Xét nghiệm phân cho bé để làm gì? Khi nào cần thực hiện?

Hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ dưới 12 tháng tuổi, còn non nớt và dễ bị tổn thương. Các dấu hiệu bất thường như tiêu chảy, nôn trớ, phân có nhầy hoặc máu thường khiến cha mẹ lo lắng. Trong những trường hợp này, bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm phân nhằm tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh và có hướng điều trị phù hợp. Đây là xét nghiệm đơn giản nhưng mang lại nhiều giá trị trong việc bảo vệ sức khỏe tiêu hóa của trẻ.

Xét nghiệm phân cho bé là gì và có ý nghĩa gì?

Xét nghiệm phân là một phương pháp cận lâm sàng được thực hiện trên mẫu phân của trẻ để đánh giá hoạt động của hệ tiêu hóa và phát hiện các tác nhân gây bệnh. Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ chẩn đoán những tình trạng nhiễm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc rối loạn hấp thu dinh dưỡng.

Ở trẻ nhỏ

Xét nghiệm phân có vai trò đặc biệt quan trọng bởi đây là nhóm dễ mắc các bệnh về đường tiêu hóa do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Bác sĩ có thể dựa vào kết quả để phát hiện sớm các bệnh lý như nhiễm khuẩn đường ruột, viêm dạ dày, kém hấp thu hay rối loạn tiêu hóa kéo dài.

Ở trẻ sơ sinh

Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh hoạt động chưa ổn định nên các rối loạn như tiêu chảy, đầy hơi hay nôn trớ khá phổ biến. Khi có các biểu hiện này, bác sĩ có thể chỉ định làm xét nghiệm phân để xác định nguyên nhân. Người nhà cần thực hiện việc lấy mẫu đúng hướng dẫn nhằm đảm bảo kết quả chính xác.

Nếu cần, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm hỗ trợ khác như cấy phân hoặc tìm vi khuẩn đường ruột để có chẩn đoán toàn diện.

Khi nào cần xét nghiệm phân cho trẻ?

Không phải mọi trường hợp rối loạn tiêu hóa đều cần làm xét nghiệm phân cho trẻ. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ liên quan đến nhiễm khuẩn, rối loạn hấp thu hoặc chảy máu đường tiêu hóa.

Các trường hợp thường được chỉ định:

• Trẻ bị nhiễm khuẩn, nhiễm trùng do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng xâm nhập vào đường tiêu hóa.
• Trẻ có dấu hiệu rối loạn hấp thu đường, chất béo hay các chất dinh dưỡng khác.
• Trẻ nghi ngờ có hiện tượng chảy máu trong đường tiêu hóa.
• Trẻ bị tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày, phân nhiều nước hoặc không có dấu hiệu cải thiện.
• Phân có máu hoặc lẫn nhầy, trẻ đau bụng, quấy khóc khi sờ bụng.
• Trẻ nôn nhiều, khó ăn uống, có dấu hiệu mất nước như da nhăn, mắt trũng, tiểu ít hoặc khóc không có nước mắt.

Trong những trường hợp trên, xét nghiệm phân giúp bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh để có hướng điều trị kịp thời và hiệu quả.

Các quy trình xét nghiệm phân cho trẻ

Việc xét nghiệm phân cần tuân thủ đúng quy trình để đảm bảo kết quả chính xác. Cha mẹ nên thực hiện việc lấy mẫu đúng cách và chuyển mẫu đến cơ sở y tế sớm nhất có thể.

Lấy mẫu bệnh phẩm phân

Quá trình lấy mẫu bệnh phẩm là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong xét nghiệm phân cho trẻ. Nếu thực hiện sai cách, mẫu phân có thể bị lẫn tạp chất hoặc thay đổi tính chất, dẫn đến sai lệch kết quả. Do đó, cha mẹ cần thực hiện đúng hướng dẫn khi thu mẫu cho trẻ, tùy theo độ tuổi và cách đi tiêu của bé. Cụ thể như sau:

Với trẻ lớn

Hướng dẫn trẻ đi tiêu vào túi nilon hoặc bọc nhựa sạch được cố định trên bồn cầu. Sau đó lấy một phần phân cho vào lọ chuyên dụng có nắp đậy kín.

Với trẻ nhỏ hoặc trẻ mặc tã

Lót tã bằng bọc nhựa để tránh phân lẫn với nước tiểu. Khi bé đi tiêu, thu phần phân bất thường như phân nhầy, phân có bọt hoặc lẫn máu và cho vào lọ sạch.

