Vỡ tử cung trong chuyển dạ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử trí

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp xử lý cũng như cách phòng tránh vỡ tử cung trong quá trình chuyển dạ. Hãy cùng khám phá thông tin quan trọng này để bảo vệ sức khỏe của bản thân và thai nhi trong quá trình mang thai và sinh nở nhé.

Vỡ tử cung trong chuyển dạ là gì?

Vỡ tử cung là một biến chứng nghiêm trọng khi tử cung của bạn bị rách. Tình trạng này phổ biến nhất ở những người đã từng sinh mổ và sau đó lại sinh thường qua đường âm đạo sau khi sinh mổ (VBAC). Tử cung là một cơ quan có thể phát triển để hỗ trợ thai nhi đang lớn dần. Nó được làm từ nhiều lớp mô, khi vỡ tử cung, các lớp này sẽ rách ra. Trường hợp vỡ tử cung dọc theo đường sẹo của vết mổ trước đó là phổ biến nhất.

Các hình thái vỡ tử cung có thể hoàn toàn hoặc không hoàn toàn:

• Vỡ tử cung hoàn toàn: Vết rách xuyên qua cả ba lớp thành tử cung. Điều này rất nghiêm trọng và cần được điều trị ngay lập tức.
• Vỡ tử cung không hoàn toàn: Còn được gọi là vỡ tử cung dưới phúc mạc. Trong trường hợp này, chỉ có lớp niêm mạc và lớp cơ bị xé rách, phúc mạc ở phần dưới của tử cung bị bong ra nhưng vẫn chưa bị rách hoàn toàn. Lúc này tử cung không vỡ hoàn toàn nên thai nhi và màng nước ối vẫn ở trong tử cung.
• Vỡ tử cung ở mẹ bầu có sẹo mổ cũ: Phần vết mổ cũ bị vỡ hoặc bị nứt một phần. Thường bờ vết rách không nham nhở và có thể ít chảy máu.
• Vỡ phức tạp: Tương tự như vỡ tử cung hoàn toàn, nhưng đi kèm là tổn thương ở các cơ quan lân cận như mạch máu, bàng quang, trực tràng, niệu quản,...

Hầu hết vỡ tử cung xảy ra khi người phụ nữ đang chuyển dạ, nhưng nó cũng có thể xảy ra trong thời kỳ mang thai. Có những trường hợp vỡ tử cung ở người không mang thai nhưng trường hợp này rất hiếm.

Nguyên nhân vỡ tử cung trong chuyển dạ

Có nhiều yếu tố nguy cơ gây ra vỡ tử cung, có thể xuất phát từ mẹ bầu, thai nhi hoặc các vấn đề liên quan đến cuộc chuyển dạ. Cụ thể như sau:

Nguy cơ từ mẹ bầu:

• Bất tương xứng giữa khung chậu và thai nhi: Khung chậu hẹp không phù hợp với kích thước của thai nhi hoặc có sự xuất hiện của khối u xơ hoặc u buồng trứng ngay trước tử cung.
• Sẹo mổ trên tử cung: Bao gồm các sẹo từ các ca mổ lấy thai, mổ khâu vỡ tử cung, mổ bóc nhân xơ hay các sẹo từ các ca mổ khác trên thân tử cung.
• Dị dạng tử cung: Bao gồm các trường hợp tử cung đôi, tử cung một sừng, hay tử cung hai sừng.
• Tiền sử mang thai và sinh con nhiều lần, đặc biệt là trong các trường hợp sinh song thai hoặc đa thai.
• Mang thai sớm sau mổ lấy thai.
• Tiền sử nạo phá thai nhiều lần.
• Mẹ bầu gặp chấn thương mạnh ở vùng bụng.

Nguy cơ từ thai nhi:

• Thai nhi có trọng lượng trên 4kg gây ra bất cân xứng giữa kích thước của thai và khung chậu của mẹ.
• Thai nhi to từng phần như thai nhi có não úng thủy.
• Ngôi thai bất thường, bao gồm ngôi ngôi mông, ngôi ngang, ngôi trán, ngôi thóp trước.
• Trường hợp đa thai dẫn đến các thai vướng lẫn nhau, thai dị dạng.

Nguyên nhân do can thiệp gây ra:

• Mẹ bầu được tiến hành làm các thủ thuật khi chưa đủ điều kiện thực hiện hoặc không đúng kỹ thuật.
• Sử dụng thuốc tăng co thắt không đúng liều lượng, chỉ định, hoặc không được theo dõi cẩn thận.

Triệu chứng vỡ tử cung trong chuyển dạ

Triệu chứng của vỡ tử cung trong quá trình chuyển dạ sẽ trải qua hai giai đoạn: Dọa vỡ tử cung và vỡ tử cung thực sự.

