có khoảng 58.000-80.000 trẻ em dưới 5 tuổi phải nhập viện do nhiễm RSV, trong đó 3% trẻ sơ sinh mắc bệnh cần được can thiệp y tế nội trú. Virus RSV ở trẻ sơ sinh đặc biệt nguy hiểm khi gây biến chứng viêm tiểu phế quản, viêm phổi hoặc suy hô hấp cấp, nhất là với trẻ sinh non, trẻ dưới 6 tháng tuổi, hoặc trẻ mắc bệnh lý nền như tim bẩm sinh, rối loạn thần kinh hoặc có hệ miễn dịch suy yếu.

Vì vậy, cha mẹ cần nhận biết sớm và can thiệp kịp thời khi phát hiện trẻ có dấu hiệu mắc bệnh để giảm thiểu nguy cơ biến chứng và tử vong do RSV ở trẻ nhỏ.

Triệu chứng nhiễm virus RSV ở trẻ sơ sinh

Nhiễm virus RSV ở trẻ sơ sinh thường khởi phát với các triệu chứng nhẹ của nhiễm trùng đường hô hấp trên, tương tự cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng tuổi, bệnh có thể tiến triển nhanh chóng và gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được theo dõi và can thiệp kịp thời.

Giai đoạn đầu, trẻ có thể có các biểu hiện:

• Sốt nhẹ hoặc sốt ≥ 38°C;
• Ho (ho khan hoặc ho có đờm);
• Chảy nước mũi, nghẹt mũi;
• Hắt hơi liên tục;
• Mệt mỏi, quấy khóc nhiều bất thường;
• Ít bú, chán ăn.

Khi virus xâm nhập sâu hơn vào hệ hô hấp, các triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp dưới bắt đầu xuất hiện, biểu hiện rõ hơn ở những trẻ có sức đề kháng yếu. Trong trường hợp này, virus RSV có thể gây viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi. Các triệu chứng điển hình như:

• Thở nhanh;
• Co kéo lồng ngực khi thở, đặc biệt thấy rõ vùng giữa xương sườn hoặc dưới xương ức rút lõm vào theo nhịp thở;
• Lỗ mũi phập phồng, đầu gật gù theo nhịp thở;
• Thở khò khè, khàn tiếng;
• Rên rỉ hoặc phát âm bất thường khi thở;
• Môi hoặc các đầu chi tím tái do thiếu oxy.

Một dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm khác là biểu hiện lồng ngực “hẹp lại” tạo hình chữ V ngược, cho thấy trẻ đang gặp khó khăn khi hô hấp. Ngoài ra, phụ huynh cần theo dõi tình trạng ít bú hoặc bỏ bú hoàn toàn của trẻ, vì đây là dấu hiệu cho thấy trẻ có thể đang suy hô hấp hoặc mệt lả.

Triệu chứng của nhiễm virus RSV ở trẻ sơ sinh thường đạt đỉnh từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 5 sau khởi phát và có thể kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, tình trạng ho hoặc khò khè có thể tồn tại nhiều tuần sau khi các triệu chứng chính đã cải thiện. Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát sao và đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường để phòng ngừa biến chứng nặng.

Cách phòng ngừa virus RSV cho trẻ sơ sinh

Để hạn chế nguy cơ nhiễm virus RSV ở trẻ sơ sinh, phụ huynh cần thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng ngừa tại nhà, đặc biệt trong mùa cao điểm lây lan virus đường hô hấp. Dưới đây là một số khuyến nghị y khoa:

• Rửa tay thường xuyên: Đảm bảo người chăm sóc và khách đến thăm rửa tay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây trước khi tiếp xúc với trẻ. Nếu không có nước sạch, có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn vì virus RSV có thể tồn tại trên tay đến 30 phút nếu không được làm sạch.
• Hạn chế tiếp xúc gần: Tránh để người khác hôn lên mặt, miệng hoặc mũi trẻ sơ sinh. Không cho phép người lớn hoặc trẻ em bị cảm lạnh đến gần bé. 
• Không dùng chung vật dụng cá nhân: Không cho trẻ sử dụng cốc, muỗng, đồ chơi hoặc khăn của người khác. 
• Giữ gìn vệ sinh môi trường: Thường xuyên làm sạch và khử trùng các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, điện thoại, chìa khóa, đồ chơi và các vật dụng trong tầm với của trẻ. 
• Che chắn khi ho/hắt hơi: Thành viên trong gia đình nên che miệng bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay khi ho hoặc hắt hơi, sau đó rửa tay ngay.

Cha mẹ có con thuộc nhóm nguy cơ cao như trẻ sinh non, trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc suy giảm miễn dịch, nên chủ động trao đổi với bác sĩ về liệu pháp dự phòng RSV bằng kháng thể đơn dòng Palivizumab. Đây là phương pháp phòng ngừa thụ động được khuyến cáo sử dụng trong mùa cao điểm của virus RSV để bảo vệ hệ hô hấp non nớt của trẻ. 

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những nguyên nhân phổ biến gây nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trong mùa lạnh. Đối với trẻ sinh non, trẻ có bệnh lý nền hay hệ miễn dịch yếu, RSV có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi hoặc viêm phế quản. Bảo vệ hệ hô hấp non nớt của trẻ ngay từ đầu là bước quan trọng để giúp bé phát triển khỏe mạnh, an toàn trong những năm đầu đời.