Lưu ý: Không để mẫu phân lẫn nước tiểu, giấy vệ sinh hay các chất tẩy rửa. Không lấy phân trong bỉm. Mẫu phân cần được lấy từ phần có đặc điểm bất thường để tăng độ chính xác khi xét nghiệm.

Gửi mẫu bệnh phẩm

Sau khi thu mẫu, cần mang đến phòng xét nghiệm càng sớm càng tốt. Nếu chưa thể gửi ngay, mẫu phân có thể được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh từ 4 - 6 giờ. Việc bảo quản đúng cách giúp hạn chế sự phân hủy của mẫu và tránh sai lệch kết quả.

Thực hiện và nhận kết quả

Kỹ thuật viên sẽ tiến hành soi tươi mẫu phân để xác định độ pH, sự hiện diện của nấm, tinh bột, chất béo, tế bào máu hoặc ký sinh trùng như giun sán. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu cấy phân để tìm vi khuẩn gây bệnh hoặc làm kháng sinh đồ để lựa chọn thuốc điều trị phù hợp. Ngoài ra, xét nghiệm rotavirus có thể được thực hiện khi nghi ngờ nguyên nhân do virus gây tiêu chảy cấp.

Những lưu ý khi làm xét nghiệm phân cho trẻ

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, cha mẹ cần lưu ý một số điểm quan trọng trong quá trình lấy và bảo quản mẫu phân.

Lưu ý về thời gian và cách lấy mẫu

Trong quá trình lấy mẫu phân, cha mẹ cần chú ý đến thời điểm, cách thu mẫu và những yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Một số lưu ý quan trọng bao gồm:

• Mẫu phân mềm, có nhầy hoặc lẫn máu nên được mang đi xét nghiệm trong vòng 30 phút kể từ khi lấy.
• Khi cần tìm ký sinh trùng giun kim, có thể dùng tăm bông sạch ngoáy quanh hậu môn bé vào buổi sáng trước khi tắm để thu mẫu trứng giun.
• Nếu cần kiểm tra máu ẩn trong phân, không cho trẻ uống sắt hoặc ăn thịt nạc 2 ngày trước khi lấy mẫu.
• Với xét nghiệm cấy phân, trẻ cần ngừng sử dụng kháng sinh hoặc thuốc tiêu hóa ít nhất 14 ngày trước khi lấy mẫu.

Chuẩn bị trước khi lấy mẫu

Trước khi lấy mẫu, cha mẹ cần vệ sinh hậu môn cho trẻ bằng nước sạch và lau khô. Sử dụng dụng cụ vô khuẩn để tránh làm nhiễm bẩn mẫu. Mọi thao tác nên nhẹ nhàng và đảm bảo bé không bị tổn thương hoặc khó chịu.

Giao mẫu và bảo quản đúng cách

Mẫu phân cần được đựng trong lọ sạch, có nắp kín và được dán nhãn rõ ràng tên, tuổi của trẻ. Không để mẫu phân tiếp xúc với ánh sáng trực tiếp hoặc để quá lâu ngoài môi trường. Bảo quản lạnh trong ngăn mát khi cần thiết.

Vai trò và ý nghĩa của xét nghiệm phân ở trẻ nhỏ

Xét nghiệm phân giúp bác sĩ phát hiện sớm các vấn đề về tiêu hóa, nhiễm khuẩn và rối loạn hấp thu ở trẻ. Nhờ đó, trẻ được điều trị đúng nguyên nhân, tránh biến chứng nguy hiểm như mất nước, suy dinh dưỡng hoặc viêm ruột kéo dài.

Ngoài ra, kết quả xét nghiệm còn giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của con, điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp và phòng ngừa các bệnh lý tiêu hóa tái phát.

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, việc xét nghiệm kịp thời giúp phát hiện sớm các rối loạn bẩm sinh liên quan đến hấp thu đường hoặc chất béo - những yếu tố quan trọng cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

Xét nghiệm phân cho bé là công cụ hữu ích giúp bác sĩ đánh giá tình trạng tiêu hóa và phát hiện sớm nhiều bệnh lý tiềm ẩn. Việc thực hiện đúng hướng dẫn trong quá trình lấy mẫu và bảo quản sẽ giúp kết quả chính xác hơn, hỗ trợ chẩn đoán nhanh chóng. Cha mẹ nên chủ động đưa trẻ đi khám ngay khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường về tiêu hóa để được tư vấn và điều trị kịp thời. Sự quan tâm đúng lúc của cha mẹ chính là nền tảng vững chắc giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và toàn diện.