Với trường hợp dọa vỡ tử cung trong quá trình chuyển dạ mà không có sẹo mổ cũ trên tử cung, các triệu chứng cơ năng bao gồm cảm giác đau bụng dữ dội cùng với những cơn co tử cung mạnh mẽ với tần suất dày. Bên cạnh đó còn có dấu hiệu đáy tử cung dần dần dâng lên cao so với rốn. Ở phía dưới rốn, tử cung có thể bị co thắt lại, tạo thành hình dạng giống như quả bầu nậm và vòng thắt, được gọi là vòng Bandl. Nhịp tim của thai nhi có thể vẫn bình thường hoặc bắt đầu có các dấu hiệu của suy thai.

Các dấu hiệu khi thai phụ bị vỡ tử cung thường gặp bao gồm:

• Đau bụng dữ dội - cảm giác như có thứ gì đó đang "xé toạc" - sau đó là đau lan tỏa và đau ở vùng bụng, vai hoặc lưng trên khi chuyển dạ. Cơn đau này có thể được cảm nhận ngay cả khi bạn đã được gây tê ngoài màng cứng.
• Chảy máu âm đạo.
• Tụt huyết áp.
• Nhịp tim tăng lên.
• Chóng mặt.
• Hụt hơi.
• Khám âm đạo có thể không thấy ngôi thai.
• Sự thay đổi nhịp tim của thai nhi - đây là dấu hiệu phổ biến nhất, xảy ra trong 70% trường hợp. Đó là lý do tại sao hầu hết các bệnh viện yêu cầu giám sát liên tục trong VBAC (sinh con qua ngã âm đạo sau mổ lấy thai) để cho phép đánh giá chính xác và chặt chẽ rủi ro này.

Xử trí vỡ tử cung trong chuyển dạ

Vỡ tử cung thường xảy ra trong quá trình sinh nở và có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ bầu và thai nhi nếu không được can thiệp xử trí kịp thời, hiệu quả. Do đó, việc xác định sớm và chẩn đoán nhanh chóng, chính xác là rất quan trọng, cùng với việc áp dụng phương pháp điều trị thích hợp ngay lập tức.

Tất cả các trường hợp dọa vỡ tử cung hoặc vỡ tử cung thực sự cần được tiến hành mổ lấy thai cấp cứu ngay lập tức, kết hợp với việc hồi sức cho mẹ bầu bằng cách bồi hoàn thể tích máu đã mất, truyền dịch trước, trong và sau phẫu thuật.

Trong quá trình mổ, dựa vào tình trạng sức khỏe của mẹ bầu, độ phức tạp của vết vỡ tử cung, kế hoạch mang thai và sinh nở của mẹ, bác sĩ có thể quyết định bảo tồn hoặc cắt tử cung phù hợp:

• Khâu bảo tồn tử cung thích hợp khi mẹ bầu còn trẻ, có mong muốn mang thai trong tương lai, vết vỡ tử cung không phức tạp và không bị nhiễm khuẩn tử cung.
• Cắt tử cung thường được thực hiện khi mẹ bầu lớn tuổi, đã sinh nở nhiều lần, không có kế hoạch mang thai trong tương lai và có nhiều biểu hiện của nhiễm khuẩn hoặc khi vết vỡ tử cung phức tạp.

Nếu vết vỡ tử cung phức tạp, cần kiểm tra các cơ quan lân cận như bàng quang, niệu quản, ruột và xử trí tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh. Sau phẫu thuật, mẹ bầu cần được sử dụng kháng sinh và chăm sóc hậu phẫu kỹ lưỡng.

Biện pháp phòng ngừa vỡ tử cung trong chuyển dạ

Để giảm nguy cơ vỡ tử cung trong quá trình chuyển dạ, các mẹ bầu cần thực hiện các biện pháp dự phòng sau:

• Khám thai định kỳ: Mẹ bầu cần thường xuyên đi khám thai đúng theo chỉ định trong suốt thai kỳ để phát hiện sớm các nguyên nhân có thể gây vỡ tử cung.
• Nhập viện trước chuyển dạ với thai phụ có sẹo mổ cũ: Các thai phụ có sẹo tử cung cần được theo dõi chặt chẽ và nhập viện trước khi chuyển dạ để có thể can thiệp kịp thời, giảm nguy cơ vỡ tử cung.
• Sinh đẻ có kế hoạch: Mẹ bầu nên lựa chọn sinh đẻ có kế hoạch, không mang thai và sinh nở quá dày. Nếu phải sinh mổ, cần có kế hoạch ngừa thai ít nhất 1 năm.
• Chọn cơ sở y tế uy tín: Mẹ bầu nên chọn cơ sở y tế uy tín để được chăm sóc thai kỳ đầy đủ, can thiệp đúng lúc và hiệu quả, từ đó ngăn ngừa các nguy cơ đe dọa thai kỳ, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi.

Vỡ tử cung trong chuyển dạ là một tình huống cấp bách đòi hỏi sự can thiệp ngay lập tức và kịp thời từ các nhân viên y tế. Việc chẩn đoán sớm, xử trí kịp thời, phòng tránh các nguy cơ tiềm ẩn là điều rất quan trọng để bảo vệ cả mẹ bầu và thai nhi. Đồng thời, việc thực hiện các biện pháp dự phòng từ trước cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ vỡ tử cung và tạo ra điều kiện an toàn cho quá trình sinh nở.